Instalacje elektryczne we współczesnych domach jednorodzinnych

Redakcja

Autor: ‌mgr inż. ‌Janusz ‌Strzyżewski

Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki ‌Warszawskiej. Ma ‌wieloletnie doświadczenie w projektowaniu, ‌budowie i eksploatacji instalacji ‌elektrycznych oraz oświetlenia we ‌wszystkich rodzajach budownictwa. Członek ‌Centralnego ‌Kolegium ‌Sekcji ‌Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, ‌członek Polskiego Komitetu Oświetleniowego ‌SEP, członek Izby ‌Inżynierów Budownictwa. Autor ‌wielu artykułów ‌publikowanych w poradniku „Instalacje elektryczne ‌w praktyce”.

Wydawca: Monika Kijok Redaktor ‌prowadzący: ‌Wiesław Waliszewski Opracowanie ‌graficzne okładki: Piotr ‌Fedorczyk

Koordynator ‌produkcji: Mariusz ‌Jezierski Korekta: Zespół

ISBN ‌978-83-269-3959-4

Copyright by Wydawnictwo ‌Wiedza i Praktyka sp. ‌z ‌o.o.

Warszawa ‌2015

Wydawnictwo ‌Wiedza i Praktyka sp. ‌z o.o.

ul. ‌Łotewska ‌9a, 03-918 ‌Warszawa,

tel. ‌22 ‌518 29 ‌29, faks 22 ‌617 60 10

Skład i ‌łamanie: Ireneusz ‌Gawliński

Druk: MDruk

Publikacja ‌„Instalacje elektryczne we ‌współczesnych domach jednorodzinnych” chroniona ‌jest prawem autorskim. Przedruk ‌materiałów opublikowanych w niej ‌– ‌bez zgody ‌wydawcy – ‌jest zabroniony. ‌Zakaz nie dotyczy ‌cytowania ‌publikacji z powołaniem ‌się na źródło.

Niniejsza publikacja ‌została przygotowana z zachowaniem ‌najwyższej staranności i wykorzystaniem ‌wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz ‌doświadczenia jej ‌twórców. Zaproponowane w niej ‌wskazówki, ‌porady ‌i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. ‌Ich ‌zastosowanie w konkretnym ‌przypadku może wymagać dodatkowych, ‌pogłębionych konsultacji. ‌Opublikowane rozwiązania nie ‌mogą być traktowane ‌jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „Instalacje elektryczne we współczesnych domach jednorodzinnych” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych – przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

Od redaktora

Coraz więcej Polaków przenosi się do domów jednorodzinnych (tak mieszka już więcej niż połowa z nas). Zmiany w prawie budowlanym, wprowadzone w 2015 roku, pozwalające m.in. na wznoszenie domu jednorodzinnego bez pozwolenia na budowę, powinny jeszcze wzmocnić ten trend. Budownictwo jednorodzinne jest więc przyszłościowym rynkiem dla elektroinstalatorów. Ale jest to też część budownictwa, w której – ze względu na często szczupłe środki finansowe inwestorów – niejednokrotnie nie zachowuje się standardów. Efektem tego są awarie i wypadki, których skutki ponoszą zarówno użytkownicy budynku, jak i – ekonomiczne w postaci odszkodowań czy niezapłaconych umów – jego wykonawcy. Dlatego dla obu stron ważne jest, by instalacja elektryczna w budynku była wykonana zgodnie z przepisami i zasadami sztuki budowlanej, które przedstawiono w tej publikacji.

W książce autor – ekspert w zakresie elektryki i budownictwa – opisuje większość zagadnień, z jakimi spotykająsię inwestor i wykonawca przy zakładaniu instalacji elektrycznej w domu. Od przyłączania do sieci elektroenergetycznej domu po dobór źródeł światła. Omówione są sposoby wykonywania instalacji w różnych pomieszczeniach, jej elementy składowe, takie jak rozdzielnice, aparatura zabezpieczająca, przewody, rurki i osprzęt. Przedstawione są zasady wydzielania obwodów odbiorczych i doboru osprzętu. Omówione zostało też stosowanie rezerwowych źródeł energii oraz coraz popularniejszych mikroinstalacji fotowoltaicznych, dzięki którym właściciel domu jest nie tylko konsumentem, ale i producentem energii. Autor przedstawia parametry urządzeń elektrycznych używanych w domach i sposób ich zasilania.

