Dom śmierci

Tytuł oryginału:

TOTENHAUS

Copyright © 2015 by btb Verlag,

a division of Verlagsgruppe Random House GmbH, München, Germany.

Copyright © 2016 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga

Copyright © 2016 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga

Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz

Redakcja: Grzegorz Krzymianowski

Korekta: Joanna Rodkiewicz, Magdalena Bargłowska

ISBN: 978-83-7999-768-8

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione i może wiązać się z sankcjami karnymi.

Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo!

Polska Izba Książki

Więcej o prawie autorskim na www.legalnakultura.pl

WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o.o.

Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice

tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28

e-mail:info@soniadraga.pl

www.soniadraga.pl

www.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga

E-wydanie 2016

Skład wersji elektronicznej:

konwersja.virtualo.pl

1

Trzy tygodnie temu nic nie zapowiadało katastrofy. Blum nie miała pojęcia o istnieniu tego domu. Tego pokoju, dywanu, fresku na suficie. Nie miała zaschłych ust, nie umierała z głodu, nie było nikogo, kto chciałby jej śmierci. Nie było jeszcze ku temu żadnego powodu.

Czuła się niemal szczęśliwa. Leżała na plaży, pierwszy raz od dawna znowu świeciło słońce, śmiech dziewczynek przepełniał ją szczęściem. Nic jej nie goniło, na wszystko był czas. Urlop w Grecji. Beztroska. Z dala od pracy, pogrzebów, tylko czas dla najbliższych, dla Umy i Neli. Mogła się skupić na ich potrzebach, budować z nimi zamki z piasku, pluskać się w wodzie, słuchać ich głosów, zbierać muszle. Z dala od umarłych. Wolna od myśli. Od dawna pogodziła się z tym, że od dwóch lat nie mają taty. Nie wracała do tego myślami, nawet na chwilę. Do tego, że leżał martwy na ulicy, że z dnia na dzień zniknął z ich życia. Dziewczynki pierwsze o wszystkim zapomniały, nie chciały bez przerwy przypominać sobie, że kiedyś miały tatę. W pewnym momencie po prostu wyparły to z pamięci, zaczęły się zachowywać, jakby nic się nie wydarzyło, próbowały sprawić, by mama była szczęśliwa, zdjąć z niej brzemię smutku. Mamusiu, dlaczego już się nie śmiejesz? Dlaczego nie jesteś taka jak dawniej? Dlaczego już nie jeździmy nad morze? Mamusiu?

I oto są. Morze, piasek i niebo. Żadnych pogrzebów, żałobników, zapłakanych rodzin, ostatnich pożegnań, tylko lato i ten mały domek przy samej plaży. Ledwie kilka metrów od wody, z widokiem na łodzie cumujące w zatoce. Życie znowu jest piękne. Blum nareszcie posłuchała Karla i Rezy, którzy nieomal wypędzili ją z domu, przykazując, by w końcu zrobiła coś dla siebie, dla dziewczynek. Przez trzy tygodnie nie chcemy cię widzieć na oczy, powiedzieli. Damy sobie radę bez ciebie. Reza, jej pracownik, jej przyjaciel. Po śmierci Marka on i Karl nie pozwolili jej się pogrążyć w rozpaczy, mogła na nich polegać, czuła się bezpieczna. Wciąż czuła ból, lecz po dwóch latach nadszedł już czas, by rozpocząć nowy etap. Wszyscy byli w tej kwestii zgodni. Karl, Reza, również dziewczynki. Trzy tygodnie wakacji. W Grecji. Blum miała w końcu znów zacząć żyć.

Czuła się wspaniale. Kiedy wieczorem dziewczynki zasypiały, siadała samotnie na tarasie z kieliszkiem wina. Wierzyła, że ma przed sobą przyszłość. Było cudownie. Morze, które kochała od dziecka. Coroczne trzytygodniowe wakacje na starym Swanie, jachcie, który sprzedała po śmierci Marka. Przez ponad dwadzieścia pięć lat łódź cumowała w Trieście. Była częścią przeszłości, od której Blum chciała się uwolnić. Należała do rodziny od trzydziestu lat. Kupił ją Hagen, ojciec Blum. Człowiek, który uczynił ją tym, czym jest. Właścicielką zakładu pogrzebowego. To było jego największe pragnienie: wychować następcę, który odziedziczy zakład. Była tylko dziewczynką, ale przynajmniej miał komu przekazać firmę. Odkąd sięgała pamięcią, otaczali ją umarli, uwalniała się od nich wyłącznie latem, na łodzi. Tam była szczęśliwa. Czuła wiatr i słońce na skórze, odbiegały ją wszelkie zmartwienia i troski. Nic więcej się nie liczyło. Ani Hagen, ani Herta. Matka, która spokojnie patrzyła, jak dziesięcioletnia dziewczynka zszywa usta umarłym, wbija igłę w fałdy tłuszczu, zamiast bawić się z przyjaciółkami w ogrodzie. Jak wpycha watę w usta i odbyt umarłych, by nie rozchodził się odór śmierci. To był jej chleb powszedni, życie w zakładzie pogrzebowym. Choćby nie wiem jak tego pragnęła, zmarli nie chcieli zniknąć z jej życia. Zawały, samobójstwa, wypadki, utonięcia. Leżeli przed nią na stole cisi i nieporuszeni, a ona cicho i posłusznie robiła to, czego żądał od niej ojciec. Była zdana na jego łaskę, nie miała nikogo, kto by ją przed nim ochronił. Nawet matka patrzyła w milczeniu, z aprobatą, na to, co Hagen robi z ich córką. Nie obroniła Blum, nie kiwnęła palcem, nie uczyniła nic, by Hagen przestał ją dręczyć. Nie próbowała jej uwolnić od lęku. Nie przytulała jej, nie gładziła po główce, nie pocieszała. Bo Blum nie była jej dzieckiem, bo została adoptowana, bo była tylko bękartem z sierocińca, który trafił z czyśćca do piekła.

