Księga patronów

Iwona Dojka, Marek Latasiewicz

Księga Patronów

Korekta

Agata Chadzińska

Anna Kendziak

Agata Pindel-Witek

Opracowanie graficzne i skład

Andrzej Witek

Projekt okładki

Izabela Puk

Wydania II zmienione

ISBN 978-83-7569-806-0

©2015 Dom WydawniczyRafael

ul. Dąbrowskiego 16, 30-532 Kraków

tel./fax. 12 411 14 52

e-mail: rafael@rafael.pl

www.rafael.pl

Konwersja do ebooka: Ebookpoint.pl

Księgarnia religijna z ebookami/audiobookami: Eprodoks.pl

Idol w aureoli świętego

Na wybór imienia nie mamy żadnego wpływu, ale jego znaczenie i tak intryguje. Czy w dobie, gdy imię można zapożyczyć z dowolnego języka i kręgu kulturowego, a w modzie są najdziwniejsze zdrobnienia i twórczość w tym zakresie jest wręcz nieograniczona, do wyboru na patrona osoby świętej warto przykładać jakieś znaczenie? Jeśli tak, to czy cokolwiek wiemy o życiu orędownika, którego imię nadano nam na chrzcie? Czy wreszcie potrafimy go naśladować i czy święty patron z zamierzchłych wieków może być w ogóle idolem współczesnego człowieka?

To pytania, którymi kierują się autorzy podobnych opracowań. Różnią się one tylko kluczem zastosowanym do prezentacji postaci. W tym wykazie oparto się w znaczącej mierze na brewiarzu, gdzie informacje o życiu i przykładzie świętych lub błogosławionych uporządkowano chronologicznie według wspomnień przypadających na każdy dzień 2009 roku.

Heroizm życia postaci ujętych w spisie, często ubogi w wiarygodne przekazy lub kiedy indziej obrosły legendami, ma pomóc przyszłym rodzicom w wyborze odpowiedniego imienia dla swego potomka. Podpowiedzi adresowane są również do młodzieży przystępującej do sakramentu bierzmowania, ponieważ ona też staje przed dylematem wyboru patrona. Kiedy zapytać, czym kierują się młodzi w tym względzie, najczęściej padają argumenty o ładnym brzmieniu lub zasłyszanej legendzie z życia świętego. Rządzi tu przypadek, a nie świadoma decyzja poparta zdobytą wiedzą o orędowniku czy orędowniczce. Tylko nieliczni znają więcej szczegółów o dokonaniach patrona i potrafią wskazać na zdarzenia związane z jego życiem, które przekonały ich do takiego właśnie wyboru.

Za usprawiedliwianiem młodych ludzi pod tym względem przemawia fakt ciągle niedostatecznej – używając języka mediów – promocji postaw godnych naśladowania. Zapatrzeni są oni raczej w sezonowych idoli, popularnych na scenie czy sportowej arenie. Tymczasem zarówno w czasach pierwszych chrześcijan, którzy za wiarę oddawali życie, jak i wśród żyjących kilka czy jeszcze kilkanaście lat temu, odnajdujemy postacie wybitne. Wielu z nich wyrosło i żyło na polskiej ziemi, więc szczególnie powinni być nam bliscy. Są w ich gronie tacy, którzy przekonująco i bezkompromisowo odpowiadają na wyzwania współczesności, więc tym bardziej odpowiadaliby standardom aktualnych idoli.

Niniejsze opracowanie wspomina o nich, ale ze względu na ograniczone ramy sprowadza się jedynie do krótkiej prezentacji wyjątkowych dokonań owych postaci. Szczegółowemu opisowi życia poświęcone są inne publikacje. Ta natomiast spełni swe przesłanie, gdy rodziców i przygotowujących się do bierzmowania naprowadzi na trop w poszukiwaniu dobrego patrona.

Marek Latasiewicz

Styczeń1 STYCZNIAMARIA – Święta Boża Rodzicielka

W Nowy Rok obchodzona jest oktawa Bożego Narodzenia, a postać Matki Bożej ma przybliżyć prawdę o Jej macierzyństwie. Specjalne wspomnienie rodzicielki Jezusa i Matki Kościoła zrodziło się jeszcze w starożytności, a w VII w. Kościół zachodni 1 stycznia wyznaczył na dzień szczególnego kultu Maryi.

2 STYCZNIABAZYLI WIELKI, biskup

Urodził się ok. 329/330 r. w Cezarei Kapadockiej (Turcja) w rodzinie głęboko wierzących chrześcijan. Jego rodzice: Bazyli i Emelia, oraz rodzeństwo: Grzegorz z Nyssy, Piotr z Sebasty i Makryna, zostali uznani za świętych. Przyjął chrześcijaństwo jako człowiek wykształcony, po studiach w Konstantynopolu i Atenach. Nauczał w Egipcie, Syrii i Mezopotamii. Niedaleko Neocezarei założył klasztor. Po 360 r. otrzymał święcenia kapłańskie, a w 370 r. został biskupem Cezarei. Cieszył się poważaniem i znacznym autorytetem. Zmarł w 379 r.

Pozostawił po sobie pisma, w których starał się precyzyjnie wyjaśniać prawdy wiary, zwłaszcza naukę o Duchu Świętym, oraz dzieła moralne, mowy i listy, a także hospicjum w Cezarei dla pielgrzymów, chorych i starców. Jest ojcem życia klasztornego w Kościele prawosławnym.

GRZEGORZ Z NAZJANZU, biskup

Nosił przydomek „Teolog” ze względu na swoje znakomite homilie. Znany też z listów i poematów. Urodził się ok. 330 r. w Azjanzos w Kapadocji jako syn biskupa Grzegorza z Nazjanzu i św. Nonny. Po studiach zaprzyjaźnił się ze św. Bazylim. Razem stworzyli zarys reguły zakonnej i „Filokalia” – zbiór tekstów różnych autorów z zakresu duchowości prawosławnej. Przyjął święcenia kapłańskie w 361 r. pod przymusem ze strony ojca, który poszukiwał współpracownika do zarządzania diecezją. To zapoczątkowało liczne ucieczki i powroty do Nazjanzu. Wspólnie z Bazylim przebywał w Poncie, potem znów z Nazjanzu wyruszył do Sazymy, gdzie na prośbę przyjaciela miał objąć biskupstwo, do czego jednak nie doszło. Ponownie znalazł się w pustelni, by pod wpływem nalegań ojca wrócić do Nazjanzu, gdzie po jego śmierci zarządzał diecezją. Osiadł w klasztorze św. Tekli w Seleucji. Następnie poznajemy go jako autora kazań w Konstantynopolu. Tam też został biskupem, by po raz czwarty powrócić do Nazjanzu w 381 r. Kiedy jego kuzyn Eulaliusz objął funkcję tamtejszego biskupa, usunął się do swojej posiadłości w Azjanzos. Zmarł w 389 lub 390 r.

3 STYCZNIAGENOWEFA z Paryża, dziewica

Urodziła się w 422 r. w Nanterre pod Paryżem. Prowadziła życie ascetyczne i pełne wyrzeczeń. Do stolicy Francji udała się po śmierci rodziców, gdzie złożyła ślub dozgonnej czystości. Skupiła ­wokół siebie inne kobiety, które – prowadząc życie na sposób zakonny – poświęciły się niesieniu pomocy chorym i opuszczonym. Kilkakrotnie uchroniła Paryż przed zagrażającymi mu niebezpieczeństwami. Jej wstawiennictwu przypisywano ocalenie miasta przed nadciągającymi Hunami. Gdy mieszkańcom stolicy zagroził głód, zorganizowała flotyllę rzeczną, która zaopatrywała miasto w żywność. O modlitwę mieli ją osobiście prosić królowie Hilderyk i Chlodwig. Zmarła 3 stycznia 500 r. Na cmentarzu Lucotius, gdzie ją pochowano, w 1757 r. rozpoczęto budowę klasycystycznego kościoła, który w czasie rewolucji francuskiej został zamieniony w panteon. W 1793 r. jej relikwiarz spalono.

4 STYCZNIAANIELA Z FOLIGNO, mistyczka

Jedna z największych mistyczek średniowiecza (1248-1309). Nadano jej tytuł „Mistrzyni teologów”. Długo wiodła beztroskie życie w ­szczęśliwej rodzinie. Straciwszy prawdopodobnie w czasie panującej zarazy matkę, męża i dzieci, resztę życia poświęciła surowej pokucie. Mając 40 lat, została tercjarką franciszkańską. Niezwykłą rolę w jej życiu duchowym odegrała pielgrzymka do Asyżu. Miała dar rozumienia największych tajemnic wiary. Autorka wielu pism, z których ­najbardziej znany jest swoisty pamiętnik mistyczny „Memoriale”. Wyniesiona na ołtarze przez papieża Innocentego XII w 1693 r. Serce Anieli z niezwykłym mistycznym znakiem od Boga można oglądać w relikwiarzu, który znajduje się w jej rodzinnym mieście.