Zapraszam do lektury

Wiesław Waliszewski

redaktor prowadzący

Wstęp

Przy budowie domów jednorodzinnych występuje najwięcej odstępstw od standardów stosowanych w innych obszarach budownictwa. Składa się na to wiele takich czynników jak:

dosyć często budynki są wznoszone i wyposażane w instalacje – w tym także elektryczne – systemem gospodarczym,przy wykonywaniu wielu robót inwestorzy starając się obniżyć koszty, stosują jak najtańsze, a więc często złej jakości, niespełniające norm bezpieczeństwa materiały,bardzo często, przede wszystkim w budownictwie wiejskim, instalacje wykonuje się bez dokumentacji, a przewody elektryczne i ich zabezpieczenia dobiera w sposób mało profesjonalny,nie zawsze dokonuje się specjalistycznego odbioru wykonanych instalacji,w niewielu przypadkach są wykonywane sprawdzenia i pomiary powykonawcze,dla niewielu obiektów sporządza się dokumentację projektową oraz powykonawczą,instalacje w trakcie eksploatacji nie są kontrolowane, rzadko dotrzymywany jest wymóg sprawdzania instalacji w przewidzianych ustawą z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 29 listopada 2013 r. poz. 1409 – aktualizowany na bieżąco tekst ustawy dostępny na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego www.gunb.gov.pl, artykuł 62) odpowiednich odstępach czasowych,w wielu przypadkach użytkowane są niesprawne urządzenia elektryczne z uszkodzoną izolacją,urządzenia elektryczne nie zawsze mają izolację dostosowaną do miejsca ich użytkowania, a często są to urządzenia w ogóle bez atestów i świadectw dopuszczających ich stosowanie,ewentualne naprawy często są wykonywane przez przypadkowe osoby bez odpowiednich kwalifikacji,dokonuje się „naprawy zabezpieczeń”, a nie ich wymiany.

Wszystko to powoduje, że w budynkach jednorodzinnych mamy do czynienia ze zbyt dużą liczbą wypadków porażenia prądem elektrycznym oraz pożarów wywołanych przez niesprawne instalacje i urządzenia elektryczne. Uniknąć ich można, stosując się do przepisów, norm i zasad wiedzy technicznej.

Zasilanie z sieci elektroenergetycznej

Przepisy

Stosunki prawne pomiędzy dostawcą-sprzedawcą a odbiorcą-kupującym regulują ustawy Prawo budowlane oraz Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r. (tekst jedn.: Dz.U. nr 89 z 2006 r. poz. 625 ze zm.) oraz akty wykonawcze: rozporządzenie ministra gospodarki z 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U. z 2007 r. nr 93 poz. 623 ze zm.) i rozporządzenie tegoż ministra z 18 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (tekst jedn.: Dz.U. z 10 października 2013 r. poz. 1200 ze zm.).

Pierwszy z aktów wykonawczych określa m.in. warunki dostawy oraz przesyłu energii elektrycznej oraz zasady przyłączania do sieci nowych odbiorców i finansowania kosztów z tym związanych. Drugi określa zasady tworzenia taryf rozliczeniowych. W przepisach określono także sytuacje, w których zakład energetyczny może odmówić przyłączenia nowego odbiorcy.

W wymienionych rozporządzeniach określono podział odbiorców na grupy przyłączeniowe. Zaliczenie do określonej grupy zależy od napięcia sieci, do której jest przyłączany odbiorca, oraz od wielkości pobieranej mocy. Odrębną grupę tworzą odbiorcy przyłączani na czas określony (nie dłuższy niż jeden rok) oraz podmioty przyłączane za pośrednictwem przyłącza tymczasowego. Budynki jednorodzinne w zależności od wielkości pobieranej mocy zgodnie z przepisami są zaliczane do IV lub V grupy, teren budowy domu zaś do grupy VI (tabela 1).

