Biali i Niebiescy. Tom 1. Pierwsze pełne tłumaczenie

Powieść Biali i niebiescy powstała w roku 1867, pod koniec życia Aleksandra Dumasa Ojca (1802-1870). Jej akcja obejmuje okres od połowy grudnia 1793 do sierpnia roku 1799, czas brzemienny w dramatyczne wydarzenia: znaczone terrorem rządy jakobinów, zmagania z pierwszą koalicją antyfrancuską, przewrót termidoriański i kolejna fala represji, powstania rojalistów, rządy dyrektoriatu, wyprawa Napoleona do Egiptu. Ostatnia scena rozgrywa się w przededniu obalenia dyrektoriatu, gdy przebywający na egipskiej wyprawie Bonaparte wsiada w Aleksandrii na pokład fregaty „Muiron”, by wrócić do Europy.

Pisarz oparł się na dokumentach z epoki, przede wszystkim na zapiskach Charles’a Nodiera, pisarza i krytyka literackiego, jednego z prekursorów francuskiego romantyzmu, który przez pewien czas pracował w sztabie generała Pichegru, dowódcy Armii Renu, oglądał na własne oczy rewolucyjny terror, rozpasanie sfanatyzowanych tłumów, przemoc i cynizm kolejnych reżimów, a którego umiłowanie wolności i niechęć do dyktatury naraziły później na represje ze strony Napoleona, w tym na uwięzienie.

Biali i Niebiescy są tekstem odległym stylistycznie od takich najsłynniejszych powieści Dumasa jak Trzej muszkieterowie czy Hrabia Monte Cristo. Nie znajdziemy tu wymyślnej intrygi, awanturniczych przygód ani wartkiej, pełnej zwrotów akcji charakterystycznych dla powieści historycznej typu walterskotowskiego. Jest to bowiem nie tyle powieść historyczna, ile fabularyzowany reportaż – beletryzowana historia, jak ją określił sam autor.

Przez karty powieści płynie fala postaci: zwycięskich i przegranych generałów, dzielnych oficerów, prostych żołnierzy, fanatycznych ideowców, rojalistów, spiskowców, a słuszność i błąd, szlachetność i małość bywają udziałem wszystkich stron tragicznych konfliktów wstrząsających Francją. Dumas konstruuje swą opowieść z luźno z sobą powiązanych epizodów, które łączą postaci przewijających się przez nie osób. Niektórzy bohaterowie owych epizodów pojawiają się na krótko, by już więcej w toku opowieści nie powrócić, a ich historie – które spokojnie mogłyby posłużyć za kanwę osobnej obszernej powieści – urywają się nagle, pozostawiając osnute wokół nich wątki bez typowego dla klasycznej powieści rozwiązania. Do takich postaci należy polski uchodźca, były żołnierz Kościuszki, któremu udało się przedostać do Francji, gdzie kontynuuje walkę z zaborcą jako wywiadowca generała Pichegru. Stopniowo na centralną postać wyrasta Napoleon Bonaparte, a głównym tematem stają się początki kariery wielkiego wodza. Toteż powieść Biali i Niebiescy zwykło się uważać za pierwszą pozycję Dumasowego cyklu napoleońskiego. Jego kontynuacją są powieści Towarzysze Jehu – w sensie chronologicznym, bo napisana została wcześniej (1857) – i Kawaler de Sainte-Hermine, nad którą pisarz pracował do końca życia.

Seria wydawnicza Wydawnictwa JAMAKASZ „Biblioteka Andrzeja – Szlakiem Przygody” to seria, w której publikowane są tłumaczenia  powieści należące do szeroko pojętej literatury przygodowej, głównie pisarzy francuskich z XIX i początków XX wieku, takich jak Louis-Henri Boussenard, Paul d’Ivoi, Gustave Aimard, Arnould Galopin, Aleksander Dumas (ojciec) czy Michel Zévaco, a także pisarzy angielskich z tego okresu, jak choćby Zane Grey czy Charles Seltzer lub niemieckich, jak Karol May. Celem serii jest popularyzacja nieznanej lub mało znanej w Polsce twórczości bardzo poczytnych w swoim czasie autorów, przeznaczonej głównie dla młodzieży. Seria ukazuje się od 2015 roku. Wszystkie egzemplarze są numerowane i opatrzone podpisem twórcy i redaktora serii.