ELŻBIETA SETON, wdowa, mistyczka

Urodziła się w rodzinie protestanckiej w Nowym Jorku w 1774 r. W 1794 r., mając 20 lat, wyszła za mąż za Wiliama Setona, nowojorskiego kupca, którego nieroztropnie prowadzone interesy doprowadziły do bankructwa, a na dodatek zapadł na ciężką chorobę. By ratować jego zdrowie, Elżbieta wyjechała z nim do Włoch, gdzie mąż niebawem zmarł. Po odwiedzeniu sanktuariów maryjnych postanowiła przyjąć wiarę katolicką, a po powrocie do Stanów Zjednoczonych, narażając się na kłopoty i trudności ze strony rodziny i bliskich, doprowadziła do przyjęcia katolicyzmu także przez swoje dzieci. Stała się wzorem troskliwej matki i ofiarnej społeczniczki spieszącej z pomocą potrzebującym. Założyła stowarzyszenie o nazwie Miłosierne Siostry św. Józefa, należące obecnie do najliczniejszych zgromadzeń żeńskich. Zmarła 4 stycznia 1821 r. Papież Jan XXIII beatyfikował ją w 1963 r., a w 1975 r. kanonizował Paweł VI. Jest pierwszą świętą ze Stanów Zjednoczonych. Jej relikwie znajdują się w kościele w Emmitsburgu w stanie Maryland.

5 STYCZNIAEDWARD WYZNAWCA, król

Syn króla Etelreda II i Emmy z Normandii, urodzony ok. 1002 r. Razem z ojcem uciekł do Normandii. Na tron wstąpił w 1042 r. Władca znany z pobożności, dobroci i hojności. Wiódł zakonny tryb ­życia, dzięki czemu zyskał sobie przydomek „Wyznawca”. Wspomagał klasztory. Ufundował opactwo w Westminsterze, gdzie później koronowano jego następców i gdzie sam spoczął po śmieci 5 stycznia 1066 r. Tamtejsi mnisi szerzyli kult Edwarda. Został kanonizowany przez papieża Aleksandra II w 1161 r.

SZYMON SŁUPNIK, pustelnik

Bodaj najsłynniejszy pustelnik w historii. Żył w V w. Po śmierci rodziców i brata sprzedał majątek, pieniądze rozdał ubogim, a sam udał się w odosobnienie. Przez 40 lat jego domem była mała platforma zbudowana na słupie. Z niej wygłaszał nauki i kazania, dzięki którym nawrócił tysiące osób i zyskał powszechny szacunek. Jego pogrzeb stał się wielką manifestacją. Wziął w niej udział przedstawiciel cesarza, wielu biskupów i zakonników. Ciało uroczyście przeniesiono do Konstantynopola. W miejscu pustelni wystawiono wkrótce świątynię, która została zniszczona w czasie naporu muzułmanów. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się ołtarz.

MARCELINA DAROWSKA, zakonnica

Z domu Kotowicz (16 I 1827 – 5 I 1911) – polska mistyczka. Wraz z Józefą Karską założyła we Francji Zgromadzenie Córek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, poświęcając się wychowaniu dziewcząt w duchu religijnym i patriotycznym. Wcześniej pomagała w zarządzaniu rodzinnym majątkiem ziemskim w Szulakach na Ukrainie. Mając 20 lat, za namową ojca wyszła za mąż, ale po trzech latach owdowiała. Wówczas zdecydowała się wyjechać do Paryża, by dalsze życie spędzić w zakonie. W 1863 r. wróciła do Polski, gdzie założyła domy zakonne Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (niepokalanek) m.in. w Jazłowcu (Podole), Jarosławiu, Nowym Sączu, Słonimie i Szymanowie. Organizowała też bezpłatne szkoły ludowe, w których wiejskie dziewczęta zdobywały wykształcenie i uczyły się zawodów. Jan Paweł II beatyfikował ją 6 października 1996 r. Od 1999 r. w kaplicy klasztoru niepokalanek w Jazłowcu znajduje się jej sanktuarium.

6 STYCZNIAKASPER, MELCHIOR, BALTAZAR, mędrcy

Z Ewangelii św. Mateusza dowiadujemy się o przybyciu mędrców ze Wschodu do Betlejem, by oddać hołd narodzonemu Chrystusowi. Tradycja utrwaliła ich imiona, a Święto Objawienia Pańskiego (Trzech Króli), upamiętniające tamto wydarzenie, należy do najstarszych uroczystości w Kościele.

7 STYCZNIALUCJAN Z ANTIOCHII, męczennik

Wiadomo, iż żył na przełomie III i IV w. Rodzina zapewniła mu wykształcenie w zakresie retoryki. Był znakomitym mówcą. Sprzedał rodzinny majątek, by móc się poświęcić zdobywaniu wiedzy. Studiował język hebrajski i Biblię. W Antiochii stworzył znaną szkołę teologiczną. Do jego uczniów należał m.in. św. Grzegorz Cudotwórca, późniejszy biskup Neocezarei w Poncie. Jego pisma szeroko propagował św. Jan Chryzostom, patriarcha Konstantynopola i doktor Kościoła. Lucjan twierdził, iż Pismo Święte należy interpretować dosłownie, chyba że natchniony autor podkreśla sens ukryty w przenośni, przypowieści lub opowieści. Tej zasady do dziś trzyma się Kościół katolicki. Pomimo znacznej sławy Lucjan zamknął swoją szkołę. Prawdopodobnie ze względu na prześladowania przeniósł ją do Nikomedii. To nie uchroniło go jednak przed śmiercią męczeńską. Po dziewięcioletnim więzieniu, a potem torturach został ścięty mieczem 7 stycznia 312 r. Podanie głosi, że cesarz Konstantyn Wielki pod koniec życia przyjął chrzest właśnie przy relikwiach Lucjana z Antiochii.

RAJMUND DE PEÑAFORT, zakonnik

Ten syn szlacheckiej rodziny, urodzony między 1175 a 1180 r., odznaczał się niepospolitymi zaletami umysłu. Uczył retoryki, logiki, by w końcu dać się poznać jako znakomity prawnik. W 1216 r. uzyskał na uniwersytecie w Bolonii tytuł doktora. Dla św. Piotra Nolasco opracował konstytucje zakonu. Sam jednak wstąpił do dominikanów. Jako ­kapelan i penitencjariusz papieża Grzegorza IX podjął się zebrania i uporządkowania wszystkich dekretów papieskich. Powstały w ciągu czterech lat zbiór „Pięć dekretów” stanowi w Kościele oficjalną wersję tych dokumentów. Napisał też podręcznik teologii moralnej, a jako generał dominikanów opracował konstytucje zakonne. Okazał się wspaniałym administratorem i organizatorem zgromadzenia, które błyskawicznie rozszerzało się po Europie. Zabiegał też o utworzenie zakonnej szkoły, gdzie nauczano by języków wschodnich. Ów znany doradca hierarchów Kościoła i świeckich władców zmarł 6 stycznia 1275 r. W 1601 r. został zaliczony do grona świętych przez papieża Klemensa VIII. Jego relikwie spoczywają w kościele Dominikanów w Barcelonie.

8 STYCZNIASEWERYN Z NORYKU, zakonnik

Znał życie wschodnich mnichów i przeszczepił je na obszar dzisiejszej Austrii. Potrafił tak pośredniczyć między katolikami i arianami, że przez długi czas oba wyznania żyły w pokoju i korzystały z tych samych świątyń. Poświęcił się też pracy charytatywnej wśród najuboższej ludności. Założył klasztory w Göttweig i Innstatd koło ­Pasawy. Zmarł 8 stycznia 482 r. w wieku ok. 70 lat. Jego relikwie spoczywają w Frattamaggiore koło Neapolu. Jest patronem Austrii.

9 STYCZNIAADRIAN Z CANTERBURY, zakonnik

Pochodził z Afryki Północnej. Początkowo był zakonnikiem w klasztorze pod Neapolem. Odrzuciwszy propozycję papieża Witaliana co do przyjęcia godności biskupiej, wyjechał wraz z Teodorem z Tarsu do Anglii, gdzie pełnił urząd opata w klasztorze św. Piotra i Pawła w Canterbury. Zasłynął z nauczania śpiewów chóralnych oraz łaciny i greki. Zmarł 9 stycznia 710 r.