Tabela 1. Grupy przyłączeniowe występujące w budownictwie jednorodzinnym

Grupa przyłączeniowa

Napięcie linii zasilającej

Moc przyłączeniowa

Zabezpieczenie przedlicznikowe

IV

230/400 V

powyżej 40 kW

powyżej 63 A

V

230/400 V

do 40 kW

do 63 A

VI*

230/400 V

–

–

* odbiorcy przyłączani na czas określony do 1 roku, np. teren budowy domu jednorodzinnego

W Polsce dziewięćdziesiąt kilka procent odbiorców energii zaopatrywanych jest przez pięciu największych operatorów systemu dystrybucyjnego (zwanych potocznie zakładami energetycznymi). Zgodnie z wymienionymi wcześniej przepisami od 1 lipca 2007 r. każdy odbiorca energii elektrycznej (a więc i posiadacz domu jednorodzinnego) może kupować energię elektryczną od dowolnego sprzedawcy. Zgodnie z nowymi przepisami istnieje możliwość przesyłu energii elektrycznej od dowolnego dostawcy do odbiorcy za pośrednictwem sieci należącej do innego podmiotu gospodarczego. Odbiorca energii może więc podpisać umowę kompleksową z dysponentem sieci na zakup i przesył energii albo dwie odrębne umowy. Jedną z dysponentem sieci, do której jest lub będzie przyłączony budynek na przesył energii, a drugą tylko na zakup energii z jej sprzedawcą. Poszukując tańszego sprzedawcy energii, należy jednak pamiętać, że koszt zakupu energii to tylko ok. połowy kosztów, resztę stanowią koszty przesyłu.

Aby czerpać energię elektryczną z sieci, należy wykonać odpowiednie przyłącze. W tym celu niezbędne jest wystąpienie do właściwego terenowo rejonowego zakładu energetycznego z wnioskiem o określenie warunków przyłączenia do sieci. Zgodnie z nimi może to być przyłącze napowietrzne stanowiące odgałęzienie od linii napowietrznej albo przyłącze kablowe jako odgałęzienie od linii napowietrznej lub od linii kablowej. Ze względu na funkcję, jaką będzie pełnić, może to być przyłącze tymczasowe na czas budowy lub stałe docelowe.

Przyłącze od linii napowietrznej

Jeżeli przyłącze stanowi odgałęzienie od linii napowietrznej, możliwe są trzy scenariusze:

przyłącze napowietrzne rozpięte pomiędzy najbliższym słupem linii a stojakiem ustawionym na dachu budynku (rys. 1),przyłącze napowietrzne rozpięte między słupem linii a izolatorami zamocowanymi na ścianie budynku (rys. 2),

Rys.1. Przyłącze napowietrzne wykonane przewodami nieizolowanymi zakończone na stojaku dachowym: 1 – słup linii napowietrznej, 2 – przewody linii, 3 – przewody przyłącza, 4 – stojak (szkic autora)

przyłącze kablowe – kabel częściowo ułożony jest na słupie linii, a częściowo w ziemi (rys. 3).

Rys. 2.Przyłącze napowietrzne wykonane przewodami nieizolowanymi zakończone na izolatorach osadzonych na bocznej ścianie budynku: 1– słup linii napowietrznej, 2 – przewody linii, 3 – przewody przyłącza, 4 – izolatory na konstrukcji osadzonej na ścianie budynku (szkic autora)

W dwóch pierwszych przypadkach przyłącze może być wykonane przewodami nieizolowanymi mocowanymi z jednej strony do izolatorów na słupie linii napowietrznej, a na drugim końcu do izolatorów osadzonych na stojaku lub na ścianie budynku, względnie wielożyłowym przewodem samonośnym (z wkomponowaną linką stalową) mocowanym na końcach do haków na słupie i na budynku (rys. 4).