Mapa chaosu

Tytuł oryginału:

EL MAPA DEL CAOS

Copyright © 2014 Cronotilus, S.L.

Copyright © 2015 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga

Copyright © 2015 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga

Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz

Redakcja: Jolanta Olejniczak-Kulan

Korekta: Małgorzata Kryszkowska, Mariusz Kulan

ISBN: 978-83-7999-410-6

WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o.o.

Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice

tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28

e-mail:info@soniadraga.pl

www.soniadraga.pl

www.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga

E-wydanie 2015

Skład wersji elektronicznej:

Virtualo Sp. z o.o.

Dla moich rodziców i ich dzieła,

które z każdym dniem ma więcej stron

PRZEWODNIK DLA CZYTELNIKA

Biorąc pod uwagę stopień skomplikowania spraw i relacji łączących liczne postacie zaludniające tę powieść, czuję się zobowiązany już na początku przedstawić życzliwemu czytelnikowi najważniejsze z nich. Moją powinnością jest jednak ostrzec go, że podana poniżej lista bohaterów może mu ujawnić niektóre wątki fabuły, zatem jeżeli ktoś woli zapuścić się w gąszcz stronic książki z opaską na oczach, doradzam, aby tę listę z elegancją pominął. Nie będzie to dla mnie żadną ujmą. Mniej odważnym czytelnikom prezentuję postacie w ścisłym porządku pojawiania się w książce. Jak następuje:

Wells Obserwator – wybitny biolog, alternatywna wersja pisarza H.G. Wellsa w jakimś innym świecie.

Jane Obserwatorka – żona Wellsa Obserwatora, kierowniczka projektów jego laboratorium, alternatywna wersja Amy Catherine Robbins w jakimś innym świecie.

Dodgson Obserwator – profesor matematyki, alternatywna wersja pisarza Lewisa Carrolla w jakimś innym świecie.

Newton – pies rasy border collie, wykorzystany przez Wellsa Obserwatora jako królik doświadczalny w eksperymentach.

Herbert George Wells – pisarz brytyjski, bardziej znany jako H.G. Wells, uważany za ojca fantastyki naukowej, autor wielu powieści, m.in. Wehikułu czasu, Wojny światów i Niewidzialnego człowieka. Jeśli przeczytaliście dwa poprzednie tomy tej trylogii, nie ma potrzeby dodawania niczego więcej, może z wyjątkiem tego, że w 1970 roku na jego cześć nazwano jeden z kraterów uderzeniowych na Księżycu.

Amy Catherine Robbins – żona pisarza H.G. Wellsa, przez męża pieszczotliwie nazywana Jane.

Cornelius Clayton – agent Wydziału Specjalnego Scotland Yardu, zajmującego się badaniem zjawisk nadprzyrodzonych. W swej pierwszej misji stracił prawą rękę i od tamtej pory posługuje się wymyślną protezą z drewna i metalu.

Angus Sinclair – kapitan Wydziału Specjalnego Scotland Yardu. Nie wiadomo, w jaki sposób stracił prawe oko, dlatego nie należy odrzucać możliwości, że depilował sobie brwi.

Valerie de Bompard – piękna francuska arystokratka, zamieszkała w przeklętej miejscowości Blackmoor, będąca przedmiotem miłosnego zainteresowania agenta Claytona.

Armand de Bompard – małżonek hrabiny de Bompard, naukowiec wyprzedzający swoje czasy.

Muscardinus avellanarius – mały rudy gryzoń, powszechnie nazywany orzesznicą, zamieszkujący zachodnią część Wielkiej Brytanii.

Lady Amber – słynne londyńskie medium, specjalistka w dziedzinie materializacji ektoplazmatycznych.

Sir Henry Blendell – architekt w służbie Jej Królewskiej Mości, projektant najwspanialszych w historii sekretnych przejść i mebli ze skrytkami, człowiek wielkiego moralnego formatu – do momentu, gdy się okaże, że jest wręcz przeciwnie.

Theodore Ramsey – wybitny chirurg, chemik i biolog, z upodobaniem strzelający palcami.

William Crookes – ceniony naukowiec i badacz zjawisk paranormalnych. Przede wszystkim znany z obrony medium Florence Cook, która porozumiewała się z duchem Katie King, córki legendarnego pirata Henry’ego Morgana.

Catherine Lansbury – staruszka o tajemniczej przeszłości, wdowa, miłośniczka spirytyzmu, wynalazczyni Mechanicznego Służącego, wielka amatorka ciasteczek Kempa.

Niewidzialny Człowiek – czarny charakter tej historii, bezwzględny zabójca, którego tożsamości, rzecz jasna, nie zamierzam ujawnić już na pierwszych stronach książki. Wystarczy powiedzieć, że znany jest jako M.

Clive Higgins – lekarz neurolog zajmujący się psychoanalizą i wszelkimi przypadłościami duszy.

Gilliam Murray – znany jako Pan Czasu, zanim sfingował własną śmierć w czwartym wymiarze. Od tamtej pory ukrywa się pod fałszywą tożsamością Montgomery’ego Gilmore’a; cierpi na lęk wysokości.

Emma Harlow – młoda dama z Nowego Jorku, narzeczona milionera Gilmore’a. Nie zna jego prawdziwej tożsamości i nie daje się zdobyć takimi strategiami, jakie skutkują w przypadku reszty kobiet.

Dorothy Harlow – ciotka Emmy, zgorzkniała stara panna, nieuchronnie skazana na śmierć w samotności.

Baskerville – stangret Gilmore’a, co najmniej osiemdziesięcioletni, wykazujący skrajną niechęć do psów.

Arthur Conan Doyle – szkocki lekarz i pisarz, zwolennik spirytyzmu, podobno obdarzony zdolnościami telepatycznymi, znany jako twórca postaci Sherlocka Holmesa, najsławniejszego detektywa świata.

Jean Leckie – ukochana Arthura Conan Doyle’a.

Egzekutor 2087V – cybernetyczny twór zaprogramowany do zabijania tych, którzy mogą przeskakiwać pomiędzy światami. Swą misję realizuje skutecznie, jednak z powodu wady fabrycznej nie potrafi uniknąć zalewającego go poczucia winy.

Cleeve – kamerdyner w rezydencji Undershaw. Nie znamy jego życia prywatnego.

Alfred Wood, aliasWoodie – stoicki sekretarz Doyle’a, mający znakomitą rękę do krykieta oraz rzadko spotykany talent brzuchomówczy.

Wielki Ankoma, znany także jako Amoka lubMakoma – niezwykłe medium, człowiek wychowany w Afryce Południowej przez plemię Bantu, specjalizujący się w automatycznym pisaniu. Jego imię, jeśli się je wypowie poprawnie, oznacza ostatnie narodzone dziecko, zastrzegamy jednak, że jest to tłumaczenie przybliżone.

Alicja Liddell – sześcioletnia dziewczynka, jedna z córek dziekana Liddella. Jej prawdziwa postać posłużyła jako inspiracja do stworzenia głównej bohaterki powieści Alicja w Krainie Czarów.

Lewis Carroll – pseudonim brytyjskiego pisarza Charlesa Dodgsona, autora książek Alicja w Krainie Czarów i jej kontynuacjiPo drugiej stronie lustra. Pod własnym imieniem i nazwiskiem Dodgson opublikował wiele artykułów i książek matematycznych, a był także uznanym fotografem, nieszkodliwym marzycielem i uroczym jąkałą. Choć wykładał w oksfordzkim Christ Church College, odmówił przyjęcia święceń kapłańskich. Powody nie są znane.

Elmer – kamerdyner Gilmore’a, szczęśliwie żonaty z Daisy, amatorką biszkoptów z jagodową konfiturą.

Eric Rücker Eddison – brytyjski pisarz znany głównie ze swego pierwszego dzieła, Wąż Uroboros, będącego hołdem dla mitów skandynawskich. Wielu badaczy uważa, że utwór ten otworzył drogę współczesnej literaturze fantasy.

Mapa chaosu – książka, w której zawarto zbawienie świata: tego i wszystkich, jakie można sobie wyobrazić. A także książka, którą właśnie zamierzacie przeczytać.

Nie wierzę w duchy, ale napawają mnie strachem.

Madame du Deffand

Gdybyśmy w jakiś sposób potrafili kontrolować

prawdopodobne możliwości, moglibyśmy dokonać

wyczynów nieodróżnialnych od magii.

Michio Kaku

Wszechświaty równoległe

Bóg wie, że śniłem, czuwałem i znów śniłem,

aż nie wiem zbyt dobrze, co jest snem, a co rzeczywistością.

Eric Rücker Eddison

Wąż Uroboros

CZĘŚĆ PIERWSZA

Naprzód, drogi Czytelniku, zapuść się w gąszcz stronic ostatniego tomu naszego melodramatu, w którym czekają cię przygody jeszcze bardziej niewiarygodnie niż w poprzednich!

Jeżeli podróże w czasie i marsjańskie inwazje nie poruszyły twojego serca wystarczająco silnymi emocjami, teraz możesz się zagłębić w świat duchów i innych potworów zrodzonych w ludzkim umyśle.

Może zechcesz dobrze się zastanowić, zanim przejdziesz do pierwszej strony, ale moją powinnością jest ostrzec cię, że jeśli się nie odważysz, nigdy nie poznasz tego, co kryje się po drugiej stronie znanej ci rzeczywistości.

PROLOG

Piętnaście minut dzieliło ich od rozpoczęcia debaty, kiedy dostrzegli Pałac Wiedzy rysujący się na złocistym płótnie zmierzchu. Obłożone płytkami kopuły imponującej budowli, wyróżniającej się dostojnie wśród szpiczastych dachów londyńskiego horyzontu, rozszczepiały ostatnie promienie zachodzącego słońca, zamieniając je w dziesiątki rozbłysków. Wokół gmachu niczym chmara owadów kołysały się pośród obłoków pękate sterowce, aerostatyczne barki, skrzydłowce i latające kabriolety. Właśnie w jednym z owych skrzydlatych powozów, które zbliżały się do budynku, majestatycznie szybując z wiatrem, podróżował wybitny biolog Herbert George Wells w towarzystwie swojej pięknej małżonki. Nie, wróć: swojej inteligentnej i przepięknej małżonki.