ANDRZEJ CORSINI, biskup

Pochodził z zamożnego florenckiego rodu Corsinich. Był długo wyczekiwanym dzieckiem. Kiedy urodził się 30 listopada 1302 r., nadano mu imię patrona wspominanego właśnie w tym dniu. Młodość upłynęła mu na zabawach i rozrywkach. Zmienił swe postępowanie dopiero wówczas, kiedy – jak głosi podanie – matka opowiedziała mu swój sen, który miała jeszcze przed jego narodzeniem. Miała w nim widzieć wilka, który wstępując do klasztoru Karmelitów we Florencji, zamienił się w łagodnego baranka. Powiedziała mu również, że jego przyjście na świat wyprosiła modlitwą, ponieważ wcześniej daremnie wyczekiwała potomstwa. Po tych wyznaniach Andrzej wstąpił do karmelitów bosych we Florencji, a po studiach w Paryżu i Awinionie otrzymał święcenia kapłańskie. W 1349 r. został mianowany biskupem Fiesole. Był niezwykle operatywnym duszpasterzem, szczególnie wyczulonym na cierpienia ubogich i chorych. Kilkakrotnie doprowadzał do zgody zwaśnione wówczas włoskie miasta. Zmarł 6 stycznia 1374 r. Został pochowany we Florencji, w kaplicy ufundowanej przez jego rodzinę. Papież Urban VIII zaliczył go w poczet świętych w 1629 r., ale podał to do publicznej wiadomości dopiero Benedykt XIII w 1724 r. W rocznicę śmierci Andrzeja we Florencji odbywa się procesja z jego relikwiami.

ALICJA DE CLERC, zakonnica

Na jej życie decydujący wpływ miał późniejszy święty Piotr ­Fourier. Przerwała beztroski tryb życia, oddając się posługiwaniu chorym i opuszczonym, a także zaniedbanym dziewczętom. Z grupą współpracowniczek utworzyły wspólnotę, która dała początek Zgromadzeniu Kanoniczek Regularnych od Najświętszej Maryi Panny. Zakładane przez nie szkoły nie tylko edukowały i wychowywały, ale przede wszystkim przygotowywały do życia. Wyczerpana pracą Alicja zmarła w 1622 r., mając 46 lat. Została beatyfikowana przez papieża Piusa XII w 1947 r.

JULIAN, męczennik

Wedle tradycji, mając 18 lat, został przymuszony przez rodziców do małżeństwa, ale za zgodą żony postanowił żyć w czystości. Po śmierci rodziców oboje małżonkowie zamieszkali w klasztorach. Podczas prześladowań Dioklecjana został oskarżony o udzielanie schronienia kapłanowi i wtrącony do więzienia. Nawet tam nie przestawał nauczać o Chrystusie. Poniósł śmierć ok. 305 r. przez ścięcie mieczem. Jego relikwie w VIII w. przewieziono do włoskiej miejscowości Chieri w Piemoncie.

MARCELIN, papież i męczennik

Był 29. z kolei biskupem Rzymu. Kierował Kościołem w czasach najsurowszych prześladowań chrześcijan. Wedle tradycji miał ponieść męczeńską śmierć wraz z wieloma innymi wyznawcami Chrystusa 25 października prawdopodobnie w 304 r. Jego grób znajduje się na rzymskim cmentarzu przy drodze Salaryjskiej.

10 STYCZNIAWILHELM Z BOURGES, biskup

Pochodzącego z arystokratycznej rodziny hrabiów z Nevers chłopca wychowywał wuj, archidiakon w Soissons. Wcześnie otrzymał kanonię, ale z funkcji zrezygnował, wstępując do zakonu cystersów. Był przeorem, a potem opatem w Fontaine-Saint-Jean i Châlis. W 1200 r. za namową m.in. legata papieskiego, został biskupem w Bourges. Mimo nowej roli nadal zachowywał obyczaje zakonne. Egzekwował również dyscyplinę i prawo kościelne. Miał nawet wziąć udział w wyprawie wojennej przeciw albigensom. Plany przerwała choroba i śmierć 10 stycznia 1209 r. Kanonizował go dziewięć lat później papież Honoriusz III. Relikwie Wilhelma znajdowały się w katedrze w Bourges do rewolucji francuskiej, kiedy zostały zniszczone.

11 STYCZNIABENEDYKT Z MENNI, zakonnik

Urodził się 11 marca 1841 r. w Mediolanie. Jego powołanie zaczęło się od pielęgnowania ofiar wojny. Potem wstąpił do bonifratrów. Studiował medycynę i teologię. Święcenia kapłańskie przyjął w 1866 r. Odnowił zakon w Hiszpanii, zakładał przytułki i szpitale. Był kolejno prowincjałem, wizytatorem apostolskim i przełożonym generalnym swojego zgromadzenia. Zmarł 24 kwietnia 1914 r. Beatyfikował go Jan Paweł II w 1985 r.

HONORATA Z PAWII, zakonnica

Jej rodzony brat Epifaniusz był biskupem Pawii (V w.). To przed nim Honorata złożyła śluby zakonne. Jemu też zawdzięcza ocalenie, kiedy w 476 r. znalazła się wśród jeńców pojmanych przez Gotów. Wówczas biskup Epifaniusz (późniejszy święty) zorganizował zbiórkę pieniędzy na wykupienie więźniów. Jej życie wypełnione było modlitwą i spełnianiem dobrych uczynków. Zmarła otoczona powszechną czcią ok. 500 r.

12 STYCZNIAARKADIUSZ, męczennik

Pochodził z Cezarei Mauretańskiej (Algieria), gdzie urodził się w 284 r. Na początku prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana uciekł z miasta. Powrócił jednak, kiedy dowiedział się o aresztowaniach w swojej rodzinie. Sam stawił się przed sędzią, któremu jednak nie udało się nakłonić Arkadiusza do wyrzeczenia się wiary. Poddano go więc wyszukanym torturom i skazano na śmierć męczeńską. Zmarł w 305 r. Oprawcy, zanim przybili go do krzyża, połamali mu golenie.

BENEDYKT BISCOP, zakonnik

Imię to przyjął, wstępując do zakonu. Naprawdę nazywał się Biscop Baducing. Urodził się w Nortumbrii w 628 r. w rodzinie szlacheckiej. Kształcił się na dworze królewskim, ale zapewne pod wpływem pielgrzymek do Rzymu wybrał inny styl życia. Wstąpił do klasztoru. Objął opactwo św. Piotra, zakładał fundacje w Wearmouth i Jarrow, które zaopatrzył w świetne biblioteki. Sprowadzał rzemieślników i artystów. Zainspirował renesans karoliński. Zmarł 12 stycznia 690 r., a jego kult zaczął szerzyć się szybko, czego pierwszym dokumentem jest kazanie Bedy, jego ucznia.

BERNARD Z CORLEONE, zakonnik

O odmianie hulaszczego życia tego Sycylijczyka zadecydował przypadek. W czasie jednej ze sprzeczek rycerskich poważnie ranił swego adwersarza. Winę postanowił odpokutować i dlatego poprosił o przyjęcie do zakonu kapucynów prowincji panormitańskiej. Przez 36 lat oddawał się ostrym praktykom pokutnym, a wszystkie chwile wolne od pracy poświęcał modlitwie. Spieszył też z posługą do chorych. Zmarł w Palermo w opinii świętości 12 stycznia 1667 r., mając 62 lata. Beatyfikował go papież Klemens XIII w 1768 r., a kanonizował Jan Paweł II w 2001 r.

MARCIN Z LEON, kapłan

Urodził się ok. 1130 r. w León, w Starej Kastylii w Hiszpanii. Po śmierci matki wraz z ojcem zamieszkał w klasztorze Kanoników Regularnych pod wezwaniem św. Marcelego w León. Później przebywał w domu zakonnym św. Izydora. Wyróżniał się surowością życia i nabożeństwem do Najświętszego Sakramentu. Jest autorem wielu traktatów teologicznych. Zmarł 12 stycznia 1203 r.

13 STYCZNIAHILARY, biskup i doktor Kościoła

Urodził się między 310 a 320 r. w rodzinie pogańskich prominentów. Otrzymał znakomite wykształcenie. Ze szczególnym zainteresowaniem studiował Pismo Święte. Już jako mąż i ojciec przyjął chrzest, stając się gorliwym wyznawcą Chrystusa. W 350 r. został wybrany biskupem. Gdy w sporze ariańskim odmówił potępienia św. Atanazego z Aleksandrii, cesarz Konstancjusz skazał go na zesłanie do Azji Mniejszej. Hilary nie marnował jednak tam czasu, tylko zgłębiał wiedzę o kulturze Wschodu. Napisał kilka rozpraw teologicznych, komponował hymny liturgiczne, głosił kazania. Prowadził aktywną działalność na rzecz porozumienia między Wschodem a Zachodem. Nazywany jest często pierwszym ekumenistą. Po powrocie z wygnania przyczynił się do zwołania synodu w Paryżu, na którym biskupi Galii przyjęli wyznanie wiary ułożone na soborze w Nicei. Zaliczany jest do najwybitniejszych teologów w dziejach Kościoła. Wniósł ogromny wkład w rozwój chrystologii i nauki o Trójcy Świętej. Zmarł w 367 r. Część zachowanych jego szczątków znajduje się w kościele św. Dionizego w Paryżu oraz w Poitiers.