Cierpiała latami. Tylko doroczne wakacje pozwalały jej posmakować szczęścia. Były jak sen, z którego nie chciała się nigdy zbudzić, jak powracający sen, w którym jej rodzice umarli i zostawili ją wreszcie w spokoju, jak sen, który stał się rzeczywistością, gdy miała dwadzieścia cztery lata. Hagen i Herta zginęli w tragicznym wypadku. Utonęli, gdy Blum spała na pokładzie jachtu. To było jak cud. W jednej chwili jej życie się odmieniło. Blum zakochała się, urodziła dwójkę dzieci, przez osiem lat pławiła się w szczęściu. W miłości. Do dnia, gdy Mark zginął. Dwa lata temu. Wtedy wszystko nagle runęło.

Dwa lata bez niego. A potem Chalkidiki. Blum chciała pojechać z dziewczynkami gdzieś, gdzie jeszcze nigdy nie była, do Grecji, nie na wyspę, na wybrzeże kontynentalne. Na wietrze łopotały zielone flagi, wszystko wskazywało na to, że burza w końcu minęła. Żal, łzy, które przez tyle wieczorów płynęły jej po policzkach. Koniec strachu. Dziewczynki biegały bez kapoków po plaży, na gładkim morzu nie było już fal.

Trzy tygodnie temu na plaży świat wydawał się dobry i jasny. Blum znów chciała żyć. Wygodnie rozparta na leżaku popijała piwo z puszki, patrzyła, jak dziewczynki kopią w piasku głęboki dół. Z chichotem znikały pod ziemią. Mamusiu, zobacz, jak się bawimy, popiskiwały cieniutko. Były szczęśliwe. Blum zamknęła oczy i z uśmiechem się przeciągnęła. Słyszała tylko głosy dziewczynek. Cieszyła się myślą, że mają przed sobą jeszcze dwanaście dni w słońcu. Czuła, że mogłaby tu zostać wiele tygodni, spędzić ten czas z dziewczynkami. Było cudownie.

Nie żyjesz, Umo. Nie możesz mówić, masz leżeć nieruchomo. Jak ktoś nie żyje, nie może się ruszać, przecież wiesz. Uma parsknęła śmiechem, wygrzebała się z piaskowego grobu i pobiegła przed siebie. Nela ruszyła za nią. Fikały po plaży, tańczyły, chichotały. Nic złego nie miało prawa się zdarzyć. Dno opadało łagodnie, dziewczynki nie mogły utonąć. Nie groziła im nawałnica, trzęsienie ziemi, nic. Nie czyhało na nie żadne niebezpieczeństwo. Blum zerwała się z miejsca, porwała dziewczynki na ręce i wbiegła z nimi do wody. Ganiały się, śmiały i bawiły, aż dziewczynki znużone zasnęły. Obok niej, w cieniu. Uma i Nela. Jeszcze przez chwilę życie wydawało się piękne.

Blum delektowała się beztroską. Kartkowała jakieś czasopismo, przeczytała artykuł o ślubie szwedzkiej księżniczki, o amerykańskiej aktorce, która adoptowała ósme dziecko, trochę plotek, trochę mody, coś o podróżach i grupach wsparcia, recepty, jak zrobić samodzielnie miód, jak odnaleźć wewnętrzny spokój, jak żyć. Historie, które nikomu nie szkodzą, a czasem dają poczucie, że na wszystko jest jakaś rada. Dowiedziała się o mężczyźnie, który pieszo przeszedł z Berlina do Pekinu, o kobiecie, która pokonała raka, nacierając się codziennie własnym moczem, obejrzała zdjęcia latających ryb, fotografie z kurzej fermy, przekartkowała reportaże o artystach, przepisy kulinarne, zapowiedzi wydawnicze. I w końcu natrafiła na artykuł o tej feralnej wystawie. Na fotografię, która sprawiła, że ziemia usunęła jej się spod nóg.

Wszystko potoczyło się błyskawicznie. Jeszcze przed chwilą był odpływ i raptem w jednej sekundzie zalała ją niespodziewana fala. Nagle, bez zapowiedzi, nadciągnęła nawałnica. Niebo się zachmurzyło, choć słońce nadal prażyło z wysoka. Wszystko zmieniło się w chwili, gdy przerzuciła następną kartkę i rzuciła okiem na artykuł. Gdy zobaczyła to zdjęcie. Jakby ktoś trącił pierwszą kostkę domina, jakby kula śnieżna potoczyła się w dół, rosnąc z każdą chwilą. Życie znów zadało jej cios, a ona nie była przygotowana, by odparować atak, zrobić unik, uskoczyć. Jakby dostała pięścią między oczy. Poczuła, jak wszystko się w niej kurczy, poczuła ból. I bunt. Nie słyszała już dziewczynek, które mówiły, że chcą wrócić do wody. Ciągnęły ją z całej siły, lecz mamusia nie ruszała się z miejsca. Nagle zrobiła się nieobecna. Siedziała na krześle jak sparaliżowana. Mamusiu, powiedz coś, dlaczego się nie odzywasz? Dlaczego nagle zamilkła i wlepiła wzrok w tę fotografię? Dlaczego ignorowała wołania swych dzieci? Nie potrafiłaby odpowiedzieć na te pytania, nie rozumiała, co się z nią dzieje. Nie umiała inaczej, przeczytała artykuł, raz po raz zerkając na podpis pod zdjęciem. Zachowywała się, jakby nagle zniknęła, stała się niewidzialna. Dziewczynki były coraz bardziej zaniepokojone. Mamusiu, to przestało być śmieszne. Chcemy, żebyś coś powiedziała. I to już. Mamusiu! Lecz Blum się nie odezwała. Tylko patrzyła. W milczeniu.