W pewnej chwili biolog spojrzał przez okno w dół. Na ulicach, które w postaci wąskich chodników biegły wśród smukłych wież hojnie ozdobionych witrażami i połączonych wiszącymi mostami, kłębił się podenerwowany tłum. Panowie w cylindrach i pelerynach rozprawiali z ożywieniem przez przytknięte do ust rękawiczkofony, damy przechadzały się ze swoimi mechanicznymi pieskami, dzieci uganiały się na elektrycznych hulajnogach, a w tym zalewie ludzi, z obliczoną elegancją omijając przechodniów, uwijały się automatyczne komary śpieszące dokądś pilnie ze swoimi zleceniami. Z wód Tamizy, które zachód słońca zabarwił na złoto, raz po raz wynurzały się małe „Nautilusy” wyprodukowane przez Zakłady Verne’a – jak składające ikrę ryby rozdymki wypuszczały swoich pasażerów na obu brzegach rzeki. Ale im bliżej South Kensington, gdzie wznosił się pałac, tym wyraźniej owa mrówcza krzątanina zdawała się przybierać jeden kierunek. Wszyscy wiedzieli, że tego wieczoru odbędzie się najważniejsza debata z licznych, jakie miały miejsce w Pałacu Wiedzy w ciągu ostatnich dziesięciu lat. W tym momencie, jakby po to, żeby przypomnieć o tym pasażerom skrzydłowca, przeleciał tuż obok nich mechaniczny ptak, obwieszczając wydarzenie przesadnie napuszoną mową, a następnie poszybował w stronę najbliższego budynku, gdzie przysiadł na głowie kamiennego gargulca, aby tam kontynuować swą litanię.

W latającym powozie Wells westchnął, próbując się uspokoić, i wytarł sobie spocone dłonie o spodnie.

– Myślisz, że jemu też pocą się ręce? – spytał żonę.

– Oczywiście, Bertie. Podejmuje ryzyko tak samo jak ty. Poza tym nie powinniśmy zapominać, że jego problem sprawia…

– Jego problem? O, daj spokój, Jane! – przerwał jej mąż. – Od lat pracuje nad nim najlepszy logopeda w królestwie. Nie sądzę, byśmy nadal mieli uważać to za problem.

I jakby w ten sposób zamknął sprawę, rozparł się na siedzeniu i rozkojarzonym wzrokiem powiódł po rzędzie słonecznikowych domów stojących licznie w Hyde Parku i obracających się na swoich filarach w poszukiwaniu ostatnich promieni słońca. Nie chciał przyznać przed żoną, że jego rywal ma ten podstępny, zdradziecki problem – który, z drugiej strony, zamierzał wykorzystać, jeśli się to okaże potrzebne – ponieważ jeżeli to tamten wygra, jego klęska będzie podwójnie żałosna. Jednak Wells ani myślał przegrać. Czy panował nad swoim  m a ł y m  problemem, czy nie, był znacznie lepszym mówcą niż tamten staruszek. Jeżeli trafi mu się jeden z jego natchnionych wieczorów, pokona go bez wysiłku; wygra zresztą nawet i bez natchnienia. Obawiał się jedynie, że jego przeciwnik zyska sobie uznanie publiczności jednym z tych sylogizmów, którymi ma zwyczaj ozdabiać swe wywody, ufał jednak, że słuchacze nie dadzą się zaślepić pospolitymi słownymi fajerwerkami.

Biolog uśmiechnął się sam do siebie. Szczerze wierzył, że jego pokolenie jest najważniejsze z licznych, które do tej pory stąpały po Ziemi, jako że w przeciwieństwie do poprzednich miało w swych rękach przyszłość własnego gatunku. Decyzje, które podejmą, czy będą trafne, czy nie, odbiją się grzmiącym echem w nadchodzących stuleciach. Ten cel natchnął go szczęściem. A pomyślawszy o nim, Wells nie mógł ukryć entuzjazmu, którym napawało go to, że znalazł się w tak emocjonującym momencie dziejów ludzkości, gdy przesądza się jej ocalenie. Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, tej nocy jego nazwisko być może stanie się nierozerwalną częścią historii.

– Jane, jeżeli chcę wygrać, to nie z powodu próżności – odezwał się nagle do żony. – Po prostu uważam, że moja teoria jest prawdziwa i nie możemy tracić czasu na udowadnianie jego tezy.

– Wiem, kochanie. A ty wiesz, że mogłabym ci zarzucić wiele rzeczy, ale na pewno nie próżność – skłamała. – Szkoda, że nie wystarcza środków na rozwinięcie obydwu projektów. Konieczność dokonania wyboru wiąże się z ryzykiem. Jeżeli się mylimy… – nie dokończyła zdania, a jej mąż też już niczego nie dodał.

Jeśli on ze swoją teorią wyjdzie z debaty zwycięsko, to znaczy, że się nie mylą. Tego był pewien. Chociaż czasami, zwłaszcza nocą, kiedy przez wielkie okno swego gabinetu patrzył na oświetloną metropolię, zadawał sobie pytanie, czy mimo tej całej pewności wszyscy nie są w błędzie; czy ten świat – w którym pogoń za Wiedzą dotyczy wszystkiego, kieruje wszystkim, jest wszystkim – czy to aby na pewno najlepszy świat, jaki mogli zbudować. W takich chwilach słabości, jak je potem nazywał w świetle dnia, rozważał, czy przypadkiem Niewiedza nie byłaby bardziej pożądana od Wiedzy. Może lepiej byłoby pozwolić, żeby przyroda i jej prawa pozostały ukryte w ciemnościach nocy, by nadal uważano, że przelot komety zwiastuje śmierć królów, a poza zasięgiem map mieszkają smoki… Lecz życiem ludzi rządzi Kościół Wiedzy, którego święta siedziba znajduje się w Londynie. To jedyna religia planety, wyznanie, w którym stopiły się filozofia, teologia, polityka i wszelkie nauki. Od momentu, kiedy powstała, popychała ludzi, aby rozszyfrowywali dzieła Stwórcy, starali się pojąć ich funkcjonowanie, dowiedzieli się, jak jest skonstruowany świat i jakiego rodzaju siły utrzymują go w spójności. Sprowokowała ich nawet, żeby rozwiązali zagadkę własnej egzystencji. Prowadzony przez jedyną religię człowiek sprawił, że dążenie do Wiedzy stało się wyłącznym powodem jego istnienia, a w swoim gorliwym zapale do rozpracowywania każdej urozmaicającej świat tajemnicy ostatecznie wciąż zaglądał za zasłonę. Być może teraz nie pozostaje nic innego, jak zapłacić cenę za tę śmiałość.

Przed wejściem do pałacu rozłożono czerwony dywan. Wzdłuż jego brzegów tłoczył się teraz rozkrzyczany tłum, wymachujący wszelkiego rodzaju transparentami, a tymczasem z tuzin policjantów starało się dopilnować, aby ferwor nie wymknął się spod kontroli. Katedralna budowla, odkąd ją wzniesiono, była sceną doniosłych debat. Dyskutowano tu nad skalą wszechświata, nad początkiem czasu czy istnieniem superatomu. Wszystkie owe rozprawy przeszły do legendy, ich wypowiedzi, zwody słowne i żarty przeniosły się do potocznego języka i stały częścią codzienności.

Skrzydłowiec okrążył wieże pałacu, odwlekając moment lądowania na wolnym skrawku ulicy, który w tym celu otoczono kordonem. Pająki sprzątające wypucowały pałacowe witraże na połysk, a mechaniczne pelikany połknęły śmieci z chodników, tak że ta część metropolii lśniła nieskazitelną czystością, którą wstyd byłoby splamić. Kiedy skrzydłowiec w końcu opuścił się na ziemię, zbliżył się do niego automatyczny komar w lokajskiej liberii i otworzył drzwiczki powozu. Wells, zanim wysiadł, rzucił żonie spojrzenie pełne determinacji i strachu, ona zaś odpowiedziała mu uspokajającym uśmiechem. Gdy biolog wyszedł z kabiny, tłum jednogłośnie wybuchnął radosną wrzawą. Wells usłyszał okrzyki dodające otuchy przemieszane z drwinami i gwizdami tych, którzy popierali jego przeciwnika. Pod ramię z Jane ruszył za automatem i przemierzył wąwóz, w jaki zamienił się czerwony dywan. Pozdrawiał przy tym ręką publiczność i silił się na spokojne zachowanie typowe dla kogoś, kto się uważa za znacznie lepszego od swojego rywala.

Przeszli przez portyk, na którym ogromne litery z żelaza i brązu głosiły: „Nauka bez religii jest kaleka. Ale religia bez nauki jest ślepa”. Wewnątrz automat poprowadził ich wąskim korytarzem do drzwi garderoby, po czym zaproponował damie, że ją zabierze do loży honorowej. To był moment rozstania. Jane przysunęła się do męża i poprawiła mu krawat.

– Spokojnie, Bertie. Pójdzie ci bardzo dobrze.

– Dziękuję, kochanie – wymamrotał.

Oboje zamknęli oczy i na kilka sekund zetknęli się łagodnie czołami, oddając wzajemnie cześć swoim umysłom. Po tym intymnym geście, którym pary przekazywały sobie to, co niezbędne, a zarazem deklarowały swoją wspólną podróż w drodze do Wiedzy, Jane utkwiła wzrok w mężu.

– Dużo szczęścia, kochany – rzekła, a potem wyrecytowała: – Chaos jest nieunikniony.

– Chaos jest nieunikniony – powtórzył gorliwie Wells.

Wolałby pożegnać się z żoną hasłem, którego używano w czasach jego rodziców: „Jesteśmy tym, co wiemy”, a które tak wiernie odzwierciedlało aspiracje ich świata. Ale odkąd odkryto fatalny los, jaki czeka wszechświat, Kościół narzucił wyznawcom to drugie motto, aby uświadomić ludności, że koniec jest bliski.