WERONIKA NAGRONI, zakonnica

Jako wiejska, niewykształcona dziewczyna wstąpiła do klasztoru augustianek w Mediolanie. Bóg obdarzył ją licznymi doznaniami mistycznymi, miała dar prorokowania. Zmarła 13 stycznia 1497 r. w wieku 52 lat. Papież Leon X zezwolił na obchodzenie jej święta, potwierdził to w 1690 r. Aleksander VIII, a w 1882 r. Leon XIII nakazał zabezpieczyć jej relikwie. Jednak formalnie Weronika nie została kanonizowana. Jej szczątki znajdują się w rodzinnej wiosce w Binasco w Lombardii.

14 STYCZNIAFELIKS Z NOLI, kapłan

Syn oficera legionów rzymskich, który za zasługi wojenne otrzymał gospodarstwo rolne we włoskiej Noli. Gdy zdecydował się na przyjęcie kapłaństwa, rozpoczęły się prześladowania chrześcijan zapoczątkowane przez cesarza Decjusza. Był więziony i torturowany. Udało mu się jednak uciec. Przez pewien czas ukrywał się w wyschniętej studni. Dopiero po śmierci Decjusza powrócił do diecezji. Zmarł ok. 260 r. Jego grób w miejscowości Cimitile niedaleko Noli stał się celem licznych pielgrzymek.

15 STYCZNIAPAWEŁ Z TEB, pustelnik

Miał niebywałe szczęście do świętych towarzyszy. Jego najstarszy życiorys przekazał bowiem po łacinie św. Hieronim, a św. Andrzej miał go, zmarłego w wieku 113 lat, pochować z pomocą dwóch lwów. Urodził się ok. 228 r. w zamożnej rodzinie. Pierwszy raz uciekł na pustynię przed prześladowaniem za wiarę za czasów rzymskiego cesarza Decjusza. Drugi raz, po szantażu ze strony chciwego szwagra, trafił do skalnej groty, gdzie żył 90 lat jako pustelnik. Jego relikwie odnaleziono w XII w. i przeniesiono do Konstantynopola. Podczas wojen krzyżowych trafiły do Wenecji, a następnie do Budapesztu. Uznawany jest za pierwszego pustelnika w historii Kościoła. Paulini wybrali go na swojego patrona.

16 STYCZNIAMARCELI I, papież i męczennik

Jego pontyfikat trwał od maja 306 do 16 stycznia 307 r. i przypadł na okres najsurowszych prześladowań chrześcijan. Udało mu się zreorganizować administrację kościelną w Rzymie i przypisuje się mu zasługi w uporządkowaniu cmentarzy. Po objęciu rządów przez ­cesarza Maksencjusza został pojmany i skazany na wygnanie. Zmarł poza Rzymem, ale pochowano go na Cmentarzu Pryscylii. W Polsce szczególnie czczony w Raciborzu, gdyż – jak głosi legenda – uchronił miasto przed najazdem Tatarów 16 stycznia 1241 r.

JOANNA Z BALNEO, zakonnica

Na podstawie nielicznych zachowanych dokumentów wiadomo, że będąc zakonnicą w kamedulskim klasztorze św. Łucji w Balneo we Włoszech, wyróżniała się posłuszeństwem, pokorą i gorliwością. Zmarła w 1105 r., a jej kult Stolica Apostolska potwierdziła 15 kwietnia 1823 r.

17 STYCZNIAANTONI, pustelnik

Urodził się ok. 250 r. w Keman, w Środkowym Egipcie. Wcześnie osierocony, opiekował się siostrą. Rozdał swój majątek pod wpływem przypadkowo usłyszanych nauk chrześcijan: „Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i chodź za Mną!” (Mt 19,21). W wieku 20 lat rozpoczął pełne umartwień życie na pustkowiu. Wiele razy zmieniał miejsce swojej pokuty. Około 305 r. osiedlili się wraz z nim inni pustelnicy. Miał umrzeć 17 stycznia 356 r. Jego kuszenie stało się tematem obrazów i dzieł literackich. Relikwie, po zawiłych peregrynacjach, od XII w. znajdują się w miejscowości Monte-Saint-Didier we Francji.

18 STYCZNIAMAŁGORZATA WĘGIERSKA, królewna

Była córką króla węgierskiego Beli IV i Marii Laskaris. Rodzice ofiarowali ją Bogu jako wotum dziękczynne za ocalenie kraju przed najazdem Tatarów. Mając 10 lat, zamieszkała w klasztorze dominikanek, który wzniósł jej ojciec na wyspie na Dunaju (dzisiaj Wyspa św. Małgorzaty w Budapeszcie), tam też złożyła śluby ­zakonne. W zgromadzeniu była szeregową mniszką. Oddawała się ciężkiej pracy, głównie usługując chorym zakonnicom jako infirmerka. Życie upłynęło jej na ustawicznych modlitwach i wyjątkowo surowych pokutach. Była wzorem posłuszeństwa i umartwienia. Mistyczka i jedna z pierwszych w Kościele stygmatyczek. Posiadała dar prorokowania. Jej siostrami były: św. Kinga oraz błogosławione Jolenta Helena i Konstancja. Zmarła 18 stycznia 1270 r., mając zaledwie 28 lat. Beatyfikowana przez Piusa VI w 1789 r. i kanonizowana w 1943 r. przez Piusa XII.

REGINA PROTMAN, zakonnica

Założycielka zgromadzenia sióstr katarzynek. Urodziła się w 1522 r. w Braniewie. W czasie epidemii dżumy wraz z kilkunastoma towarzyszkami posługiwała chorym. W zgromadzeniu prowadziła także pracę wychowawczą wśród dzieci i młodzieży. Była wierna dewizie: „Jak Bóg chce”. Zmarła w opinii świętości 18 stycznia 1613 r. Beatyfikował ją 13 czerwca 1999 r. Jan Paweł II.

19 STYCZNIAJÓZEF SEBASTIAN PELCZAR, biskup

Gorliwy kapłan, zdolny kaznodzieja, wybitny teolog i profesor prawa kanonicznego, a także biskup z troską kierujący diecezją przemyską. Założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego. Urodził się 17 stycznia 1842 r. w Korczynie na ziemi krośnieńskiej. Po ukończeniu seminarium przemyskiego został skierowany na studia do Rzymu. Był pilny i obdarzony niezwykłymi zdolnościami, co w połączeniu z gorliwą pobożnością zaowocowało wielkimi dziełami. Zainteresowania ­problemami społecznymi oraz chęć niesienia pomocy ludziom biednym i opuszczonym doprowadziły go najpierw do założenia Towarzystwa Pań św. Wincentego a` Paulo, a w 1894 r. zakonu sióstr sercanek, którym za cel postawił prowadzenie domów opieki, zajmowanie się chorymi oraz katechizację dzieci i młodzieży. Objawiał też wielki talent dydaktyczny, będąc profesorem i wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opublikował wiele ­znaczących prac naukowych. W 1899 r. otrzymał sakrę biskupią. Za jego czasów nastąpił niespotykany rozkwit diecezji przemyskiej. Powstało ponad 50 nowych parafii, ochronki dla dzieci i domy opieki dla chorych i opuszczonych, na co biskup przeznaczał także własne fundusze. Od proboszczów wymagał, by organizowali stowarzyszenia i bractwa religijne skupiające zwłaszcza młodzież wiejską i robotniczą. W trosce o formację duchową kapłanów opracował znakomity podręcznik do codziennych rozmyślań. Był człowiekiem, który nie marnował czasu. Otwarty na potrzeby innych, sam prowadził życie skromne. Jego aktywną działalność przerwała choroba. Zmarł 28 marca 1924 r. Beatyfikowany decyzją papieża Jana Pawła II w 1991 r., a dwa lata później ogłoszony przez niego świętym.

HENRYK, biskup i męczennik

W 1153 r. wraz z grupą misjonarzy przybył z Anglii do Szwecji. Wkrótce wybrano go na biskupa Uppsali. Uczestniczył w krucjacie do Finlandii, gdzie pozostał, kontynuując dzieło misyjne. W 1156 r. został zamordowany na zamarzniętym jeziorze Kyulo. Zabił go chłop obłożony karą kanoniczną za zabójstwo. Dwa lata po śmierci beatyfikował go papież Hadrian IV. Jego relikwie zaginęły po tym, jak car Piotr I Wielki nakazał przeniesienie ich do Rosji.