Zdjęcie zajmowało całą stronę. Martwa kobieta na grzbiecie zebry. Blum widziała wyraźnie jej usta, nos. Natychmiast rozpoznała tę twarz, od razu dostrzegła podobieństwo. Te same oczy, wystające kości policzkowe, ta sama budowa ciała, kształt głowy, piersi, wszystko znajome. To nie mogła być prawda. A jednak. Zwłoki na grzbiecie wypchanej zebry, martwa kobieta, która wyglądała dokładnie jak Blum. Mimo pośmiertnych zmian podobieństwo było uderzające. Blum czuła się tak, jakby spojrzała w lustro.

2

– Powiesz wreszcie?

– Niby co?

– Co się stało?

– Nie wiem, Karl. Naprawdę nie wiem.

– Ale powiesz, jeśli będę mógł ci jakoś pomóc?

– Możesz przez kilka dni zająć się dziewczynkami.

– Dokąd się wybierasz?

– Do Wiednia.

– Po co?

– Obiecuję, że wszystko ci wyjaśnię, jak wrócę. Zgoda?

– Powinnaś być w Grecji. Masz jeszcze tydzień urlopu. Powinnaś być z dziewczynkami na plaży, bawić się w piasku, relaksować.

– Tylko przez kilka dni, proszę. Dziewczynki bardzo się cieszyły, że z tobą zostaną.

– Cieszyły się na wakacje nad morzem. Widzisz, jak są rozczarowanie?

– Widzę.

– Mam się martwić?

– Nie.

– Przerywasz urlop, wracasz do domu i zaraz znów znikasz. Coś mi tu nie gra. Znam cię, Blum.

– Naprawdę nic się nie dzieje.

– Reza wraca dopiero w przyszłym tygodniu.

– I?

– Mógłby ci pomóc.

– Proszę cię, przestań się zamartwiać.

– Łatwo powiedzieć.

– Wszystko jest w porządku, Karl. Wyskoczę na kilka dni do Wiednia i zaraz wracam.

– Nie powinnaś być sama, Blum.

– Nie rozumiem.

– Minęły dwa lata.

– Wiem.

– Masz prawo być szczęśliwa.

– A nie jestem?

– Ty mi powiedz.

– Ach, Karl.

– Co z Rezą? I z tobą?

– Reza jest moim przyjacielem.

– Jest kimś więcej.

– Nikt nie zastąpi Marka.

– Owszem. Ale Mark umarł. A ty żyjesz.

– Prawdę mówiąc, w tej chwili wcale nie jestem tego pewna, Karl.

Nie chciała mu powiedzieć nic więcej, niepotrzebnie go martwić. Zresztą sama nie miała pojęcia, co to wszystko ma znaczyć, dlaczego zdjęcie martwej kobiety nęci ją jak płomień ćmę. Blum nie chciała się dzielić tą sprawą ani z Karlem, ani nikim innym. Nie chciała mu powiedzieć, czego się boi. Karl by zrozumiał, był najbardziej troskliwym mężczyzną, jakiego znała, ojcem Marka, najlepszym dziadkiem na świecie, niezawodnym przyjacielem. Kiedyś był policjantem, jak Mark, prawdziwym psem, świetnym gliną. Był ojcem, którego Blum nigdy nie miała, a którego zawsze pragnęła mieć. Kilka lat temu przyjęli go pod swój dach, a on stał się dobrym duchem tego domu, kapitanem dbającym o to, by ich statek nie zboczył z kursu. Karl. Czuła się bezpieczna, gdy ją przytulał, akceptował jej milczenie. Choć chciałby wiedzieć, co ją dręczy, nie wiercił jej dziury w brzuchu. Wiedział, że potrafi być uparta jak osioł. Uwolnił ją z uścisku, zaufał jej, cmoknął w policzek. Uważaj na siebie, powiedział i zniknął z dziewczynkami i tomem bajek w swoim mieszkaniu.

Blum musiała jechać. Choć bardzo się starała, nie mogła dłużej zostać w Grecji, siedzieć bezczynnie, pozostawić cisnące się pytania bez odpowiedzi. Chciała się dowiedzieć, jak to możliwe, że gdzieś kiedyś chodził po tym świecie ktoś bliźniaczo podobny do niej. Czy miało to jakiś związek z adopcją? Czy Hagen i Herta coś przed nią ukrywali? A może miała obsesję? Była podekscytowana, rozgorączkowana, niecierpliwa, chciała się dowiedzieć czegoś więcej, dokopać się do prawdy. Musiałaby czekać jedenaście dni, przez jedenaście dni bić się z myślami. Nie chciała tego. Nie chciała zachowywać się, jakby nic się nie stało, udawać przed dziewczynkami, że wszystko jest w najlepszym porządku. Wytrzymała w Grecji jeszcze trzy dni, potem postanowiła przerwać wakacje i wrócić do domu. Spakowała walizki i wsadziła dziewczynki do auta. Niestety, musimy wracać. Kiedyś wam to wynagrodzę, obiecała i wyruszyły w drogę.

Najpierw sześć godzin do Patras, na prom. Dom na plaży odszedł w przeszłość, Nikiti Beach, mała fontanna, w której Uma kąpała swoją lalę, rak, którego Nela przez kilka dni trzymała w słoiku. Oczywiście były łzy, bo Blum nie potrafiła wyjaśnić, dlaczego wakacje z mamą tak nagle dobiegły końca. Smutne dziewczynki na tylnym siedzeniu i zdjęcie wyrwane z pisma. Groźny kawałek papieru na siedzeniu obok kierowcy, zmęczone dzieci na pokładzie promu. Zawinięte w koce patrzyły na ostatni zachód słońca. Dwadzieścia cztery godziny. Potem Innsbruck, willa, która stała na miejscu niewzruszona niczym skała, wielki ogród, karawan przed domem. I Karl.