Po pożegnaniu Jane podążyła za automatem do swej loży. Patrząc, jak się oddala, Wells po raz kolejny zachwycił się cudowną kombinacją genów, która uformowała tę kobietę, drobną i piękną niczym figurka z porcelany miśnieńskiej, kombinacją, co do której nie potrafił się oprzeć i w swoim laboratorium po kryjomu próbował ją rozpracować, mimo że czuł, iż robi coś wielce nieprzyzwoitego, kiedy sprowadza swą żonę do abstrakcyjnego kłębka danych i wzorów. Zanim Jane zniknęła na końcu korytarza, posłała mu ostatni krzepiący uśmiech i naszło go nieoczekiwane pragnienie, by ją pocałować w usta. Natychmiast sam ofuknął się za tę myśl. Pocałunek, co to za pomysł? Ten gest od dawna był już przestarzały, od kiedy Kościół Wiedzy skreślił go jako bezproduktywny i destabilizujący. Biolog ze zniechęceniem powiedział sobie, że po debacie będzie musiał na spokojnie przeanalizować swoją reakcję. Od dzieciństwa Kościół namawiał ich, żeby analizowali wszystko, nie wyłączając własnych uczuć, mapowali się od środka i uczyli się powstrzymywać wszelkie emocje, jeśli nie dało się z nich zrobić użytku albo ich okiełznać. Miłość, pasja czy przyjaźń nie były zakazane. Miłość do książek lub pasja badawcza spotykały się z szerokim uznaniem, pod warunkiem że sprawował nad nimi kontrolę rozum. Ale miłość między osobami powinna się odbywać pod ścisłym nadzorem. Można się było poddać jej z całą swobodą – w istocie, Kościół zachęcał młodych ludzi, żeby szukali sobie pary w celu podtrzymania gatunku – ale codziennie należało poświęcać czas na analizę tego stanu. Trzeba się było dogłębnie zastanawiać nad swoimi ukrytymi motywami, rysować tabele ewolucji własnych doznań, zestawiać je z wynikami swojego partnera i regularnie przedkładać raporty o powstaniu, rozwoju i zmianach uczuć kapłanowi swojej parafii, który miał pomóc w wypreparowaniu owych zdradzieckich emocji i zrozumieniu ich, ponieważ tylko zrozumienie pozwala utrzymać wszystko pod kontrolą. Jednak żadne z tych uczuć nie przeżywało takiej wiwisekcji. Im lepiej były rozumiane, tym bardziej słabły.

Wells nie mógł wyjść z podziwu nad sposobem, w jaki Kościół Wiedzy rozwiązał tak niewygodną sprawę. Wymóg zrozumienia miłości był idealną szczepionką przeciw niej. Jakikolwiek zakaz tylko dodałby jej blasku, uczynił ją bardziej pożądaną, zdolną do wzniecania rebelii, wojen i aktów zemsty. Krótko mówiąc, zapoczątkowałby długi okres ciemności, który spowolniłby postęp. A co by się z nimi wówczas stało? Wells uważał, że nigdy nie znaleźliby się tu, gdzie są obecnie, gdyby pozwolili, by rządziły nimi uczucia. Na pewno nie zdołaliby zgromadzić całej tej Wiedzy, która może się okazać ich jedynym wybawieniem. Tak, był przekonany, że akt prawny nakazujący powściągnąć porywy duszy, wyzwolić się od uczuć, tak jak człowiek wyzwolił się od instynktów tysiące lat temu, stanowi klucz do przetrwania gatunku. Chociaż czasami, gdy patrzył na śpiącą Jane, nie mógł się oprzeć i kwestionował ten pomysł. Przyglądał się łagodnej rezygnacji malującej się na jej pięknej twarzy, nieskończonej delikatności ciała tymczasowo pozbawionego zachwycającej woli, która napełniała je życiem, i wątpił, czy droga do wybawienia pokrywa się z drogą do szczęścia.

Ruchem głowy odegnał od siebie te myśli i wszedł do swej garderoby – pokoiku, w którym miał spędzić ostatnie minuty dzielące go od wystąpienia na scenie. Wolał nie siadać w fotelu, stał więc wyczekująco na środku pomieszczenia. Drzwi naprzeciwko tych, przez które wszedł, prowadziły do amfiteatru. Przenikał przez nie rozgorączkowany ryk publiczności i głos słynnego prezentera Abrahama Freya. W tym momencie spiker witał różne obecne na widowni osobistości. Wkrótce wygłosi jego nazwisko, a on będzie musiał wyjść na scenę. Wells z niejakim smutkiem spojrzał na ścianę po lewej. Wiedział, że tam, po drugiej stronie, w sąsiedniej garderobie, znajduje się jego rywal i być może wsłuchuje się w okrzyki wypełniającej amfiteatr publiczności z taką samą udawaną determinacją jak on.

Wtem usłyszał swoje nazwisko i drzwi się otwarły, zachęcając go, by opuścił kryjówkę. Biolog zaczerpnął powietrza i zdecydowanym krokiem wyszedł na tylną część sceny. Widownia przywitała go gorącymi brawami. Dwie z kulistych nagrywarek, które kręciły się po amfiteatrze, podleciały do Wellsa i zaczęły wokół niego krążyć. Podniósł ręce i przywitał zebranych, a jednocześnie przywołał na usta swój najspokojniejszy uśmiech, wyobrażając sobie, jak powielają go ekrany komunikatorów w tysiącach domostw. Skierował się do swojej mównicy i położył dłonie na jej powierzchni, z której wystawał pręt wzmacniacza głosu. Jeden z reflektorów wiszących nad sceną skąpał jego wątłą postać w złotym świetle. Pięć czy sześć metrów od niego stała druga mównica, jeszcze pusta. Dziękując za aplauz, biolog skorzystał z okazji, by przyjrzeć się rzędom widowni, od której odgradzał go kanał orkiestrowy, gdzie mechaniczna orkiestra odgrywała nastrojową melodię. Muzyka tworzy porządek z chaosu – przypomniał sobie, co pewnego razu powiedział sławny skrzypek pobłogosławiony przez Kościół. Wśród publiczności dostrzegł transparenty i plakaty ze swoim zdjęciem i swoimi najbardziej znanymi hasłami. On również wyrzekł w życiu kilka zdań, które zyskały rozgłos albo go zyskają w przyszłości, gdy jego śmierć przyda im blasku. W górze, u szczytu widowni, pod ogromnym sztandarem z ośmioramienną gwiazdą – osiem strzał wychodzących z koła i przebijających się przez większy, koncentryczny okrąg – znajdowała się królowa Wiktoria: zasiadała na tronie na kółkach, którym ostatnio zwykle się przemieszczała. Obok mniej ozdobny tron zajmowała kardynał Violet Tucker, sprawująca najwyższą władzę w Kościele Wiedzy i przewodnicząca debacie. Po lewej tłoczyła się jej świta: hurma biskupów i diakonów o poważnych, cierpkich minach; wraz z panią kardynał tworzyli oni Komisję Budżetową. To ta wysuszona staruszka ubrana w czarną sutannę z guzikami ze złocistego jedwabiu – w kolorze Wiedzy – ostatecznie zadecyduje o jego losie. Wells zauważył, że pani kardynał trzyma w ręce kieliszek; jeśli wierzyć pogłoskom, zawiera on syrop zapobiegający powstawaniu nowotworów. Po bokach sceny mieściły się loże zarezerwowane dla władz i osobistości, wśród których dostrzegł francuskiego magnata Juliusza Verne’a, Clarę Shelley, bogatą dziedziczkę Zakładów Prometeusza, wiodących na rynku produkcji automatów, a także innych członków naukowej kurii. W loży honorowej zobaczył Jane. Rozmawiała z doktor Pleasance, małżonką jego rywala, piękną około czterdziestoletnią kobietą, która – tak samo jak Jane – piastowała funkcję kierowniczki projektów w laboratorium męża. Kilka metrów dalej siedziała reszta jego zespołu. Wszyscy dodawali mu otuchy uśmiechami. Na szczęście nie przynieśli z sobą królików doświadczalnych.

Na scenie, między mównicami a kanałem orkiestrowym, przechadzał się Abraham Frey w brązowym kasku, z którego z prawej strony wystawał wzmacniacz głosu, dzięki czemu prezenter miał wolne ręce i mógł wykonywać swoje charakterystyczne gesty. W tej chwili przedstawiał współzawodnika Wellsa. Wymieniał liczne dokonania jego długiego życia poświęconego Wiedzy. Gubiąc się w tym łańcuszku dat, Wells wyłowił tylko nazwę oksfordzkiego Knowledge Church College, gdzie jego przeciwnik udzielał swych słynnych lekcji matematyki i fizyki – uczelni, na której studiował on sam. Tam, konwersując pośród zabytkowych ścian i spacerując po przyległych aksamitnych łąkach, zbudowali ubogacającą więź opartą na relacji mistrz–uczeń. Później on wybrał biologię zamiast fizyki, lecz nadal regularnie się widywali, niezdolni do zerwania przyjaźni, którą obydwaj uznali za wystarczająco produktywną, by ją podtrzymywać. Żaden z nich dwóch nie podejrzewał, że z upływem lat los zamieni ich w przeciwników. Sytuację tę każdy z osobna przyjął z rozbawieniem, choć zarazem obaj walczyli dzielnie o swoje idee, zażarcie broniąc własnych poglądów w licznych debatach poprzedzających tę dzisiejszą, podczas której to Kościół zdecyduje, czyj projekt wydaje się lepiej nadawać do uratowania świata.

– A teraz, wasza wysokość, pani kardynał, przywódcy Kościoła Wiedzy Najwyższej, panie i panowie, powitajmy sławnego fizyka i matematyka Charlesa Lutwidge’a Dodgsona.

Zwolennicy Dodgsona, słysząc nazwisko swojego idola, zaczęli wiwatować. Otwarły się drzwiczki jego garderoby i wyszedł przez nie starszy, około sześćdziesięcioletni człowiek, po czym, witając się z publicznością, ruszył do swojej mównicy, podobnie jak kilka minut wcześniej Wells. Był wysoki i szczupły, białe włosy miał starannie uczesane, a jego twarz emanowała zanikającym pięknem wyczerpanego archanioła. Wells bezwiednie przyglądał mu się z niejakim współczuciem. Nie ulegało wątpliwości, że Charles wolałby spędzić to urocze złociste popołudnie na jednej ze swych zwyczajowych wycieczek łodzią po Tamizie, zamiast dyskutować publicznie nad sposobem uratowania świata ze swym byłym uczniem, żaden z nich nie mógł się jednak uchylać od ciążącej na nich odpowiedzialności. Obaj spięci, pozdrowili się nawzajem skinieniem głowy i pozostając przy swoich mównicach, czujnie wyczekiwali sygnału moderatora. Frey gestem, jakby gładził po grzbiecie powietrze, poprosił o ciszę.