MARIUSZ i MARTA, męczennicy

Tradycja mówi, że podczas prześladowań za czasów Dioklecjana, wraz ze swoimi dziećmi Audifaksem i Abakukiem, przybyli z Persji do Rzymu, aby nawiedzić groby apostołów. Przed miastem wszyscy zostali pojmani i zamordowani. W IX w. w Rzymie wzniesiono kościół ku ich czci.

20 STYCZNIAFABIAN, papież i męczennik

Jego pontyfikat trwał od 236 do 250 r. W tym czasie uporządkował rzymskie cmentarze, wyznaczył duchownych do spisywania i gromadzenia dokumentów dotyczących ­męczenników. ­Przestrzegał czystości obyczajów wśród duchowieństwa i ­wiernych. Podczas prześladowania chrześcijan za panowania Decjusza został aresztowany i 20 stycznia 250 r. zamordowany. W 1854 r. w katakumbach św. Kaliksta odnaleziono płytę nagrobną z imieniem Fabian.

SEBASTIAN, męczennik

Ten męczennik stał się bohaterem wielu obrazów zachodnich mistrzów: Botticellego, El Greco, Tycjana i Rubensa. Przedstawiali go jako nagiego mężczyznę przeszytego strzałami. Według źródeł hagiograficznych tak właśnie miał być męczony na rozkaz cesarza Dioklecjana. Poranionego pielęgnowała chrześcijańska wdowa Irena. Po ocaleniu jeszcze gorliwiej wyznawał wiarę w Chrystusa, za co skazano go na śmierć przez bicie pałkami. Istnieje ślad jego grobu datowany na drugą połowę III w., gdzie wybudowano kościół. Orędownik w czasie epidemii. Patron: żołnierzy, myśliwych, strażników, strażaków, konwisarzy, kamieniarzy i ogrodników.

21 STYCZNIAAGNIESZKA, męczennica

Jedna z najbardziej znanych postaci czczonych w chrześcijańskiej starożytności. O jej krótkim życiu i męczeńskiej śmierci zachowały się liczne legendy. W wieku ok. 12 lat została stracona na stadionie Domicjana w Rzymie za panowania Dioklecjana (ok. 305 r.). Na podstawie przekazów, pism greckich i syryjskich, a także odnalezionych dokumentów można domniemywać, że nie godząc się na propozycję małżeństwa z synem prefekta Semproniusza, została przez jego ojca skazana na śmierć. Legenda mówi, że złożona na stosie, wyszła z ognia żywa i wówczas dowódca oddziału egzekucyjnego ściął jej głowę. Jej niewzruszoną wiarę sławili m.in. święci Ambroży i Hieronim oraz papieże Damazy i Grzegorz. Była też inspiracją twórczą dla najwybitniejszych malarzy i rzeźbiarzy. Na miejscu jej grobu w Rzymie w IV w. cesarz Konstantyn Wielki jako wotum za cudowne uzdrowienie córki kazał wybudować bazylikę, w której każdego roku 21 stycznia święci się dwa baranki, a z ich wełny zakonnice tkają paliusze.

22 STYCZNIAWINCENTY, męczennik

Ów archidiakon biskupa z Saragossy zginął śmiercią męczeńską w 304 r. O jego kulcie wspominał sam św. Augustyn. W średniowieczu czcili go przede wszystkim Hiszpanie i Francuzi, a w Europie szczególnym kultem otaczali go tkacze, leśnicy i drwale. W wielu regionach patronował jarmarkom, w Polsce zaś katedrze wrocławskiej.

23 STYCZNIAILDEFONS, biskup

Znamy tylko jednego świętego o tym imieniu. To benedyktyn, wybitny pisarz i teolog, autor traktatów, listów, homilii, hymnów, utworów liturgicznych i biografii. Był opatem, a później biskupem Toledo. Zmarł 23 stycznia 667 r.

WINCENTY LEWONIUK, męczennik

W 1996 r. Jan Paweł II beatyfikował go wraz z 12 towarzyszami, uznając ich zasługi w obronie wiary i katolickich obrzędów. 24 stycznia 1874 r. w Pratulinie na Podlasiu nie zgodzili się oni z decyzją władz carskich, chcących siłą wprowadzić do ich parafii prawosławnego popa. Otoczyli świątynię i, trzymając krzyż, śpiewali pieśni religijne. Gdy nie ustąpili przed kolejnymi wezwaniami do rozejścia, kozacy otworzyli ogień. Zginęło 13 obrońców parafii, w tym jako pierwszy pobożny 25-letni Wincenty Lewoniuk. Zostali pochowani w pobliskim lesie. Wydarzenia w Pratulinie odbiły się głośnym echem w Europie, a papież Pius IX w 1874 r. poświęcił bohaterskim obrońcom encyklikę „Ommem sollicitudinem”.

24 STYCZNIAFRANCISZEK SALEZY, biskup i doktor Kościoła

Urodził się 21 sierpnia 1567 r. w zamku pod Thorens w Sabaudii. Studia prawnicze w Padwie uwieńczył doktoratem. Jednocześnie pogłębiał znajomość teologii. Po powrocie do ojczyzny i ­przyjęciu święceń kapłańskich głosił płomienne kazania, spowiadał i pisał polemiczne utwory wymierzone w protestantyzm. Działał w Genewie, silnym ośrodku kalwinizmu. Tam też pełnił funkcję biskupa. W 1604 r. wspólnie z Joanną Franciszką de Chantal założył Zgromadzenie Sióstr Nawiedzenia NMP. Zmarł nagle 28 grudnia 1622 r. Ciało jego przewieziono do klasztoru Wizytek w Annecy, a serce pozostało w Lyonie. Pozostawił bogatą spuściznę piśmienniczą. Jego kanonizacja odbyła się już w 1665 r. W 1877 r. papież Pius IX ogłosił go doktorem Kościoła, a w 1923 r. patronem dziennikarzy i prasy katolickiej.

FELICJAN Z FOLIGNO, biskup i męczennik

Był ponoć pierwszym biskupem włoskiego miasta Foligno i apostołem prowincji Umbria. Jego męczeństwo nastąpiło ok. 250 r., po 56 latach pełnienia funkcji biskupa, w czasach prześladowań za cesarza Decjusza. Relikwie w 965 r. zostały przeniesione do Minden w Niemczech. Do rodzinnego Foligno powróciły w części w 1673 r.

25 STYCZNIAPAWEŁ, apostoł

Wspomnienie nawrócenia św. Pawła. Wcześniej nosił on imię Szaweł i był gorliwym wyznawcą religii mojżeszowej. Jak podają Dzieje Apostolskie, w drodze do Damaszku, gdzie udawał się z misją zniszczenia tamtejszej gminy chrześcijańskiej, objawił się mu Chrystus. Po tym wydarzeniu przyjął chrzest i zaczął nauczać o wierze w Jezusa.

26 STYCZNIATYMOTEUSZ Z EFEZU, biskup

Uczeń i współpracownik św. Pawła. Apostołował wśród Żydów, w Koryncie i Macedonii, Achai, Jerozolimie i Rzymie. Po śmierci św. Pawła działał jako pierwszy biskup Efezu. Źródła z IV w. opisują jego męczeńską śmierć, której nie potwierdzają dokumenty historyczne.

TYTUS Z KRETY, biskup

Na soborze jerozolimskim w 49 r. św. Paweł przedstawił go jako wzór nawróconego poganina. Apostoł Narodów posłał go do Koryntu, by tam załagodził spory w gminie chrześcijańskiej. Tytusowi udało się wywiązać z tego zadania. Nauczał też na Krecie i w Dalmacji. Po śmierci św. Pawła został biskupem Gortyny. Prawdopodobnie tam zmarł w 96 r., w wieku 94 lat.

ROBERT, ALBERYK i STEFAN, zakonnicy

Powstały w 1098 r. we Francji zakon cystersów założyli zakonnicy benedyktyńscy, którzy chcieli powiązać regułę św. Benedykta z Nursji z ascezą i ideałem życia eremickiego. Byli wśród nich Robert, Alberyk i Stefan. Osiedli oni w klasztorze w Citeaux. Robert pochodził z Szampanii we Francji, Alberyk i Stefan z Anglii. W tej też kolejności byli opatami w klasztorze w Citeaux. Cystersi wyróżniali się wśród benedyktyńskich braci tym, że żyli w zupełnym ubóstwie, zachowując milczenie i utrzymując się z pracy swoich rąk. Według zatwierdzonej reguły, nie wolno im było pobierać opłat za posługi kościelne. Do Polski cystersi przybyli w pierwszej połowie XII w.