Wyglądał przez okno, gdy Blum wsiadała na motocykl. Wcisnęła na głowę kask, włączyła silnik, dodała gazu. Wystarczyły jej niespełna cztery godziny, by dotrzeć do Wiednia. Musiała to zobaczyć na własne oczy, upewnić się, że się myliła. Że to pomyłka, że to nie ma z nią nic wspólnego, że to tylko przypadek. Jak ta sama pieśń śpiewana w różnych językach. To niepojęte podobieństwo, które wytrąciło ją z równowagi, ta twarz, którą wciąż miała przed oczami. Zniekształcona, poraniona, pocięta. Musiała ją zobaczyć. Z bliska. Z rykiem pędziła po autostradzie, ile fabryka dała. Ducati monster 900, motocykl Marka, który po nim odziedziczyła, jego miłość, którą się zaraziła. Pęd powietrza na twarzy. Dodała gazu. Jak tego dnia, kiedy zginął Mark, dwa lata temu, z zamkniętymi oczami, dwieście kilometrów na godzinę, po autostradzie. Przez trzy sekundy. Krzyczała. Ile sił w płucach. Bo nagle zniknął z jej życia. Bo ją zostawił.

Mark. I nagła pustka. Pustka, którą starała się jakoś zapełnić. Próbowała utrzymać się na powierzchni, dać szczęście dziewczynkom, nie poddawać się, nie myśleć o tym, że kiedyś było cudownie, o tym, czego nagle zabrakło. Żyła dalej. Otworzyła oczy i zwolniła. Troszczyła się o dziewczynki, grzebała umarłych, czasem siadała z Rezą przy lampce wina. Ze swoim pracownikiem, na tarasie, bez słów. Siedzieli obok siebie, złączeni milczącym zaufaniem. Bo Reza wiedział o niej wszystko, bo zawsze milczał, nigdy jej nie zostawił na lodzie. Bo nie odszedł, bo na nią uważał, dawał oparcie, gdy o to prosiła. Bez niego łódź dawno by zatonęła. Brał ster w swoje ręce, gdy Blum opadała z sił. Reza był dużo więcej niż pracownikiem, był jej przyjacielem i powiernikiem, milczącym aniołem. Uratował jej życie. A mimo to spał w suterenie, nie u niej na piętrze. On miał swoje mieszkanie, a ona swoje, on swoją skórę, a ona swoją. Spotykali się tylko od czasu do czasu. Tylko od czasu do czasu jej język szukał zapomnienia w jego ustach. Gdy już nie mogła wytrzymać, gdy przytłaczała ją samotność, tęsknota za dotykiem, gdy życie stawało się zbyt ciężkie. Wtedy ją podtrzymywał. Cierpliwie, nie żądając niczego w zamian. Reza.

Pomyślała o nim, dojeżdżając do Linzu. Tak bardzo chciałaby mu o wszystkim opowiedzieć, zabrać ze sobą do Wiednia. Lecz Rezy nie było. Pojechał do Bośni, miał wrócić dopiero za kilka dni. Blum siedziała na motocyklu sama, nie obejmowały jej niczyje ramiona, nie było nikogo, komu mogłaby powiedzieć, jak bardzo się boi. Tego, że jej domysły okażą się trafne. Chwili, gdy zaparkuje przed Muzeum Historii Naturalnej, gdy kupi bilet i zacznie wędrówkę od sali do sali. Bała się, że znajdzie właściwą gablotę. Że ją zobaczy.

3

– Gdyby mogło się spełnić jedno twoje życzenie, Blum, co by to było?

– Dowolne życzenie?

– Tak.

– Bez żadnych ograniczeń?

– Bez.

– Nawet jeśli to niemożliwe?

– Nawet. Możesz sobie zażyczyć, czego tylko chcesz.

– I spełniłoby się?

– Tak, ale tylko jedno życzenie.

– Czy mój mąż jest dobrą wróżką?

– Owszem.

– Ile mam czasu do namysłu?

– Sześćdziesiąt sekund.

– Dlaczego tylko tyle?

– Bo chcę cię pocałować.

– Więc zrób to.

– Najpierw musisz pomyśleć życzenie. Taka szansa nigdy się nie powtórzy.

– Chcę, żebyś mnie pocałował.

– Daj spokój, Blum.

– No dobrze, życzę sobie, żebyś mnie pocałował.

– Nie mówisz poważnie.

– Niby dlaczego?

– To jest twoje życzenie?

– Niczego więcej nie pragnę.

Tak bardzo tego pragnęła. Żeby to życzenie jeszcze raz się spełniło. Wchodząc po muzealnych schodach na piętro, myślała o nim. O Marku. Choć z całych sił starała się o nim zapomnieć i wpuścić Rezę do swego życia, Mark nie odchodził, w myślach trzymała go za rękę, ściskała jego dłoń, szli obok siebie na górę, by zobaczyć wystawę.

Kuhn. Sztuka ciała. Wystawa robiła furorę wśród zwiedzających. Niczym gabinet osobliwości wędrowała z miasta do miasta. Setki tysięcy widzów oglądały już to, co właśnie ujrzała Blum. Przekonanie, że widziała już wszystko, co ma związek ze śmiercią, rozwiało się w kilka sekund. To, co tutaj pokazywano, było nieludzkie, przechodziło wszelkie wyobrażenie i przekraczało wszelkie granice. Stała udręczona i pogrążona w bólu. Sama, bezradna, zrozpaczona. Bo nie mogła uchronić zmarłych przed tym, co im zrobiono. Przed tym, co musiały znieść ich ciała. Pocięte i poskładane z powrotem, odarte ze skóry, udrapowane, powyginane i poskręcane. Zniekształcone, zakonserwowane. „Plastynacja”. Koszmar, w który Blum zanurzyła się bez wahania.