– Panie i panowie! – zawołał barytonem, któremu zawdzięczał sławę. – Jak wszyscy wiemy, nasz drogi wszechświat kona. Umiera od milionów lat. Od swoich gwałtownych narodzin, kiedy wyłonił się z ognistego kataklizmu, nieustannie rozszerza się niepomiernie, ale także stygnie. I właśnie ów proces stygnięcia, sprzyjający życiu, będzie tym samym czynnikiem, który z upływem wieków ostatecznie je podetnie. – Przerwał na chwilę, włożył ręce do kieszeni surduta i zaczął chodzić po scenie ze wzrokiem wbitym w podłogę jak zamyślony, zatopiony w marzeniach spacerowicz. – Jako że kosmos podlega trzem zasadom termodynamiki, galaktyki rozdzielają się. Wszystko się starzeje. Wszystko się zużywa. Zbliża się koniec świata. Gwiazdy się wyczerpią, magiczne dziury ulotnią, temperatura spadnie blisko zera bezwzględnego. A ludzie, nie będąc w stanie kontynuować swego dzieła na zlodowaciałej scenie… wymrą. – Frey teatralnie westchnął z żalem, po czym zaczął w milczeniu potrząsać głową, igrając z zaciekawieniem słuchaczy, aż wreszcie ogłosił niemal gniewnie: – Ale my nie jesteśmy rośliną ani bezbronnym zwierzęciem, które musi się z rezygnacją poddać fatalnemu losowi. Jesteśmy Człowiekiem! Właśnie tak! Przyjąwszy do wiadomości straszliwe odkrycie, Człowiek zadał sobie pytanie, czy miałby szansę przetrwać to, co ma nastąpić, nie wyłączając śmierci samego wszechświata. A odpowiedź, panie i panowie, brzmiała: „Tak!”. Jednak człowiek nie powinien stawiać czoła chaosowi niczym samobójczy wojownik, sprzeciwiający się samej naturze, samemu światu… samemu Bogu. Nie, taki niedorzeczny popis brawury nie miałby najmniejszego sensu. Wystarczyłoby… uciec. Tak, wystarczyłoby wyemigrować do innego wszechświata. Ale czy to możliwe? Czy możemy zbiec z tego skazanego na śmierć wszechświata do innego, bardziej gościnnego, i tam zacząć od nowa? I jak to zrobić? Tablice we wszystkich laboratoriach naszego świata zapisano wzorami, które usiłują odkryć nadający się do tego świat. Lecz może nasze wybawienie zależy od jednego z dwóch wyjątkowych umysłów, które są tutaj z nami teraz.

Wells przyglądał się publiczności, która przemowę prezentera nagrodziła huczną owacją. Transparenty i plakaty kołysały się jak drzewa na wietrze. Podobnie jak on wszystkie te osoby urodziły się w świecie skazanym na śmierć i chociaż żadnej z nich nie dane będzie dożyć finału, który tak dosadnie opisał Frey, wiedział, że ich wnuki albo wnuki ich wnuków owszem, ujrzą tak zwany „dzień Chaosu”. Obliczenia szacunkowe mówiły o kilku pokoleniach, ponieważ ochłodzenie wszechświata postępowało szybciej, niż początkowo sądzono. Czy taką spuściznę chcieli zostawić swoim potomkom: zlodowaciały wszechświat, w którym niemożliwe jest życie? Nie, oczywiście, że nie. Bóg postawił im wyzwanie, a oni podnieśli rękawicę. Odkąd zaczął się posługiwać rozumem, matka w pierwszej kolejności powiedziała mu, że wszystko, co widzi – w tamtym momencie podwóreczko na tyłach domu w Bromley, a także skrawek nieba i drzewa widoczne ponad murem – będzie zniszczone, ponieważ świat nie został stworzony po to, żeby istniał wiecznie, choć Stwórca miłym gestem dał człowiekowi na tyle krótkie życie, by ten mógł się łudzić, że wszystko jest trwałe. I podobnie jak większość młodzieży ze swojego pokolenia, Wells pochłaniał książkę za książką, kompulsywnie pożerając wiedzę, zachęcany romantycznym zadaniem ratowania świata. Czy można sobie wyobrazić większe dokonanie? To, co było naiwnym marzeniem chłopca, tego wieczoru może się urzeczywistnić, ponieważ chłopiec ten jest teraz największym orędownikiem jednej z dwóch najważniejszych teorii dotyczących ocalenia ludzkości.

Zgodnie z tym, co wcześniej ustalono na drodze losowania, moderator przekazał głos Charlesowi, a ten, zanim zaczął przemawiać, pociągnął łyk wody. Dawny nauczyciel Wellsa nigdy nie był jednym z tych rozognionych młodzików tryskających energią i wigorem, podeszły wiek zaś zatarł jego rysy, nadając wątłej postaci bolesną kruchość. Teraz profesor wydawał się wręcz niezdolny do takich wyczynów jak przepędzenie głosem gęsi. Wreszcie odstawił szklaneczkę na pulpit, przywitał stosownie zebranych i rozpoczął swój wywód:

– Od czasu, gdy pojmujemy straszną wieść o tym, że wszystko, co kochamy, ma umrzeć, w powietrzu wisi pytanie: czy możemy wykorzystać naszą potężną naukę, by uciec z tego skazanego na zagładę świata i przenieść się do innego? Owszem, droga publiczności, zdecydowanie tak. A ja jestem tu dzisiaj po to, żeby wyjaśnić wam, jak to zrobić.

Charles mówił spokojnie, aby nie popaść w pasję, która utrudnia wypowiadanie się, jak zapewne doradził mu jego logopeda. Jeśli będzie kontynuował w tym duchu, jego wywód okaże się cokolwiek chłodny w porównaniu z przemową Wellsa, ponieważ ten mógł bez przeszkód wzniecić w swoich słowach tę teatralną zapalczywość, na którą tak łatwo reagują masy.

Coraz mocniej przekonany, że nie przegra tej debaty, Wells pozwolił, żeby staruszek przemawiał dalej, a sam czekał na dogodny moment, by mu przerwać.

– Jak wielu z was wie, tego wieczora, kiedy w tym samym miejscu po niewątpliwie pamiętnej debacie ustalono, że wszechświat umrze, zajmowałem się poszukiwaniem sposobu na wstrzyknięcie metanu do atmosfery Marsa. Zamierzałem na Czerwonej Planecie wytworzyć sztuczny efekt cieplarniany, a tym samym podnieść na niej temperaturę i doprowadzić do stopnienia lodu oraz powstania jezior i rzek, aby przygotować warunki dla naszej pierwszej pozaziemskiej kolonii, tak by w razie uderzenia w Ziemię meteorytu albo nastania nowej epoki lodowej mieć w pobliżu miejsce, gdzie moglibyśmy się schronić. Rzecz jasna, wiadomość o końcu świata zmieniła kierunek mych badań, a nawet mojego życia. Zapomniałem o Marsie, tak samo zdążającym do końca jak reszta świata, i jak każdy odpowiedzialny naukowiec poświęciłem się poszukiwaniu sposobu emigracji do jakiegoś młodszego uniwersum, nad którego głową nie wisi żaden miecz Damoklesa. Wszyscy wiemy, odkąd wielki Newton oświecił nasze umysły – publiczność wzniosła gromki okrzyk: „Cześć Newtonowi!” – że nasz wszechświat nie jest jedyny, stanowi zaledwie bańkę na nieskończonym oceanie, jak wykazały setki badań i eksperymentów przeprowadzonych w tej sprawie. Jakiekolwiek prawo czy równanie stojące w sprzeczności z tą prawdą jest skazane na wstyd i upokorzenie. Wiemy również, że w tym wieczystym oceanie bańki stale powstają i ulegają zniszczeniu. Ten fakt, choć jest to dla nas zła wiadomość, że znajdujemy się w jednej z dogorywających baniek, napawa nas nadzieją, ponieważ w tym samym momencie, gdy stoję i opowiadam o nich, bańki pączkują, dając początek nieskończonej liczbie wszechświatów. Gdzieś tam czeka na nas młody, jasno oświetlony świat, idealny, by jakaś pozbawiona ojczyzny cywilizacja uczyniła go swoim nowym domem. Jak się doń jednak dostać? Jak przeprowadzić coś, co bez wątpienia stanie się największym exodusem wszech czasów? Bardzo prosto: z wykorzystaniem tradycyjnej metody tworzenia tunelu, o czym wie nawet najmniej rozgarnięty więzień. Jak objaśniałem w moich licznych artykułach, wszechświat jest pełen magicznych dziur, które ze względu na swą nieskończenie silną grawitację pochłaniają wszystko, co się do nich zbliży. Cóż, może owe dziury są tam z jakiegoś powodu. Może to właśnie subtelna podpowiedź od Stwórcy, który w ten sposób wskazuje nam drogę ucieczki z jego własnej pułapki. Ale co znajduje się za tymi dziurami? Teorii na ten temat jest wiele, nieskończenie, jeśli mi pozwolicie na ten żarcik. Żywię jednak przekonanie, że w środku każdej z nich mieści się tunel prowadzący do kolejnej, identycznej dziury w innym wszechświecie. Nie jesteśmy jeszcze gotowi na podróż żadną z tych dziur, ponieważ niestety znajdują się one daleko od naszej planety i panują w nich zbyt niestabilne warunki. Nie stanowi to jednak problemu, jako że proponuję stworzyć sztuczną magiczną dziurę w moim laboratorium. Jestem pewien, że w kontrolowanych warunkach…

– Ale taka dziura byłaby za mała, drogi Charlesie – przerwał mu wreszcie Wells. – Nie wyobrażam sobie, jak cała ludzkość przechodzi przez nią gęsiego. Sam Stwórca by się znudził. Poza tym nie wiem, co sądzi nasza publiczność, ale ja nie chciałbym być połknięty, ani przez magiczną dziurę, ani przez nic innego. Wiesz równie dobrze jak ja, że te siły nas zmielą. Grawitacja będzie tak potężna, że nieuchronnie pociągnie nas do samego środka, gdzie zginiemy zmiażdżeni. – Zrobił teatralną pauzę, a potem dodał z sarkastyczną miną: – Właściwie jedyne, do czego posłuży twoja dziura, to pozbycie się dowodów zbrodni.