27 STYCZNIAJERZY MATULEWICZ, zakonnik i biskup

Przyszły odnowiciel zakonu marianów oraz biskup Wilna był ósmym synem Andrzeja i Urszuli, drobnych rolników. Urodził się 13 ­kwietnia 1871 r. Wstąpił do seminarium w Kielcach, ale święcenia kapłańskie otrzymał w Petersburgu. Studiował we Fryburgu w Szwajcarii, a potem powrócił do pracy w kieleckim seminarium. W czasie choroby zamieszkał w Warszawie, którą opuścił skierowany do Akademii Duchownej w Petersburgu. Tam właśnie spotkał ostatniego żyjącego członka zakonu marianów, ks. Senkusa. Złożył śluby zakonne z zamiarem odnowienia zgromadzenia. Przed powołaniem w 1918 r. na stolicę biskupią w Wilnie przebywał w Chicago i Warszawie. Zrezygnował z funkcji po siedmiu latach. Poświęcił się pracy wizytatora apostolskiego Litwy. Zmarł w Kownie w 1927 r. Beatyfikował go w 1987 r. Jan Paweł II.

28 STYCZNIATOMASZ Z AKWINU, zakonnik i doktor Kościoła

Urodził się ok. 1225 r. niedaleko Neapolu. Kiedy miał pięć lat, jako oblata przyjął go zakon benedyktynów na Monte Cassino. Studiował filozofię w Neapolu i tam zetknął się z arystotelizmem. Wstąpił do dominikanów, co nie spodobało się rodzinie. Gdy na polecenie generała zakonu udał się do Bolonii, bracia zastawili na niego zasadzkę i dwa lata przetrzymywali w zamknięciu. Skoro jednak powziętych zamiarów nie zmienił, wypuścili go. Studiował w Paryżu i Kolonii. W latach 1248-1252 był uczniem Alberta Wielkiego. Jego mistrz wskazał go jako wykładowcę w Paryżu. Na tym ­stanowisku zabierał głos w wielkich sporach epoki i pisał komentarze. We Włoszech prowadził wykłady na dworze Urbana IV. Wtedy rozpoczął prace nad „Summą Teologiczną”. Przemieszczając się między Paryżem a Włochami, tworzył kolejne fundamentalne dzieła, m.in. komentarze do Księgi Izajasza, Księgi Hioba i kolejne pisma filozoficzne. Zachorował w drodze na sobór w Lyonie. Zmarł 7 marca 1274 r. w opactwie cystersów Fossanova. W XV i XVI w. nazywano go „Doktorem anielskim”, a wcześniej „Doktorem powszechnym”. Kanonizował go w 1232 r. Jan XXII.

KAROL WIELKI, król

Był przede wszystkim mężem stanu, którego działania dały podwaliny współczesnemu kształtowi Europy. Jego podboje oznaczały rozszerzenie chrześcijaństwa. Toczył walki z Sasami i Saracenami. Krzewiąc wiarę i kulturę, odznaczał się jednocześnie rozwiązłym stylem życia. Ów koronowany 25 grudnia 800 r. władca sporej części kontynentu zmarł 28 stycznia 810 r.

29 STYCZNIAANIELA MERICI, zakonnica

W 1535 r. założyła w Brescii towarzystwo charytatywne pw. św. Urszuli, które dało początek Zgromadzeniu Sióstr Urszulanek. Na tamte czasy było to przedsięwzięcie na wskroś nowatorskie, gdyż urszulanki miały pracować wśród osób świeckich – „wśród ludu i dla ludu”. Zakładały szkoły, sierocińce, domy opieki dla ubogich dziewcząt. Mimo że nie ukończyła żadnej szkoły, cieszyła się we Włoszech wielkim autorytetem. Wokół niej skupiła się elita intelektualna i duchowa kraju. Zmarła w 1540 r., mając 64 lata. Pochowano ją w mediolańskim kościele św. Afry. Kanonizowana w 1807 r.

BOLESŁAWA LAMENT, zakonnica

Jedna z mniej znanych polskich błogosławionych. Urodziła się 3 lipca 1862 r. w Łowiczu. W 1903 r., za namową o. Honorata Koźmińskiego, wyjechała na Białoruś do Mohylewa, by pracować wśród prawosławnych. Dwa lata później założyła tam Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny. W 1907 r. przeniosła się do Petersburga, ale po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 r. musiała wrócić do Polski. Zakładała domy zakonne w różnych miastach kraju. Swoje życie poświęciła pomocy ubogim oraz pracy z dziećmi i młodzieżą, dostosowując formy pracy do potrzeb czasu (zabory, bolszewicka Rosja, okres drugiej wojny światowej). Zmarła 29 stycznia 1946 r. w Białymstoku, pochowano ją w Ratowie. Jak podkreślił w homilii beatyfikacyjnej 5 czerwca 1991 r. Jan Paweł II, s. Bolesława „odznaczała się szczególną wrażliwością na ludzką biedę, przejmował ją los ludzi upośledzonych w społeczeństwie, ludzi zepchniętych na tak zwany margines czy nawet do świata przestępczego”.

JÓZEF FREINADEMENTZ, kapłan

Urodził się 15 kwietnia 1852 r. w północnych Włoszech. Od najmłodszych lat pragnął się poświęcić pracy misyjnej. Jego marzenia spełniły się w 1879 r., gdy już jako kapłan wyjechał do Chin, gdzie posługiwał niespełna 200 chrześcijanom w liczącej 12 mln mieszkańców prowincji południowego Szantungu. W 1882 r. ­zamieszkał w prymitywnej glinianej chacie w Puoli. Do pomocy w pracy duszpasterskiej zapraszał ludzi świeckich, którzy dzięki znajomości języka mogli o wiele skuteczniej ewangelizować. Z myślą o nich przygotował chińskojęzyczne wyjaśnienia do katechizmu. W 1894 r. przeniósł się do Wangchungu. Tam wkrótce został rektorem nowego seminarium, a sześć lat później przełożonym prowincji werbistów w południowym Szantungu. Gdy w 1908 r. wybuchła epidemia tyfusu, chętnie i gorliwie spieszył na pomoc wszystkim potrzebującym. Zaraził się od nich chorobą i zmarł 28 stycznia 1908 r. w Taikii. Papież Paweł VI beatyfikował go w październiku 1975 r., a świętym ogłosił Jan Paweł II w 2003 r.

30 STYCZNIABRONISŁAW MARKIEWICZ, kapłan

Urodził się 13 lipca 1842 r. w Pruchniku koło Jarosławia. Po przyjęciu święceń kapłańskich pracował w parafii w Harcie i katedrze przemyskiej. Jego powołaniem była jednak opieka nad młodzieżą. Podjął więc studia z pedagogiki, filozofii i historii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1875 r. został proboszczem parafii Gać, a dwa lata później w Błażowej. Od 1882 r. wykładał teologię pastoralną w seminarium duchownym w Przemyślu. W 1885 r. wyjechał do Włoch i tam wstąpił do salezjanów, by dwa lata później złożyć śluby przed Janem Bosko. Powierzone zadania wykonywał z pokorą i gorliwością. Ze względu na zdrowie, w 1892 r. wrócił do Polski i został proboszczem w Miejscu Piastowym. Poświęcił się pracy z młodzieżą, głównie z ubogimi i sierotami. Dla nich otworzył Instytut Wychowawczy, w ­którym wychowały się setki chłopców. Z jego inicjatywy powstały także dwa nowe zgromadzenia zakonne pod opieką św. Michała Archanioła oparte na duchowości św. Jana Bosko. Zmarł 29 stycznia 1912 r. Beatyfikowany w 2005 r.

HIACYNTA MARESCOTTI, zakonnica

Mając 19 lat, wstąpiła do zakonu klarysek w Viterbo. Przywykła do dostatku, długo nie mogła zaakceptować surowych reguł klasztornych. Dopiero złożona ciężką chorobą przeszła wewnętrzną przemianę. Od tej pory wiodła życie pokutne, usługując opuszczonym i chorym. Zmarła 30 stycznia 1640 r., w wieku 54 lat. Jej pogrzeb przerodził się w manifestację całego miasta. Przy jej grobie działy się liczne cuda. Do grona błogosławionych zaliczył ją papież Benedykt XIII w 1726 r., a kanonizował Pius VI w 1790 r.

TEOFIL, męczennik

Dowodził oddziałem wojskowym na jednej z wysp greckich. W czasie najazdu Arabów dostał się do niewoli i był więziony na Cyprze. Przez cztery lata bezskutecznie usiłowano go złamać i nakłonić do przyjęcia religii muzułmańskiej. Wreszcie 30 stycznia 792 r. oprawcy wydali go tłumowi, który go zlinczował.