Przeszła przez dwuskrzydłowe barokowe drzwi i przekroczyła próg piekła. Wnętrze spowijał mrok. Wszystko okryto czarną materią, tylko gabloty były jasno oświetlone. Wszędzie umarli, jak aktorzy na scenie. To miała być sztuka. Niegodna, upokarzająca, szokująca, spektakularna. Każde z ciał krzyczało o uwagę, zaspokajało najniższe popędy widzów. Ciekawość, wścibstwo, pragnienie, by zobaczyć śmierć z bliska, a zarazem zanadto się do niej nie zbliżyć. Ludzie przychodzili tu popatrzeć, napawać się tym widokiem, poczuć na plecach dreszcz. Za trzynaście euro można było zobaczyć śmierć. Wszystko dzięki Leo Kuhnowi. Artyście, który objawiał siebie, ukazując zarazem symbiozę nauki ze sztuką. Kuhn. Sztuka ciała. Leo Kuhn posunął się dalej od tych, którzy przed nim wystawiali na pokaz ciała umarłych. Dużo dalej. Nie tylko je zakonserwował i starannie upozował, lecz również rozłożył je na części i z powrotem poskładał. Czuł się artystą, a człowiek był dla niego jedynie materiałem, z którego tworzył swe działa. Zszywał ze sobą grubych i chudych, ludzi o różnych kolorach skóry, przekraczał granice natury i estetyki. Istne wynaturzenie. Blum z obrzydzeniem mijała kolejne gabloty. Szukała zebry, twarzy, która od kilku dni ją prześladowała, interesowała ją tylko ta jedna figura, amazonka, nic poza tym. Jej spojrzenie prześlizgiwało się po ciałach ludzi, którzy dobrowolnie zgodzili się na wszystko, byle tylko ich uwieczniono, by zyskać namiastkę sławy. Zniekształcone ciała za szkłem, ze skórą zsuniętą z czaszki na czoło, z mózgiem pozłoconym niczym korona. W miejscu, gdzie kiedyś była głowa człowieka, teraz pysznił się łeb jelenia. Nie wystarczyło zakonserwować ciała i zamienić go w figurę szachową. Kuhn oferował więcej. Szokował i hańbił. Dla pieniędzy.

Blum chciała stąd uciec. Gdziekolwiek spojrzała, wszędzie widziała martwą skórę, mięśnie, kości, ścięgna, tętnice i żyły. Nie chciała na to dłużej patrzeć, nie rozumiała, dlaczego ktoś robi takie rzeczy, jak może robić coś takiego umarłym. Sama każdego dnia okazywała zmarłym tyle miłości, tkliwości i troski, tu jednak nie było nawet cienia szacunku. Horror. Tunel grozy. Szła szybko, jej oczy prędko omiatały kolejne sale. Jeśli wierzyć autorowi artykułu, kobieta na grzbiecie zebry była częścią tej wiedeńskiej wystawy. Powinna być tuż-tuż, może w następnej sali. Blum przyspieszyła kroku, bała się, chciała uciec. I nagle stanęła jak wryta. Znalazła to, czego szukała. Szklaną gablotę, pasiastą zebrę, wszystko, co widziała na fotografii. Sierść implantowaną kobiecie, otwartą klatkę piersiową, różowe serce.

Poczuła, że traci panowanie nad swoim ciałem. Miała wrażenie, że się rozpada, nie była w stanie kontrolować rąk, nóg, poruszać się, myśleć. Rozdygotana czuła się tak, jakby oblepiła ją jakaś ohydna maź. Widok tej kobiety sprawił, że wszystko wokół niej spowiła mgła. I poczuła niewyobrażalny ból. Zmasakrowana kobieta, ciało, które zostało zredukowane do poziomu przedmiotu, ozdoby, kiczowatej rzeźby, lalki z polakierowanymi paznokciami na grzbiecie wytatuowanej zebry. Tam, gdzie powinna być sierść, znajdowała się ludzka skóra, tatuaż przedstawiający głowy umarłych, tygrysy i nagie kobiety. Świat stanął na głowie. To, co było zwierzęciem, stało się człowiekiem, granice zostały zatarte. Patrzyła na rozcięte ciało i czarno-białe, obciągnięte skórą zebry nogi kobiety i czuła, że to niemal nie do zniesienia. Miała wrażenie, że spełniły się wszystkie jej najgorsze obawy. Że jest jeszcze gorzej, niż przypuszczała. Chociaż ciało tej obcej kobiety było zdeformowane, Blum bez trudu rozpoznała rysy niemal nietkniętej twarzy, patrzyła przez szkło gabloty jak w lustro. Tak jakby sama siedziała na grzbiecie zebry. Widziała siebie.

Kim była ta kobieta? Dlaczego siedziała w gablocie, martwa i rozpłatana? Blum poczuła, jak zalewa ją fala współczucia i ciekawości, wzruszenia i gniewu. Sięgnęła po apaszkę i obwiązała sobie nią głowę. Nie chciała, żeby ktoś dostrzegł podobieństwo, żeby ktoś zaczął zadawać pytania, nie zniosłaby, gdyby i w nią wlepiano wzrok, tak jak w kobietę w gablocie. Ukryta pod chustką była zwykłym gościem galerii, koneserem sztuki, którego szczególnie zafrapowała kobieta na grzbiecie zebry, nikim szczególnym. Na jej twarzy nie było widać paniki, która ją ogarnęła, nikt nie słyszał jej myśli. Ani pytań, które stawiała sobie w milczeniu. Może rzeźbę wykonano z plastiku? Może ktoś chciał jej coś w ten sposób powiedzieć? Może to groźba, ostrzeżenie udzielone przez kogoś, kto wie o niej więcej niż inni? Zastanawiała się, czy to naprawdę ludzka tkanka. Czyżby miała sobowtóra? A może ta obca kobieta była kimś więcej?

Pytania, domysły i drżenie, które rozpaczliwie próbowała opanować. Nie chciała przyjąć narzucającego się wyjaśnienia, próbowała uznać niepojęte za niemożliwe. Lecz w końcu myśl, że mogła mieć siostrę, wzięła w niej górę. Nie było innej możliwości, musiały być bliźniaczkami. Dwie dziewczynki, które czekały w sierocińcu na kogoś, kto je stamtąd zabierze. Blum nie była sama. Przynajmniej przez jakiś czas. Z jakiegoś powodu je rozdzielono, straciła siostrę i już nigdy jej nie odzyskała. Rozdzielono je, przemocą. Blum próbowała coś sobie przypomnieć, lecz nadaremnie. W jej pamięci nie zachowały się żadne wspomnienia, które by potwierdziły to przypuszczenie, żadne obrazy dwóch małych dziewczynek splecionych w uścisku, zapłakanych w chwili, gdy je rozdzielano. Nic. Blum zawsze była sama. Odkąd sięgała pamięcią, byli tylko Hagen i Herta, zakład i ciała umarłych. Nic więcej.