Żart ten, tysiąc razy przećwiczony przed lustrem, wywołał na widowni przewidziane chichoty. Dodgson jednak nie stracił rezonu.

– O, nie obawiaj się, George. Nie dojdzie do tego, jeżeli dziura się będzie obracać, jako że siła dośrodkowa zniesie siłę grawitacji. A jeśli się zapuścimy w dziurę, nie zostaniemy zgnieceni na śmierć, tylko wciągnięci do sąsiedniego wszechświata. Trzeba tylko zrównoważyć obie te siły, by nie dopuścić do uszkodzenia dziury. I, rzecz jasna, nie powinna przez nią przechodzić cała ludzkość. Wystarczy wysłać pewną liczbę automatów z zakodowaną w ich pamięci informacją genetyczną każdej jednostki z naszej planety. Kiedy będą już po drugiej stronie, zbudują laboratorium i wszczepią tę informację żywym komórkom, aby w pełni skopiować całą ludzkość.

– Na Kodeks Atlantycki! – udał oburzenie Wells, choć znał to rozwiązanie aż za dobrze. – Miejmy nadzieję, że te mechaniczne laleczki czegoś nie pomylą i nie skończymy wszyscy z żabimi głowami…

Wśród publiczności znowu rozległy się śmiechy i Wells zauważył, że Charles poruszył się nerwowo.

– W t-t-ten sposób ludzkość może przejść przez dziurę wielkości k-k-króliczej nory – próbował wyjaśnić.

– Wiem, wiem. Choć najpierw należy ją stworzyć, przyjacielu. – Wells gestem udał znudzenie. – Powiedz mi jednak, czy wszystko to nie wydaje ci się nieco skomplikowane? Nie byłoby lepiej, gdyby każdy z nas mógł przeskoczyć do tego innego świata samodzielnie?

– Dobrze, George, zrób to. Śmiało, przeskocz do tego innego świata i przynieś mi szklankę wody, bo moja się już skończyła – zadrwił Dodgson.

– Bardzo chciałbym ulżyć twojemu pragnieniu, Charles. Obawiam się jednak, że jeszcze nie mogę spełnić twej prośby. Aby przeskoczyć do innego wszechświata, potrzebuję funduszy od Komisji Budżetowej.

– Chcesz zatem powiedzieć, że dziś nie możesz przeskoczyć, lecz jutro może tak? – spytał profesor, patrząc nań z rozbawieniem.

Wells spoglądał na niego zmieszany.

– Tak, to właśnie chciałem rzec – odparł z ostrożnością.

– Wobec tego obawiam się, że nigdy tego nie zrobisz, mój drogi George’u, ponieważ nigdy nie znajdziemy się w „jutrze”, zawsze będziemy w „dzisiaj”.

Publiczność wybuchnęła śmiechem, słysząc grę słów, jaką na poczekaniu wymyślił Charles. Wells przeklął się za to, że tak łatwo wpadł w jego pułapkę, ale nie stracił ducha.

– Chciałem powiedzieć, że dokonam tego w dniu, w którym otrzymam środki od Komisji Budżetowej – odrzekł wolno, upewniwszy się, że ta wypowiedź nie zawiera żadnego słabego punktu, który dałby Charlesowi możliwość popisania się kolejną z jego słynnych gier słownych. – Jak wiesz, pracuję obecnie nad cudowną surowicą, wirusem nazwanym „kronotemią” na cześć eksperymentów z przeszłości, gdy ludzie renesansu wierzyli, że można podróżować w czasie. Po wstrzyknięciu do ciała wirus wejdzie w kontakt z naszą krwią i płynem mózgowym, powodując mutację genetyczną, która pozwoli nam przenieść się do innego wszechświata bez potrzeby rozkładania nas i ponownego składania przez jakieś automatyczne zabaweczki. Jestem o krok od udoskonalenia go, od zrównoważonego rozwiązania, które niemal niedostrzegalnie przemodeluje architekturę molekularną naszego umysłu, pozwalając nam widzieć to, czego nie widzimy obecnie. Jak bez wątpienia wie nasza niezwykle inteligentna publiczność, cała materia pochodzi z jednego i tego samego źródła, pierwotnej eksplozji, która stworzyła świat, toteż atomy naszego ciała są powiązane z jakimiś atomami z drugiego końca kosmosu. I jeśli jakaś cząsteczka drgająca na odległym krańcu naszego wszechświata może się z nami skomunikować, oznacza to, że istnieje sposób, byśmy mogli sięgnąć wzrokiem przez ową otchłań, zobaczyć, co jest za nią, i przeskoczyć do niej. Czy tego chcemy, czy nie, jesteśmy połączeni z innymi światami niewidzialną pępowiną. Musimy tylko wpaść na pomysł, jak można to połączenie przenieść z poziomu atomowego do naszej rzeczywistości makroskopowej.

Dyskusja toczyła się dalej przez resztę godziny wśród umiejętnie rzucanych żartów czy cierpkich i ciętych uwag wymierzonych w przeciwnika w celu ośmieszenia go lub pomieszania mu szyków. Matematyk denerwował się coraz bardziej, widząc, że jego były uczeń zdobywa sobie uznanie publiczności, a raz nawet stracił panowanie nad sobą. Biolog, przeciwnie, stale zachowywał spokój i uśmiechał się do siebie, obserwując, jak w miarę upływu czasu jego rywalowi ubywa cierpliwości, narasta w nim egzaltacja, a jąkanie sprawia, że objaśnienia wynalazków stają się wręcz niezrozumiałe. Wreszcie, kiedy do zakończenia debaty pozostały już tylko dwie minuty, Wells, świadom, że ktoś, kto zabrał głos, powinien podsumować swe słowa, wyłuszczył to, co sygnalizował już przedtem:

– Jedno ukłucie. Jedno maleńkie ukłucie, zastrzyk mojej surowicy i staniemy się nadludźmi, nadnaturalnymi istotami będącymi w stanie zamieszkać w jakimkolwiek wymiarze. Wasza Wysokość, proszę zawierzyć mojemu projektowi. Proszę pozwolić, abym przemienił ludzi w bogów, i zostawmy mego drogiego przeciwnika, by nadal bawił się swymi króliczymi norami.

Charles chciał odpowiedzieć, ale przeszkodził mu dzwon. Debata dobiegła końca. Wzmacniacze głosu schowały się w mównicach i było słychać tylko Freya rozwodzącego się nad intensywnością dyskusji oraz zachęcającego władze Kościoła Wiedzy do wydania werdyktu. Orkiestra znów zaczęła wygrywać nastrojową melodię, a tymczasem duchowni rozprawiali ze sobą szeptem wysoko na swoich miejscach. Jednak kardynał Tucker natychmiast podniosła się z pomocą swego pastorału i w sali znowu zapadła cisza.

– Po wysłuchaniu naszych dwóch kandydatów ubiegających się o fundusze na projekt „Zbawienie ludzkości” – wygłosiła swoim słabym głosem – podjęliśmy następującą decyzję: mimo godnej szacunku wiedzy profesora Dodgsona, uważamy, że odpowiedzialność za ratowanie nas wszystkich należy złożyć w ręce obiecującego biologa Herberta George’a Wellsa, któremu niniejszym z tego miejsca gratuluję. Niech Wiedza pana prowadzi, panie Wells. Chaos jest nieunikniony!

Wells poczuł się słabo, jakby miał zemdleć, gdy po ogłoszeniu werdyktu sala eksplodowała triumfalnym okrzykiem, a widownia zaczęła machać chorągiewkami z gwiazdą chaosu, tworząc z nich wzburzone morze. Podniósł ręce, w które właśnie złożono losy ludzkości, i pozdrowił rozgorączkowaną publiczność, a ona wśród wiwatów skandowała już jego nazwisko. Zobaczył Jane i cały swój zespół – bili brawo i ściskali się nawzajem w loży honorowej, podczas gdy żona Dodgsona nie ruszyła się z miejsca, tylko siedziała w fotelu z dłońmi splecionymi na podołku, nie zwracając uwagi na otaczający ją zgiełk. Utkwiła wzrok w mężu, który pochylił głowę w geście porażki. Wells pragnął go jakoś pocieszyć, ale taka postawa nie wydawała się temu sprzyjać. Na znak dany przez Freya zwrócił się w stronę prezentera i pozwolił, by ten podniósł jego prawą rękę, a tymczasem publiczność wywoływała jego nazwisko. Wśród wrzasku i zamieszania tylko on dosłyszał za swoimi plecami gniewne słowa Charlesa:

– Eppur si muove1.

Zignorował go i uśmiechnął się szeroko, dając się wielbić widowni, która zaczęła opuszczać swe miejsca. Na scenę wspięła się grupa dziewcząt, z prośbą, by złożył autografy w podręcznikach do nauk ścisłych. Wells rozdawał podpisy uradowany, a równocześnie dostrzegł Jane, która utknęła w tłumie zgromadzonym przed sceną, chcąc go pozdrowić i przesłać mu znaczący uśmiech. Nie widział Charlesa, jak ten opuszczał mównicę ze spuszczoną głową i kierował się do drzwi swojej garderoby, ani też ogromnego typa, który się doń zbliżył, gdy zdołał się przepchnąć przez ludzi. Był zbyt zajęty – napawał się własnym triumfem, ponieważ niech sobie Charles mówi, co chce, ale to on będzie tym, który uratuje ludzkość. Tak już zostało przesądzone.