31 STYCZNIAJAN BOSKO, kapłan

Urodził się w Becchi koło Turynu. Już jako mały chłopiec pragnął zajmować się kształceniem młodzieży i kierować ludzi ku Bogu. Nauczywszy się od kuglarzy różnych sztuczek, zbierał rówieśników na wspólne zabawy, które przeplatał modlitwami. Podobno próbował też wygłaszać do nich kazania. Najpierw wśród kolegów założył Towarzystwo Wesołości propagujące godziwe formy rozrywki oraz dbające o rozwój życia religijnego. Później – już po ­otrzymaniu święceń kapłańskich – powołał Towarzystwo św. Franciszka Salezego, mające za zadanie opiekować się opuszczoną młodzieżą. Organizował w tym celu świetlice i swoiste „oratoria”. Troszczył się nie tylko o katechizację, ale również o warunki pracy i bytu młodych robotników i rzemieślników. Organizował dla nich kursy dokształcające. Oprócz salezjanów do pracy zaangażował też liczną rzeszę świeckich. Zmarł 31 stycznia 1888 r., mając 73 lata. Jego beatyfikację w 1929 r. i pięć lat później kanonizację przeprowadził papież Pius XI. Salezjanie przybyli do Polski w 1898 r. Członkami ­zgromadzenia byli m.in. kandydaci na ołtarze: ks. August Czartoryski i ks. Rudolf Komorek.

LUDWIKA SABAUDZKA, zakonnica

Córka bł. Amadeusza IX, księcia Sabaudii. Gdy po 11 latach bezdzietnego małżeństwa owdowiała, wstąpiła do klasztoru Koletek (zreformowane klaryski) w Orbe w Szwajcarii. W życiu zakonnym wyróżniała się pokorą, posłuszeństwem i praktykowaniem uczynków pokutnych. Zmarła w 1503 r., mając niespełna 41 lat. Została pochowana razem z mężem. Beatyfikowana przez papieża Grzegorza XVI w 1839 r. Jej relikwie znajdują się w Turynie.

Luty1 LUTEGOBRYGIDA Z KILDARE, zakonnica

Żyła na przełomie V i VI w. Z pochodzenia była Irlandką. Niosła pomoc cierpiącym i ubogim. Założyła klasztor w miejscowości Kildare (obecnie Cell Dara), odgrywający ważną rolę w ewangelizacji prowadzonej przez uczniów św. Patryka. Tam też znajduje się grobowiec z jej relikwiami. Jej kult szybko rozprzestrzenił się nie tylko w jej ojczyźnie, ale także w Anglii, Skandynawii i na kontynencie europejskim.

RAJMUND Z FITERO, zakonnik

Rajmund Serrat urodził się w hiszpańskiej Aragonii na początku XII w. Około 1140 r. został powołany na przeora nowego opactwa cystersów w Fitero, a w 1158 wraz ze swym przyjacielem ­o. Diego Velazquezem powołał do życia rycerski zakon kalatrawensów. Głównym zadaniem zakonu była obrona miasta i twierdzy ­Calatrava. W rekonkwiście rycerze kalatrawensi odegrali istotną rolę. Rajmund zmarł w 1163 r. w Ciruelos, dokąd większość zakonników przeniosła się z Calatravy. Pozostał jedynie Velazquez z kilkoma mnichami, aby wspierać rycerzy. Nowy zakon nabrał wtedy wyraźnie militarnego charakteru, wzorując się na templariuszach i joannitach. W 1838 r. zakon faktycznie przestał istnieć.

2 LUTEGOMARIA – Ofiarowanie Pańskie

Uroczystość ta przypada czterdziestego dnia po Bożym Narodzeniu. Jest to pamiątka ofiarowania Pana Jezusa w świątyni jerozolimskiej i dokonania przez Matkę Bożą obrzędu oczyszczenia. To jedno z najstarszych świąt, obchodzone w Jerozolimie już w IV w. Dwa wieki później rozpowszechniło się także na Zachodzie. W Polsce nabrało ono charakteru wybitnie maryjnego. Tradycyjnie nazywane jest dniem Matki Bożej Gromnicznej, nawiązując do procesji ze świecami, jaka towarzyszyła Ofiarowaniu.

3 LUTEGOBŁAŻEJ, biskup i męczennik

Znamy go jedynie z legend. Wiadomo, że pochodził z Cezarei Kapodockiej (Turcja). O jego znacznej popularności świadczą liczne relacje we wczesnośredniowiecznych zabytkach. Świątyń pod jego wezwaniem nie brakło również na ziemiach polskich. Uważano go za patrona przeciw chorobom gardła i stróża zwierząt domowych. Zgodnie z podaniem był prześladowany, a następnie złapany w górskiej pieczarze. W drodze na miejsce kaźni miał dokonać wielu cudów, m.in. skłonić wilka do oddania wieprzka ubogiej wdowie. Zginął ścięty mieczem ok. 315 r.

OSKAR, biskup

Jedyny święty o tym imieniu był człowiekiem znanym na średniowiecznych dworach. Urodził się ok. 801 r. Był mnichem i nauczycielem w szkole klasztornej w Korbei i Pikardii. W 827 r. wyruszył z misją chrystianizacyjną do Danii, a potem do Szwecji. Pierwszy biskup Hamburga i legat papieski. Założyciel trzech klasztorów i budowniczy kamiennej świątyni w Bremie. Zmarł 3 lutego 865 r. Przez potomnych nazywany „Apostołem Skandynawii”.

4 LUTEGOJOANNA DE VALOIS, księżna

Córka króla Ludwika XI i Charlotty Sabaudzkiej. Ojciec nie zaakceptował jej z powodu wrodzonego kalectwa i – jak podają biografowie – niespełna miesięczne niemowlę odesłał do krewnych. Okazywaną niechęć i przykrości znosiła z heroiczną cierpliwością. Poślubił ją książę Orleanu, by zdobyć królewski tron. W małżeństwie przeżyła 22 lata. Wówczas mąż, jako Ludwik XII, otrzymał kanoniczne orzeczenie nieważności małżeństwa. Joanna, wypędzona z pałacu i pozbawiona tytułu królewskiego, osiadła w małym księstwie Berry. Resztę krótkiego życia poświęciła pomocy chorym, cierpiącym, upośledzonym i samotnym. W 1502 r. założyła zakon klauzurowy Sióstr od Zwiastowania (annuncjatki). Zmarła po krótkiej chorobie 4 lutego 1505 r., mając 41 lat. Pochowano ją w habicie zakonnym z koroną na głowie. Beatyfikował ją papież Benedykt XIV w 1742 r., a kanonizował Pius XII w 1950 r. Jest czczona szczególnie we Francji oraz w zakonie klarysek.

WERONIKA, matrona jerozolimska

Jest postacią ze słynnej legendy utrwaloną w szóstej stacji drogi krzyżowej – była tą kobietą, która chustą otarła twarz Jezusowi. Na chuście w cudowny sposób odbiło się oblicze Chrystusa. Scena ta stała się ulubionym tematem średniowiecznych misteriów, a dzieje owej cudownej chusty licznych przekazów. Niektórzy twierdzą, że pieczołowicie przechowywana jest w Watykanie. Warto pamiętać, że historia św. Weroniki nie została zapisana w żadnej z Ewangelii i należy jedynie do ustnej tradycji chrześcijaństwa.

JAN DE BRITO, kapłan i męczennik

W 1662 r., mając 15 lat, wbrew sprzeciwowi rodziny wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w rodzinnej Lizbonie. Po ukończeniu studiów i otrzymaniu święceń z grupą innych jezuitów wyruszył na misje do Indii. Pracował w Malabarze, Tanjore, Marawie i Madurze. Pieszo przemierzał cały region, wykazując się niezwykłą odwagą i zaangażowaniem w głoszeniu ewangelii. Niejednokrotnie stawał się obiektem brutalnych napadów. W 1686 r. wraz ze swymi towarzyszami został uwięziony i zmuszany do oddania hołdu hinduskiemu bogu Siwie. Przeżył okrutne tortury. Na krótko wrócił do Portugalii. Gdy ponownie udał się do Marawy, powtórnie został uwięziony przez radżę Raghunatha na skutek oskarżenia o namawianie do porzucania przez nawróconych mężczyzn swoich żon. I tym razem nie ugiął się przed torturami, odmawiając opuszczenia Indii. Ścięto go 4 lutego 1693 r. w Oriurze. Gdy kat wahał się, nie chcąc wykonać wyroku, Jan uspokoił go, mówiąc: „Mój przyjacielu, modliłem się do Boga. Z mojej strony zrobiłem wszystko, co do mnie należy. Teraz ty czyń swoją powinność”. Został beatyfikowany przez papieża Piusa IX w 1853 r., a kanonizowany w 1947 r. przez Piusa XII.