Bliźnięta jednojajowe, inaczej być nie mogło. Gdy się patrzyło na te dwie kobiety, na łączące je podobieństwo, inne wyjaśnienie nie wchodziło w rachubę. Blum nie miała już wątpliwości, to było jak cud, pragnienie, które niespodziewanie zostało zaspokojone. Istniał ktoś, kto być może trzymał ją kiedyś za rękę, kto obok niej leżał w nocy z otwartymi oczami. Może w jednym łóżeczku, w sierocińcu, szepcząc jej coś do ucha. Wyobrażała sobie, jak dwie dziewczynki, takie jak Uma i Nela, biegną po łące, trzymają się za ręce. Dwoje dzieci, które dzielą ze sobą świat. Przez trzy lata Blum nie była sama, przez trzy lata miała siostrzyczkę. Brzmiało to niewiarygodnie, właściwie nie miało prawa się zdarzyć, lecz im dłużej Blum patrzyła na twarz w gablocie, tym bardziej była tego pewna, tym większy czuła ból, tym więcej płynęło jej z oczu łez. Jedna po drugiej, staczały się po policzkach, nie powstrzymywała ich, nie mogła się dłużej opierać, bo nagle poczuła tęsknotę za czymś, czego nigdy nie miała. Bo ta myśl była nie do zniesienia. Myśl, że mogły się spotkać, że mogły być sobie tak bliskie. Tak bardzo tego pragnęła, od zawsze. Mieć przyjaciółkę, kogoś, kto by jej pomógł to wszystko znosić. Hagena, Hertę, umarłych, wszystko. Mogła je połączyć siostrzana miłość, przyjaźń, ją i tę bezimienną kobietę w gablocie. Mogła. Chociaż rozdzielała je szyba, chociaż kobieta była martwa, Blum czuła, że mają ze sobą coś wspólnego. Zapragnęła nagle uwierzyć w więź, która je połączyła. To nie było rozsądne ani logiczne, właściwie wszystko w tej chwili przypominało sen, a mimo to stała przed gablotą i patrzyła. Stłumiła w sobie wątpliwości, zdusiła je, chciała zachować to uczucie.

W sali panowała kompletna cisza. Nikt się nie poruszał, ani Blum, ani nieznajoma w gablocie. Nawet nie drgnęła. Choć Blum tak bardzo tego pragnęła, kobieta siedziała nieporuszona na grzbiecie zebry, wpatrzona w pustkę. Pozwalała patrzeć na siebie tysiącom zwiedzających, odsłaniała swoje różowe serce, krzyczała wręcz o chwilę uwagi. Jeszcze przez trzy tygodnie w Wiedniu, potem w Berlinie, Londynie. Jakby występowała w objazdowym cyrku, przerażającym gabinecie osobliwości. Blum miała ochotę stłuc szybę i zabrać stąd tę kobietę, obronić ją, zatroszczyć się o nią, zszyć jej klatkę piersiową, opatrzyć rany, pogrzebać. Złożyć ją na cmentarzu, pod drzewem. Rozmawiać z nią. Sam na sam. Bez końca.

Płakała przez dobrą godzinę. Do chwili, gdy muzealny przewodnik, który już kilka razy ją mijał, delikatnie zwrócił jej uwagę, że zostało jej dziesięć minut. Blum musiała odejść, zostawić ją samą. Przepraszam, ale już zamykamy. Wystawa będzie otwarta jutro, od dziewiątej. Młody mężczyzna szybko zrozumiał, co się tu dzieje, zobaczył, jak Blum ociera łzy i zdejmuje z głowy apaszkę. Twarz, która przykuła jego uwagę, podobieństwo, które od razu dostrzegł. Znał wszystkie eksponaty na pamięć. Nie musiał się zastanawiać, nawet przez chwilę, zobaczył to w jej oczach, natychmiast dodał dwa do dwóch. Spojrzał na kobietę, która przez kilka godzin stała nieporuszona przed tą gablotą, i w jednej chwili zrozumiał. Mówiąc do niej, zakłopotany unikał jej spojrzenia, czuł się niezręcznie, bał się, że powie coś niewłaściwego. Był miły i sympatyczny. Dlatego nie zastanawiała się dłużej. Zebrała się na odwagę i skoczyła, w ciemno.

– Proszę, niech mi pan pomoże.

– Przykro mi, ale właśnie zamykamy, już mówiłem.

– Chcę tylko porozmawiać z kimś, kto mógłby mi coś powiedzieć o tej kobiecie.

– Niestety, to niemożliwe.

– Proszę, muszę wiedzieć, kim ona jest, gdzie mieszkała, jak się nazywa, jak umarła. Proszę.

– Myślę, że najlepiej będzie, jak porozmawia pani z naszą kuratorką.

– Niech pan na mnie popatrzy.

– Chciałbym pani pomóc, ale nie mogę.

– Nie pan na mnie popatrzy. Proszę, niech pan spojrzy na moją twarz.

– Nie wolno nam udzielać informacji na temat donatorów.

– Co pan widzi? Proszę powiedzieć, co pan widzi.

– Niestety, muszę panią prosić o opuszczenie muzeum.

– Przecież pan widzi, prawda?

– Proszę, niech pani przestanie.

– Od razu pan zauważył, mam rację?

– Tak.

– I co pan widzi? Proszę mi pomóc, chcę tylko, żeby pan mi powiedział, że nie oszalałam.

– Jak to możliwe, że pani nie wie, kim jest ta kobieta?