Wynalezienie magicznego eliksiru, który pozwoli człowiekowi uciec do sąsiedniego wszechświata bez konieczności wydłubywania tunelu, zajęło osiem miesięcy. Osiem miesięcy, podczas których on i Jane wraz z resztą zespołu pracowali dniem i nocą, właściwie mieszkając w zaawansowanym laboratorium urządzonym i wyposażonym dzięki funduszom przyznanym mu przez Komisję. Gdy wreszcie orzekli, że zsyntetyzowali wirusa, Wells poprosił żonę, by przyprowadziła Newtona, szczeniaka rasy border collie, którego nabyli trzy miesiące temu. Biolog postanowił, że to pies będzie miał zaszczyt stanięcia na czele exodusu zaplanowanego dla ludzkości, a nie żaden szczur, świnka morska czy małpa, ponieważ – mimo że to ostatnie zwierzę słynie z wyższej inteligencji – wszyscy wiedzą, że psy mają lepszy instynkt od pozostałych gatunków, jeśli chodzi o powrót do miejsca, które uważają za swój dom, i czasami potrafią w tym celu przebyć duże odległości. Oznaczało to, że jeżeli przeskok się uda, istnieje pewna, choć mała możliwość, iż pies przeskoczy następnie w przeciwnym kierunku, niejako po własnych śladach, a jeśli tak się stanie, będą mogli zbadać długofalowe skutki działania wirusa oraz wpływ tych przeskoków na organizm ssaka. Zdaniem Jane ufność, jaką jej mąż pokładał w rozpowszechnionej opinii o wierności psów, niewiele miała wspólnego z nauką. Jednak kiedy ujrzała szczeniaczka baraszkującego w boksie, jego wesołe ślepki i uroczą białą plamkę w kształcie serduszka na czole, jej obiekcje znikły. I tak mały Newton zjawił się w domostwie Wellsów z misją ulotnienia się po kilku miesiącach, a tymczasem nic mu nie przeszkadzało w odgrywaniu roli pupila.

Gdy Jane przybyła ze szczenięciem, Wells umieścił je na stole laboratoryjnym i nie bawiąc się w ceremonie, ukłuł go w grzbiet, by wstrzyknąć wirusa. Następnie zamknęli psa w przygotowanym w tym celu małym pomieszczeniu z przeszklonym oknem i cały zespół zorganizował się, aby czuwać przy nim na zmianę. Przypuszczali, że – jeśli się nie pomylili – wirus z krwią dostanie się do mózgu, gdzie wniknie w komórki jak przebijak i zostawi w nich nowe czynniki, one zaś w ten sposób wyostrzą wrażliwość jego mózgu, że – by to wyjaśnić najprościej – będzie mógł zobaczyć nić Ariadny łączącą tę część jego odosobnionego jestestwa z przeciwnym krańcem wszechświata.

Pełnili więc sześciogodzinne warty, siedząc przed pomieszczeniem, choć Jane wolałaby spędzać ten czas w środku, by bawić się z pieskiem i obsypywać go pieszczotami. Mąż ostrzegł ją, żeby się zbytnio nie przywiązywała do malucha, bo ten wcześniej czy później zniknie, a ona stwierdzi, że głaszcze dywan. Ale mijały dni, a niefortunna przepowiednia Wellsa nie sprawdzała się. Kiedy upłynął okres wyznaczony na dokonanie przeskoku, wkroczyli w margines czasu, w którym prawdopodobieństwo błędu rosło w postępie geometrycznym. Pewnego dnia Wells zrozumiał, że dalsze siedzenie przy oknie i oczekiwanie na zniknięcie psa jest bardziej kwestią wiary czy uporu niż czego innego, i ogłosił, że eksperyment się nie powiódł, a w ten sposób przywrócił życie pozostałym członkom zespołu.

W kolejnych tygodniach rozpatrywali krok po kroku każdą czynność, jaką wykonali przy fabrykowaniu wirusa. Tymczasem Newton, ułaskawiony i wypuszczony ze swojego zamknięcia, bawił się pod ich nogami bez najmniejszych objawów pogorszenia zdrowia, a zarazem bez najmniejszego zamiaru dokonania cudu, który wstrząsnąłby społeczeństwem. Jednakże na papierze wszystko wyglądało dobrze. Przeklęty wirus powinien zadziałać. Czemu eksperyment się nie powiódł? Próbowali zmodyfikować szczep, ale żadna z kolejnych odmian nie charakteryzowała się taką niezawodnością jak pierwsza. Wszystko wskazywało na to, że udało im się stworzyć właściwego wirusa, jedynego możliwego. Gdzie wobec tego popełnili błąd? Wells poszukiwał go rozpaczliwie, ogarnięty coraz większą obsesją znalezienia wady, a tymczasem ludzie z jego zespołu, w tym Jane, zaczynali rozumieć, że teoria, na której opierał się eksperyment, okazała się niepoprawna. Mimo to Wells nie był skłonny przyjąć tego do wiadomości i nawet rozsierdził się, gdy któryś z członków zespołu wysunął taką sugestię. Nie mógł sobie pozwolić na porażkę, dlatego niestrudzenie kontynuował dociekania, z dnia na dzień popadając w większą drażliwość, przez co wielu współpracowników opuściło jego ekipę. Jane patrzyła na pracującego w milczeniu męża, coraz bardziej wzburzonego i samotnego, i zastanawiała się, jak długo jeszcze nie będzie chciał przyznać, że zmarnował kościelne fundusze z winy błędnej teorii.

Pewnego ranka otrzymali od Charlesa zaproszenie na herbatę do jego domu w Oxfordzie. W ciągu ostatnich miesięcy wymienili ze sobą kilka listów, w których starszy profesor uprzejmie wyrażał zainteresowanie postępami badań, Wells jednak odpowiadał na to mętnie. Postanowił, że nie powie Dodgsonowi nic, póki nie zdoła zsyntetyzować wirusa, wstrzyknąć go Newtonowi i przekonać się, że to działa. Wówczas napisałby do swojego byłego nauczyciela albo zadzwonił rękawiczkofonem i zaprosił go do siebie, przyznając mu przywilej, by jako pierwszy naukowiec spoza jego zespołu zobaczył, że to on, Wells, znalazł sposób na ratowanie ludzkości. Ale Newton nie zniknął, jak powinien był, toteż zaplanowane zawiadomienie o sukcesie nie doszło do skutku. Dwa pełne frustracji miesiące później przyszło zaproszenie od profesora. Wells chciał je odrzucić, ponieważ nie był w nastroju do takiego spotkania – nie miał najmniejszej ochoty przyznawać przed Charlesem, że jego wirus nie spełnia oczekiwań – lecz Jane powiedziała mu, że może przydadzą mu się rady od starego przyjaciela. Ponadto Charles nadal mieszkał w Knowledge Church College – uczelni, na której studiował Wells. Może wspomnienia zamknięte w jej szacownych murach natchną go nowym zapałem, nie mówiąc już o tym, że będą się mogli przespacerować po pięknej okolicy; nie zawadzi zażyć odrobiny świeżego powietrza. Biolog przyjął więc zaproszenie bardziej po to, żeby nie dyskutować z własną żoną, niż dlatego żeby naprawdę uśmiechał mu się taki plan. Nie sprzeciwił się nawet, gdy Jane nalegała, aby zabrali psa – pozostawiany sam w domu, zwierzak miał zwyczaj dla rozrywki drzeć jakiś jasiek, książkę czy inny przedmiot przez nieuwagę zostawiony w zasięgu jego pyska.

I tak pewnego chłodnego styczniowego popołudnia skrzydłowiec wysadził ich dwoje oraz psa przed wejściem do kolegium, gdzie Charles czekał na nich, pozwalając, by śmigła latającego powozu zburzyły jego starannie ułożoną fryzurę.

Kiedy skrzydłowiec ponownie wzbił się w powietrze, Wells i Charles patrzyli na siebie przez kilka sekund w milczeniu, jak dwaj mężczyźni, którzy umówili się o świcie na pojedynek, po czym roześmiali się obaj. W końcu podeszli do siebie i uścisnęli się serdecznie, klepiąc się mocno po plecach, jakby się chcieli nawzajem rozgrzać.

– Bardzo mi przykro, że przegrałeś debatę, Charles – czuł się w obowiązku powiedzieć Wells, kiedy skończyli z poklepywaniem.

– Nie, wcale nie jest ci przykro – poprawił go Dodgson. – Tak samo jak mnie nie byłoby przykro, gdybyś to ty przegrał. Każdy z nas uważa, że ten drugi się myli, ale wystarcza mi, że twoim zdaniem mylę się błyskotliwie.

Wells z uśmiechem rozbawienia stwierdził, że słowa wciąż są żywiołem i chlubą jego byłego nauczyciela, a on jak dawniej potrafi zrobić z nimi, co zechce. Z drugiej strony najwyraźniej panował również nad swoim jąkaniem.

– W rzeczy samej, Charles – odrzekł. – Nie ująłbym tego lepiej.

Starszy pan następnie przywitał się nadzwyczaj serdecznie z Jane i przeprosił za swoją żonę, Pleasance, która w tej chwili miała zajęcia na uczelni. Jeśli uczniowie nie zatrzymają jej zbyt długo, może zdąży spotkać się z gośćmi, zanim się pożegnają.

– A co my tu mamy? – zagadnął, zwracając się do psa, który zaczął machać ogonem.

Zanim Wells zdążył odpowiedzieć, że to nieustające przypomnienie jego porażki, Jane rzekła:

– Na imię mu Newton, mieszka z nami od pięciu miesięcy.

Charles przyklęknął, pogłaskał łatkę zdobiącą psie czoło i skierował do psiaka kilka słów, które zdawał się rozumieć tylko Newton. Wymieniwszy poufałości z psem, profesor przeczesał sobie zmierzwione włosy rękami i poprowadził gości przez niewielki ogródek do swojego mieszkania, usytuowanego koło wieży katedralnej. W jednym z najbardziej przestronnych pokoi, którego ściany oklejono tapetą ozdobioną słonecznikami dużymi jak torty, automatyczny służący rozstawiał właśnie serwis herbaciany na wymyślnie rzeźbionym stoliku otoczonym czterema krzesłami chippendale’a. Usłyszawszy, jak wchodzą, automat odwrócił się, opuścił swoje metalowe ręce ku podłodze i ruszył ku grupie, podpierając się nimi, po czym przyjął pozycję właściwą hominidom i powitał przybyłych z teatralną rewerencją, zdejmując niewidoczny kapelusz.

– Widzę, Charles, że wciąż nie możesz się oprzeć i przeprogramowujesz swoje automaty – zauważył Wells.

– O, to mój sposób na to, by nadać im pewną osobowość. Nie mogę znieść nudnego programu fabrycznego – odpowiedział profesor z uśmiechem. Potem zwracając się do Mechanicznego Służącego, rzekł: – Bardzo dziękuję, Robercie Louisie. Nikt nie rozstawia tak filiżanek wokół cukiernicy jak ty.