GILBERT, kapłan

Mimo że pochodził z zamożnej angielskiej rodziny i mógł wieść beztroskie życie, poświęcił się pracy na rzecz ubogich i chorych. Po studiach we Francji i święceniach kapłańskich pracował jako proboszcz w rodzinnej parafii w Sempringham. Za zgodą papieża Eugeniusza III założył nowy zakon gilbertynów, mający za ojców duchownych kanoników regularnych. To jedyny angielski zakon założony w średniowieczu, który rozrósł się i funkcjonował do czasów Henryka VIII. Gilbert nadał mu bardzo surową regułę. Sam także słynął z wielkiej surowości i prostoty życia oraz troski o ubogich. Dożył sędziwego wieku. Zmarł w 1189 r., mając ponad 100 lat. Już 12 lat później został kanonizowany przez papieża Innocentego III, a jego relikwie przeniesiono do kościoła w Sempringham.

5 LUTEGOAGATA, dziewica i męczennica

Jedna z najbardziej czczonych świętych. Na temat jej życia zachowało się niewiele dowodów. Pochodziła ze znanego rodu ­sycylijskiego, a po przyjęciu chrześcijaństwa postanowiła żyć w stanie dziewictwa. Opis jej męczeństwa zaginął. Na podstawie przekazów i badań historycznych można ustalić, że odznaczająca się niezwykłą urodą św. Agata poniosła szczególnie okrutną śmierć za panowania cesarza Decjusza (249-251). Stało się to po odrzuceniu przez nią ręki prefekta miasta Katania. Uwięziono ją, a następnie oddano do domu rozpusty. Ale i tam zachowała niewinność. Wówczas poddano ją najbrutalniejszym torturom – szarpano obcęgami ciało, przypiekano ogniem, obcięto piersi. Zaprzestano męczenia, gdy rozpoczęło się silne trzęsienie ziemi, które zrozumiano jako karę Bożą. Rok po jej śmierci, po wybuchu Etny lawa zagrażająca miastu niespodziewanie zatrzymała się i przeszła obok. Jej kult szybko rozpowszechnił się na całe Włochy, Francję, Niemcy i Polskę. 5 lutego święci się chleb, wodę i sól, które mają zapobiegać chorobom.

6 LUTEGODOROTA, dziewica i męczennica

Córka rzymskiego senatora. Jak głosi tradycja, poniosła męczeńską śmierć za wiarę 6 lutego 304 r. w Cezarei Kapadockiej (Turcja). Oprawcy nie zdołali nakłonić jej do zaparcia się wiary. Legenda mówi, że gdy prowadzono ją na miejsce kaźni, spotkała ­Teofila. Ów młody adwokat, zaciekły wróg chrześcijan, szydząc zapytał, dlaczego tak się spieszy do śmierci. „Bo idę do niebieskich ogrodów” – miała odpowiedzieć. Na to on odparł: „Gdybyś mi dała z tych ogrodów kwiaty lub owoce, to wówczas bym uwierzył”. Po chwili pojawiło się przed nimi dziecko z koszem pięknych kwiatów i dorodnych owoców. Nawrócony pod wpływem tego cudownego wydarzenia Teofil wraz z Dorotą miał być poddany torturom i ścięty mieczem.

PAWEŁ MIKI, męczennik

Japończyk z wyspy Goto. Urodził się w 1565 r. w szlacheckiej rodzinie. W wieku pięciu lat został ochrzczony. Mając 22 lata, wstąpił do zakonu jezuitów. Gdy przygotowywał się do święceń kapłańskich, mając za sobą kilka lat pracy jako katecheta, doszło do gwałtownych prześladowań Kościoła. Wraz z 25 towarzyszami został aresztowany w Kioto. Jednak nawet w czasie publicznych tortur nie zaprzestał nawracania swoich rodaków. Wszyscy zostali ukrzyżowani 5 lutego 1597 r.

7 LUTEGORYSZARD BERE, zakonnik

Był jednym z grupy 50 męczenników ze zgromadzenia kartuzów, którzy ponieśli śmierć za panowania króla Henryka VIII. Zginął 9 sierpnia 1537 r. i wraz ze swoimi towarzyszami z zakonu został beatyfikowany przez papieża Leona XIII w 1886 r.

TEODOR, żołnierz i męczennik

Służył w armii cesarza Maksymiana. Jako chrześcijanin nie godził się na oddawanie czci pogańskim bóstwom, co było obowiązkiem legionistów. W desperacji podpalił świątynię bogini Cybeli. Został aresztowany i poddany torturom, w końcu żywcem spalony. Działo się to najprawdopodobniej w 306 r. Po ustaniu prześladowań wybudowano wiele świątyń ku jego czci. Relikwie przechowywane są w Brindisi.

KOLETA Z CORBIE, zakonnica

Nicolette Boylet była długo wyczekiwanym dzieckiem. Rodzice w momencie jej narodzin – 13 stycznia 1381 r. – mieli po ok. 60 lat. W rodzinnym Corbie wstąpiła do beginek, potem przeniosła się do benedyktynek, a w końcu trafiła do klarysek. Ostatecznie zdecydowała się jednak na żywot pustelnicy i za zezwoleniem opata 17 września 1402 r., w wieku 21 lat, została zamurowana w celi jako rekluza. Tam ukazał się jej św. Franciszek z Asyżu, który nakazał jej przywrócenie surowego charakteru reguły klarysek. Jak głosi tradycja, kiedy wahała się, na trzy dni została pozbawiona wzroku, a na trzy kolejne mowy. Po czterech latach odosobnienia opuściła celę, przystępując do reorganizacji zakonu. Otrzymała wsparcie papieża Benedykta XIII oraz franciszkanów. W Baume-de-Frontanay założyła pierwszą zreformowaną wspólnotę. Przez kolejne lata tworzyła nowe klasztory w Burgundii, Francji, Flandrii i Hiszpanii. Jedna z gałęzi klarysek jest do dziś nazywana koletankami. Koleta znana była z głębokiej czci dla męki Chrystusowej. Zmarła 6 marca 1447 r. w Gandawie, zgodnie z przepowiedzianą przez siebie datą śmierci. Beatyfikowano ją w 1625 r. Kanonizacji dokonał papież Pius VII w 1807 r.

8 LUTEGOHIERONIM EMILIANI, kapłan

Urodził się w 1486 r. Był oficerem w armii. Podczas pobytu w niewoli dopadły go wątpliwości, zaczął się zastanawiać nad sensem życia. Od 1518 r. poświęcił się działalności charytatywnej. Pomagał chorym w czasie epidemii w latach 1527-1528, a potem w kilku włoskich miastach zakładał sierocińce, w których dzieci i młodzież uczyły się ­zawodu. W Somasce powołał do życia Zgromadzenie Kleryków Regularnych. Zmarł 8 lutego 1537 r., zaraziwszy się od chorych w czasie kolejnej epidemii. Beatyfikował go papież Benedykt XIV w 1747 r., a kanonizował Klemens XIII w 1767 r. W 1928 r. papież Pius XI ogłosił Hieronima patronem sierot i zakładów wychowawczych.

JÓZEFINA BAKHITA, zakonnica

Od 10. roku życia ta urodzona w Sudanie dziewczyna była niewolnicą. Wielokrotnie była sprzedawana kolejnym właścicielom, aż szczęśliwie przygarnął ją włoski konsul Callisto Legnani. Wtedy wyjechała z nim do Włoch, by zajmować się jego rodziną. Odpowiednio przygotowana przyjęła chrzest i bierzmowanie, otrzymując imię Józefina. Kilka lat później wstąpiła do Zgromadzenia Córek Miłosierdzia w Wenecji, pokornie wykonując w klasztorze najprostsze prace. Wyróżniała się gorliwością i uczynnością, spieszyła z pomocą ubogim i cierpiącym. Zmarła w 1947 r. w wieku 79 lat. W 1992 r. podczas podróży apostolskiej do Afryki papież Jan Paweł II beatyfikował ją. Osiem lat później została zaliczona do grona świętych.

IDZI MARIA OD ŚW. JÓZEFA, zakonnik

W klasztorze Franciszkanów w Neapolu, do którego Franciszek Pontillo wstąpił w 1754 r., był furtianem. Codziennie spotykał się też z ludźmi będącymi w potrzebie. Szczególnie gorliwie służył chorym i trędowatym. Już za życia uważano go za świętego i orędownika w chorobach. Jak głosi legenda, kiedy Idziemu powierzono opiekę nad wydzielaniem żywności i datków dla biednych, sam św. Józef miał się troszczyć o to, by nigdy nie zabrakło potrzebnych środków. Gdy umarł 7 lutego 1812 r., mając 83 lata, na jego pogrzeb przybyły tłumy mieszkańców Neapolu. Beatyfikował go w 1888 r. papież Leon XIII, a kanonizował 2 czerwca 1996 r. Jan Paweł II.

9 LUTEGOAPOLONIA, dziewica i męczennica

Z