– Zobaczyłam jej zdjęcie trzy dni temu, w gazecie. I przyjechałam.

– Ale ja jestem tylko szeregowym pracownikiem. Proszę mnie zrozumieć, oprowadzam ludzi po wystawie, nic więcej. Naprawdę, lepiej będzie, jeśli pani porozmawia z kimś wyżej postawionym ode mnie. Kuratorka z pewnością pani pomoże.

– Ale ja chcę porozmawiać z panem.

– Dlaczego?

– Nikomu nie powiem, że pan mi pomógł. Ani słowa, przysięgam.

– To jakiś obłęd. Kompletne szaleństwo.

– Owszem.

– To musi być pani bliźniaczka.

– Nie ma innego wyjaśnienia, prawda?

– Nie.

– Widzi pan podobieństwo.

– Tak.

– Zostałam adoptowana, gdy miałam trzy lata. Nie wiedziałam, że miałam siostrę. Nie miałam o niczym pojęcia.

– Bardzo mi przykro.

– Jak mogłabym się czegoś o niej dowiedzieć?

– Naprawdę nie wiem.

– Proszę.

– Nazwiska donatorów nie są podawane do publicznej wiadomości. Kuhn jest w tej kwestii szalenie zasadniczy.

– Mówi pan o tym psychopacie, który preparuje ciała?

– Tak, nazywa się Leo Kuhn.

– Zna go pan?

– Tak, był tutaj. Mieliśmy szkolenie, wszystko nam szczegółowo tłumaczył, przez cały dzień. Jak przebiega cały proces plastynacji, jak się wykonuje preparaty, jak można dokonać donacji. Bardzo mu zależało, żeby zwiedzający otrzymali szczegółowe informacje.

– Czy on mógłby mi powiedzieć, kim ona była?

– Tak, o ile zechce pani pomóc.

– Gdzie go znajdę?

– W Norymberdze. Prowadzi Instytut Ciała i Sztuki, coś w rodzaju galerii, można sobie wszystko dokładnie obejrzeć. Najlepiej, jeśli pani do niego pojedzie, na pewno zgodzi się z panią porozmawiać.

– Skąd ta pewność?

– Bo z tego eksponatu jest wyjątkowo dumny.

– Eksponatu?

– Przepraszam, to jego słowa. Używa też określenia design.

– Design?

– Tak, różowe serce, sposób, w jaki rozcięto klatkę piersiową, przeszczepiona skóra, symbioza człowieka i zwierzęcia, tatuaże. Był z tego szalenie dumny. Długo staliśmy przy tej gablocie, a on mówił i mówił.

– O czym?

– Choćby o tym, że tylko raz zdarzyło mu się dokonać plastynacji kogoś, kogo znał osobiście. Myślę, że miał na myśli tę kobietę.

– Dlaczego tak pan sądzi?

– Proszę obejrzeć pozostałe eksponaty. To jedyna twarz, której nie zdeformował.

4

Mogła się odwrócić, wsiąść na motocykl i wrócić do dziewczynek, mogła zwyczajnie zamknąć oczy i zapomnieć. Wszystko potoczyłoby się inaczej, nigdy nie pojechałaby do Szwarcwaldu, nie dowiedziałaby się, jak smakuje własny język, gdy się umiera. Co czuje ciało, które nie jest w stanie się dźwignąć. Nie dowiedziałaby się żadnej z tych rzeczy.

Podziękowała młodemu przewodnikowi, wcisnęła mu do ręki pięćdziesiąt euro i wyszła. Byle dalej od potworów stworzonych przez Kuhna. Minęła dział historii naturalnej, kości mamutów i skamieliny, i wyszła na słoneczne ulice Wiednia. Przeszła przez park do palmiarni, chciała zaczekać, aż wyblaknie wspomnienie tego koszmaru, przez chwilę pomyśleć o tym, co się zdarzyło. Co to wszystko de facto oznacza, co powinna zrobić. Odkąd zobaczyła na plaży tę fotografię, zastanawiała się, czy przypadkiem nie grozi jej jakieś niebezpieczeństwo, czy ta sprawa nie łączy się jakoś z tym, co ukrywała przed światem, z tym, co zrobiła. Wyobrażała sobie najdziksze scenariusze i wszystkie wyjaśnienia – z wyjątkiem tego, że chodzi o jej bliźniaczkę – wywoływały w niej panikę. Myśl, że to groźba, lalka z plastiku, wystawiona po to, by jej powiedzieć, że wkrótce spotka ją kara. Absurdalne wyobrażenia, które rozwiały się w jednej chwili, gdy zobaczyła, co znajduje się w szklanej gablocie. Nikt nie wiedział, co wydarzyło się dwa lata temu, jej życiu nie zagrażało niebezpieczeństwo, była tego absolutnie pewna, siadając na leżaku i zamawiając kieliszek białego wina. Opuścił ją strach, ulga mieszała się z żalem, który ją nagle ogarnął. Pociągnęła długi łyk, zamknęła oczy. Biła się z myślami, wahała się, zastanawiała, co zrobić. Chciała odwlec decyzję. Rozważyć między rozsądkiem a koniecznością.

To tylko nieznajoma kobieta, wariatka, która zgodziła się na to szaleństwo, powiedziała „tak”, pozwoliła się zdeformować, wypchać i wystawić na widok publiczny. Nieznajoma wariatka, która nie ma nic wspólnego z Blum. Z własnej woli usiadła na grzbiecie zebry, być może sama nawet wybrała zwierzę, z którym miała być skrzyżowana, którego miała dosiąść. Blum czuła w głębi duszy, że popełniła prawdopodobnie błąd, wypytując przewodnika, drążąc temat, szukając wyjaśnień. Mimo to nie przestawała o tym myśleć. Choć to, co widziała w muzeum, napawało ją wstrętem, chciała zdobyć więcej informacji, poznać historię nieznajomej, dowiedzieć się czegoś o tych trzech latach, o których do tej pory nie miała pojęcia. O własnej przeszłości, która musiała się jakoś wiązać z kobietą krzyczącą tak przeraźliwie, że Blum nie mogła jej zignorować. Nie możesz tak po prostu wrócić do domu. Musisz jechać do Norymbergi, musisz porozmawiać z tym psychopatą, musisz się dowiedzieć, kim ona była, czy ją znał. Musisz, nie masz wyboru. Zamówiła jeszcze jeden kieliszek wina.