Automat podziękował mu za komplement i wyglądał prawie jak zarumieniony – niewątpliwie kolejny wkład Dodgsona w jego oryginalny program. Wells z rozbawieniem potrząsnął głową, a tymczasem Robert Louis, trzaskając spawami kolan, zmierzał już ku swojemu miejscu przy drzwiach, gdzie stanął, czekając na nowe rozkazy. Służący automat Wellsa też był modelem R.L.6 Prometeusza, lecz biologowi nigdy nie przyszło do głowy, aby go ochrzcić imieniem nawiązującym do tych inicjałów, a tym bardziej otwierać mu czaszkę i za pomocą kilku regulacji nadać duszę cyrkowego akrobaty. Charlesowi zaś owszem, oczywiście. Starszy matematyk nie potrafił zaakceptować rzeczy takimi, jakimi są, musiał zmieniać ich wygląd i cechy charakterystyczne, i właśnie z tego powodu Wells cenił go bardziej od pozostałych swoich nauczycieli.

Podczas gdy profesor i Jane kończyli nakrywać do stołu, Wells skorzystał z okazji, by się rozejrzeć po pokoju. Najświeższe technologiczne nowinki – takie jak podgrzewacz żywności, rękawiczkopis, promiennik cieplny, a nawet na jednym stoliku kurzochłonna myszka z wnętrznościami na wierzchu, jakby Charles poddał ją wiwisekcji, a potem nie zwracał już na nią uwagi – współistniały tu z przedmiotami innego rodzaju, które dawały wgląd w bardziej ekstrawaganckie zakamarki duszy starego nauczyciela: garścią zabytkowych zabawek oraz stłoczoną na półkach regału kolekcją pozytywek. Wells podszedł do nich i pogładził niektóre, jakby były drzemiącymi kotami, choć nie odważył się ich otworzyć; nie chciał uwalniać ich muzyki ani maleńkiej tancerki, która być może spoczywa zamknięta we wnętrzu. W głębi pomieszczenia zaciągnięta gruba zasłona odgradzała wytworną część pokoju od terra incognita, gdzie mieściło się laboratorium profesora.

Wells przyglądał się ścianom ozdobionym wykonanymi przez samego Charlesa rysunkami ilustrującymi rozmaite książki z dziedziny logiki matematycznej, które napisał dla dzieci. Mimo ich wesołego charakteru Kościół – tak gorliwie nakładający na profesora kary za jego ekscentryczność – pobłogosławił te dzieła, ponieważ uznał, że pomagają dzieciom rozwijać inteligencję od małego. Mimo to, obawiając się, że wpłyną one na jego reputację naukowca, Charles z ostrożności opublikował je pod pseudonimem Lewis Carroll. Większość ich stronic napisał, siedząc oparty o drzewo na brzegu Tamizy w karmelowym świetle wiosennych dni, ponieważ profesor miał zwyczaj pływać po rzece łodzią, leniwie rozcinając powierzchnię wody wiosłami. Wells, kiedy był jego uczniem, nieraz miewał przywilej towarzyszenia mu w tych wycieczkach.

– Usiądź obok mnie – powiedział mu pewnego popołudnia – i wyobraź sobie coś, co nie ma najmniejszej wartości użytecznej.

– Coś bez wartości użytecznej? – powtórzył Wells, siadając przy pniu. – Obawiam się, że nie potrafię. Poza tym, jaki to miałoby mieć sens.

– O, większy, niż sądzisz. – Charles uśmiechnął się, a widząc, że jego uczeń nie pozbył się wątpliwości, dodał: – Mam coś, co ci może pomóc.

Wyjął z kieszeni marynarki barokowe porcelanowe puzdereczko na pigułki, którego wieczko otwierało się po zwolnieniu sprężynki jak w kieszonkowym zegarku. W środku znajdowała się kupka delikatnego złocistego proszku. Wells uniósł brwi.

– Czy to… elfi pyłek?

Ku jego zaskoczeniu Charles przytaknął. Wellsowi nigdy by nie przemknęło przez myśl, że jego nauczyciel zażywa tę substancję. Kościół zakazał tego ponad dziesięć lat temu, gdyż uznał, że negatywnie stymuluje ona ludzki umysł, zachęcając do snucia bezproduktywnych wyobrażeń.

– Weź sobie trochę i rób to, co ja – zachęcił go Charles, biorąc szczyptę i unosząc ją do nosa. Potem podsunął pudełeczko Wellsowi, ten się jednak zawahał. – O, daj spokój, George, śmiało. Myślisz może, że powód istnienia ludzkiego nosa to wąchanie kwiatków na łące?

Wells wziął odrobinę proszku, przytknął sobie do nosa i wciągnął przy zachęcającym uśmiechu profesora, który po dopełnieniu rytuału schował puzderko, oparł się o drzewo i błogo zamknął oczy.

– A teraz, George, pozwól swemu umysłowi ulecieć – polecił łagodnym szeptem. – Odkryj, dokąd jest w stanie dotrzeć.

Wells też oparł się wygodniej o pień i zamknął oczy. Przez kilka minut próbował wyobrazić sobie coś bezużytecznego, jak mu powiedział Charles, ale jego umysł uparcie zastanawiał się nad tym, czy da się wykrywać choroby na podstawie analizy wydychanego powietrza, jak to się robi z krwią i moczem – możliwością, nad którą rozmyślał od paru dni. Cokolwiek rozczarowany, miał już oznajmić profesorowi, że elfi pyłek na niego nie działa, wolał jednak pozostać w niezmienionej pozycji z zamkniętymi oczyma do czasu, gdy Charles da jakiś znak życia. Nie chciał mu przeszkadzać, jeśli jego umysł szybował jak puszczony przez dziecko latawiec. Tymczasem napawał się więc świeżością ciągnącego od rzeki orzeźwiającego powiewu, a żeby się nie nudzić, starał się znaleźć jakąś regułę w bzyczeniu owadów, które dobiegało do jego uszu. Aż poczuł, że przysypia. W półśnie zauważył, że jego umysł zaczyna po trosze oscylować, a myśli krążą tam i siam, z wolna pozbywając się jakiejkolwiek logiki. Gdy spostrzegł, że wszelka sformułowana myśl zboczy z kursu jak łódź, która zerwała cumy, ogarnęła go panika. Mimo to później zdołał się uspokoić, mówiąc sobie, że jego mózgowi nie stało się nic złego, a ten umysłowy bałagan jest dziełem zażytego proszku, i poddał się jego skutkom bardziej z ciekawości niż ze strachu. W jego głowie zaczęły kiełkować dziesiątki pozbawionych sensu obrazów, tyleż niemożliwych co inspirujących, wirowały i nawlekały się na siebie nawzajem w kazirodczych kombinacjach. Widział zbliżające się do Ziemi marsjańskie statki powietrzne, niewidzialnych ludzi i dziwne stworzenia będące mieszańcami świni i hieny. I poczuł nagłą ekscytację. To było jak jazda na dzikim koniu bez siodła. Zafascynowany pozwolił, by wrażenie się wzmagało, bo chciał sprawdzić, czy uda mu się dosiąść też smoka. Nie wiedział, jak długo trwało składanie historii i ponowne ich rozkładanie bez logicznego porządku, jedynie według reguł dyktowanych przez zamroczenie. Przypuszczał, że Charles obok niego robi to samo, ale gdy się zaczął otrząsać i otworzył oczy, ujrzał, że nauczyciel przygląda mu się z uśmiechem rozbawienia.

– To, co właśnie robiłeś, mój drogi George’u, to używanie wyobraźni. I choć wielu uważa, że nie służy ono niczemu, zapewniam cię, że tak nie jest. Jesteśmy tym, co sobie wyobrażamy – rzekł, parafrazując stare powiedzenie. – Z czasem sam się o tym przekonasz.

I tak się stało. Tamtego wieczoru, podczas gdy Jane spała, biolog zamknął się w swym gabinecie i włączył rękawiczkopis. Ale teraz nie zamierzał pisać esejów ani artykułów pomagających w rozwikłaniu tajemnic świata. Tym razem miał zamiar spisać historie podsunięte przez obrazy, które zarysowały się w jego głowie pod wpływem złocistego proszku. Zaczerpnął głęboko powietrza i spróbował przywołać je w pamięci, lecz mu się nie udało. Jego umysł, kiedy odzyskał swoją zwyczajową sztywność, nie tolerował ich. Odrzucał je, nie dopuszczał do głosu. Po kilku godzinach spędzonych na bezowocnych próbach wyciśnięcia z siebie czegokolwiek Wells dał za wygraną i wyszedł na taras. Nocne niebo było usiane sterowcami, ale bez trudu dało się pośród nich rozpoznać sylwetkę „Albatrosa” – wyposażonego w śmigła statku powietrznego, który Zakłady Verne’a wyprodukowały na zamówienie jednego z najbogatszych mieszkańców planety, Gilliama Murraya, nazywanego Panem Wyobraźni. Choć na swoim bilecie wizytowym napisał, że jest sprzedawcą antyków, wszyscy wiedzieli, że to on syntetyzuje elfi pyłek i handluje nim. Ten chełpliwy grubas rządził swoim coraz większym imperium ze swej latającej rezydencji, przez co kościelna policja nigdy nie zdołała przeniknąć stworzonej przezeń gęstej sieci łapówek, wymuszeń i gróźb. Tak więc wszechobecna sylwetka „Albatrosa”, nie podlegając najwyższej władzy tego świata, plamiła londyńskie zachody słońca i przypominała człowiekowi, że aby poznać granice własnego umysłu, wystarczy wciągnąć nosem szczyptę złocistego proszku.

Wells nigdy nie podejrzewał, że pewnego dnia zainteresuje się substancją produkowaną przez tego nikczemnika, ale dokładnie tak się stało: następnego dnia poszukał jej, nie bez pewnego zawstydzenia. Nie chciał prosić o nią swego nauczyciela, toteż zapuścił się do Limehouse, jednej z dzielnic, w których gromadzą się Ignoranci, z wyboru odrzucający Wiedzę. Słyszał, że tam łatwo można się zaopatrzyć w proszek, i nie mylił się: wrócił z pełnym po brzegi pudełeczkiem. Nocą zamknął się w swym gabinecie, wciągnął nosem szczyptę, przygotował rękawiczkopisy i czekał. Jego umysł nie zwlekał z wymknięciem się spod kontroli, jak podczas złocistego popołudnia spędzonego nad rzeką z Charlesem. Trzy godziny później, mając jedynie mętne wspomnienie palców intensywnie stukających po papierze, odkrył, że udało mu się sklecić opowiadanie. Następnej nocy powtórzył tę ceremonię, i następnej, i kolejnej także, i tak oto gromadził po kryjomu coraz większy zbiór historyjek powstających ze swawolnego kaprysu. Nie wiedział, dlaczego je pisze, skoro potem psuły się jak owoce w szufladzie jego biurka, jako że nie odważył się pokazać ich nikomu, nawet żonie. Nie wydawały mu się też przejawem sztuki użytecznej, takiej, która by mogła odkryć coś wartościowego. Występowali w nich naukowcy babrający się dziwnymi, chorymi eksperymentami bez żadnego pożytku dla społeczeństwa, ludzie ambitni, próbujący posłużyć się nauką dla własnych korzyści, starający się osiągnąć niewidzialność lub przemieniający zwierzęta w ludzi. Wells wątpił, czy Kościół dałby im błogosławieństwo. I może był to powód, dla którego lubił je pisać.