Postanowiła, że przenocuje w Wiedniu, chciała się w spokoju zastanowić i podjąć decyzję. Innsbruck czy Norymberga. Wrócić do dziewczynek czy zanurzyć się w obcy świat i zaspokoić ciekawość, dowiedzieć się, co się stało. Dlaczego nie zostały razem, dlaczego je rozdzielono. Coś w Blum chciało wiedzieć, jak wyglądałoby jej życie po drugiej stronie. Gdyby Hagen dostał drugą z bliźniaczek, gdzie by wtedy trafiła, czy ci drudzy rodzice okazaliby jej więcej miłości i serdeczności? Wyobrażała sobie, że mogłaby być szczęśliwsza. Nikogo by nie zabiła. Gdyby wtedy los zdecydował inaczej, do niczego by nie doszło, Hagen i Herta nie utonęliby u wybrzeży Chorwacji, pięciu mężczyzn, którzy zabili Marka, wciąż by żyło. Nikt nie musiałby umrzeć. Nic z tego by się nie wydarzyło, absolutnie nic, Blum żyłaby po prostu innym, lepszym życiem. Być może. Im dłużej nad tym myślała, tym większą obsesją stawało się owo wyobrażenie. I z każdym kolejnym kieliszkiem stawało się coraz piękniejsze.

Wyszła, gdy zamykano lokal. Potem położyła się w hotelowym łóżku, w pobliżu muzeum. Była kompletnie skołowana, w krótkim czasie doświadczyła tylu uczuć, tyle łez wylała. Próbowała zasnąć, ale bez powodzenia. Pół nocy przeleżała z otwartymi oczami, a jeśli na chwilę zasypiała, zaraz się budziła. Nie mogła znieść myśli, że dwieście metrów dalej jej siostra siedzi w muzealnej gablocie, że być może jest jakaś szansa na to, by poznać jej bliskich. Że jej przybrana rodzina będzie wiedzieć coś więcej. Skąd pochodziła, kim byli jej rodzice, gdzie są, dlaczego oddali dzieci do sierocińca. Blum przez całe życie zastanawiała się, dlaczego to zrobili, dlaczego trafiła do domu dziecka. Czy jej rodzice zginęli w wypadku? A może byli narkomanami lub się nad nią znęcali? Czy odebrano im dzieci, czy może urodziła ją młodociana matka, która nie czuła się na siłach samotnie wychować dziecka? Istniało tyle możliwych odpowiedzi, lecz jeszcze nigdy Blum nie była ich tak blisko jak teraz. Chciała usłyszeć prawdę, było w niej tyle niespełnionych pragnień, tyle miejsc na jej ciele, które pragnęły dotyku. To nienasycone pragnienie miłości towarzyszące jej przez całe dzieciństwo i młodość, ta bezgraniczna tęsknota za rodziną, inną niż ta, w której przyszło jej cierpieć. I rozczarowanie, że nigdy nie było jej dane zaznać tej odrobiny szczęścia.

Tuż przed świtem wstała z łóżka. Z lekko ściśniętym żołądkiem i ćmiącym bólem głowy przejechała pustymi o tej porze ulicami Wiednia. Jeszcze do wjazdu na autostradę czuła wahanie, lecz ostatecznie wybrała kierunek na Norymbergę. Dziewczynki są bezpieczne pod opieką Karla, a ona szybko się uwinie i do nich wróci. Chce tylko z nim porozmawiać, dowiedzieć się, kim była tamta kobieta. Przed nią cztery godziny jazdy, a potem musi jeszcze skłonić Kuhna do tego, żeby jej pomógł, nie może więc tracić czasu. Zatrzymała się tylko na chwilę na stacji benzynowej, wypiła kawę i sprawdziła w Internecie informacje na jego temat. Leon Kuhn, Instytut Ciała i Sztuki, laboratorium, adres. Potem wsiadła na motocykl i pełnym gazem popędziła do Norymbergi. Chciała zobaczyć tę osławioną fabrykę ciał, bunkier, w którym składuje się ochotników, zanim zostaną napompowani plastikiem i pocięci na części. Instytut Ciała i Sztuki, prawdziwa fabryka, miejsce znienawidzone i uwielbiane, odwiedzane przez tysiące gości. Bo wszyscy chcą to zobaczyć. Jak to jest, gdy się jest martwym. Jak wyglądają zwłoki. Stanąć przez sekundę oko w oko z własnym strachem, zobaczyć koszmar, przez chwilę poczuć grozę, napawać się władzą nad śmiercią, przez moment mieć ją pod kontrolą. Kuhn dawał swoim widzom taką możliwość. Bawił się śmiercią, kpił z niej. Prawdziwy artysta, który przekracza wszelkie granice, by stworzyć coś nowego. Lub psychopata. Blum nie potrafiła się zdecydować, wiedziała tylko, że dorobił się na tym zajęciu ogromnego majątku i że wkrótce się z nim spotka. Miała nadzieję, że powie jej, czy naprawdę znał kobietę, którą usadził na grzbiecie zebry. Wyjawi jej, gdzie mieszkała i z kim. I dlaczego nie żyje. Miała taką nadzieję, modliła się o to, obmyślała scenariusze tej rozmowy. Postanowiła być uprzejma, nie chciała go oceniać ani tym bardziej wystraszyć. Chce tylko informacji, cała reszta nie ma znaczenia. Fakt, że odstręczało ją to, czym Kuhn się zajmuje, że tak naprawdę znienawidziła go za to, co robi umarłym. Chce tylko poznać nazwisko, może adres. Cokolwiek.