Wiedział jednak, że wytwarza coś grzesznego, w dodatku robi to celowo i regularnie, dlatego coraz częściej za dnia dopadał go strach, zwłaszcza kiedy na ulicy mijał się z jakimś funkcjonariuszem kościelnej policji. Niepokój w końcu stał się nie do zniesienia, aż którejś nocy Wells zebrał wszystkie swe opowiadania – mimo że dostrzegał w nich więcej mądrości niż w nudnych traktatach, jakie pisywał – i spalił je w kominku. Garść popiołu położyła kres kilku miesiącom, w ciągu których zachowywał się jak nieodpowiedzialny szaleniec, a nie jak uznany biolog, którym był. Od tamtej pory ograniczał się do takich działań, jakich oczekiwało od niego społeczeństwo, i dyskretnie unikał kolejnych złocistych popołudni spędzanych z nauczycielem. Od tamtych nieobliczalnych nocy minęło dziewięć czy dziesięć lat. Przez ten czas niczego już sobie nie wyobrażał. Przynajmniej niczego, co nie miałoby funkcjonalnego wkładu w naukę, tak jak przeklęty wirus kronotemii.

Potrząsnął głową, by się uwolnić od tych wspomnień, i podszedł do stołu, żeby przy nim pomóc. Gdy podwieczorek był już gotowy, usiedli i nawiązali przyjemną rozmowę o wszystkim i o niczym, rozmowę, w której Wells uczestniczył rozkojarzony i pełen obaw, ponieważ wiedział, że jest to tylko kulturalny wstęp, a zaraz potem profesor ośmieli się zapytać o to, co go tak naprawdę interesuje. Kiedy pogawędka wreszcie zdawała się gasnąć, ustępując miejsca milczeniu, Charles odchrząknął i Wells zrozumiał, że przyszedł moment, którego się lękał.

– A w-więc, George, jak tam twoje b-badania? – zagadnął nauczyciel, starając się nie jąkać. – W l-listach byłeś dość powściągliwy.

Biolog zerknął na żonę, a ta skinieniem głowy zachęciła go, by się otworzył przed Charlesem.

– O, bardzo dobrze – odparł z wysilonym entuzjazmem. – Zapewniam cię, że robię ogromne postępy.

Charles popatrzył na niego sceptycznie.

– Ogromne p-postępy? Czy aby na pewno? Dobrze cię znam, George, a ton twojego głosu i mowa ciała, nie wspominając już o tym spłoszonym spojrzeniu, które wymieniłeś ze swoją drogą małżonką, zdają się zdradzać coś wręcz przeciwnego. Spójrz na te plecy sztywno oparte o krzesło, spójrz na te nogi założone jedna na drugą i na tę wiszącą w powietrzu stopę, która nie przestaje się kiwać niczym serce dzwonu… Z-założę się, że jeszcze nie osiągnąłeś żadnych zadowalających rezultatów.

Wells, cokolwiek zawstydzony, zmienił nieco pozycję, jeszcze raz rzucił okiem na Jane, która ponownie kiwnęła głową, tym razem bardziej nagląco, a następnie zwrócił się do swego nauczyciela, wciąż uśmiechniętego. W końcu westchnął bezradnie.

– Masz rację, Charles – przyznał z przygnębieniem. – Jestem w rozpaczy. Udało się nam zsyntetyzować wirusa, ale on nie działa. Wypróbowaliśmy go na tym psie. – Wskazał leżące na dywanie nieustające przypomnienie jego porażki. – Bez najmniejszego rezultatu. Sprawdziliśmy wszystko tysiąc razy i nie wiem, co poszło źle.

– Tysiąc razy? Przypadkowo tyle samo, na ile kawałków rozbija się filiżanka, kiedy upadnie na ziemię… – zażartował Charles. Jednak zauważywszy, że Wells nawet nie próbuje roześmiać się z uprzejmości, spoważniał i dodał: – Rozumiem wszakże, co pragniesz mi przekazać, przyjacielu. I czuję, że mało brakuje, byś się poddał.

– Poddać się? Absolutnie nie! Ani o tym myślę! – wykrzyknął Wells, dostrzegając, że Jane przybrała zrozpaczoną minę, co jeszcze utwierdziło jego postawę. – Zapewniam cię, że będę kontynuował badania, aż ustalę, gdzie popełniłem błąd. Zamierzam wykryć tę przeklętą pomyłkę i naprawić ją. Kościół powierzył mi ratowanie ludzkości i nie chcę zawieść tego zaufania. W przeciwnym razie nigdy nie umiałbym spojrzeć na siebie w lustrze.

– W t-takim razie bardzo trudno byłoby ci się golić, George. Ale cóż, nie dramatyzuj tak. Pewnie masz rację – dodał mu otuchy profesor. Wells uniósł brew. – Powinieneś tylko uważnie cofnąć się ścieżką, którą przeszedłeś, znaleźć błąd i go naprawić. – Uśmiechnął się przekornie. – Ch-chociaż to oznacza posunięcie się dalej w tył, niżbyś sobie życzył, prawda?

Wells nie odezwał się.

– To prawda, Bertie – wtrąciła łagodnie Jane. – Może już pora przyznać, że… prawdziwa jest teoria Charlesa.

Biolog popatrzył na żonę, a potem znów na swego byłego nauczyciela, który czekał na jego odpowiedź. Wciągnął go w pułapkę, lecz mimo to Wells nie zamierzał się poddać.

– Obawiam się, że nie mogę powiedzieć tego, co chciałbyś usłyszeć, Charles – odrzekł z najwyższą delikatnością. – Moja porażka jest jedynie chwilowa. Wprawdzie mój wirus nie zadziałał, ale wciąż jestem absolutnie przekonany, że podążamy właściwą drogą, a tobie nie uda się stworzyć magicznej dziury, choćbyś dysponował funduszami od Rady Budżetowej.

Charles przez kilka sekund patrzył na niego ze spokojną miną, ale na jego ustach powoli rozkwitał uśmiech.

– Tak sądzisz? Bo ja nie byłbym tego taki pewien.

– Co chcesz przez to powiedzieć? – zapytał ostrożnie Wells.

– Uwielbiam wasze towarzystwo – zaczął profesor, spoglądając na nich z sympatią – ale zaprosiłem was tu nie tylko z tego powodu. Chciałbym wam coś pokazać. C-coś, czego „nie uda się stworzyć”.

Biolog patrzył na niego, nie rozumiejąc, a Charles dał sygnał automatowi.

– Z łaski swojej, Robercie Louisie, czy mógłbyś odsunąć kotarę?

Mechaniczny Służący odwrócił się do zasłony, ujął jej rąbek i idąc ku przeciwnemu końcowi – tym razem w tradycyjny sposób – zaczął ją odsuwać. Kotara odsłoniła wówczas to, co do tej pory skrywała. Na ten widok Wells zerwał się z krzesła, jakby ktoś krzyknął: „Pożar!”, a Jane upuściła swą filiżankę na spodek. Nawet Newton spiął się na dywanie. Wszyscy dopiero po kilku sekundach oswoili się z tym, co mieli przed sobą, ponieważ nie było to coś, co można łatwo pojąć. Ktoś zrobił w płótnie rzeczywistości dziurę – dwumetrowej średnicy otwór, który zdawał się wolno obracać. Otaczał ją drżący obrąbek z lśniącej, ziarnistej mgły, nieco wystrzępiony na brzegach. Pośrodku widniała absolutna ciemność, czerń z wyglądu tak lodowata jak ta, która wypełnia wszechświat. Wokół dziury rzeczywistość wydawała się lekko zakrzywiać, jakby chciała zostać wchłonięta przez ten wlot rynny. Szczelina chwiała się pół metra nad podłogą, gdzie znajdowała się metalowa płyta najeżona dźwigniami i zaworami. Rozstawione dookoła liczne wyglądające na skomplikowane urządzenia najwyraźniej utrzymywały dziurę w stabilnym stanie.

– Cóż to takiego, u licha? – wymamrotał Wells.

– George, oto magiczna dziura – odparł Charles.

Wells bardzo powoli podszedł do tajemniczego dziwu, a za nim Jane, tymczasem Charles przyglądał się im ze swojego krzesła z uśmiechem zadowolenia. Pozwalając, by pomruk maszyn ukołysał jego zdumienie, biolog studiował rozdarcie powietrza, nie odważył się jednak przekroczyć niewidzialnej granicy, którą wyznaczała zasłona. Brzegi dziury zdawały się utworzone z gazowej materii, a ponieważ były zakrzywione nieco do wewnątrz, otwór sprawiał wrażenie bramy do jakiejś głębi. Z jej otchłani nie dobiegał żaden dźwięk, nie można w niej było rozróżnić nic innego, jak tylko zwartą, gładką czerń.

– Udało ci się… – zauważył Wells z niedowierzaniem.

Charles wstał i dołączył do nich.

– Zgadza się, przyjacielu: udało mi się.

– Ale jak? Jak tego dokonałeś? I skąd wziąłeś pieniądze, żeby kupić tę technologię? – zapytał biolog, wskazując liczne urządzenia stabilizujące dziurę. – Sam materiał musiał kosztować co najmniej siedemset tysięcy funtów.

– Dokładnie: osiemset tysięcy – poprawił go profesor.

– Ale taka kwota przewyższa fundusze Komisji Budżetowej! – wykrzyknął Wells, coraz bardziej zaskoczony. – O ile nie dostał ci się spadek po kilku bogatych wujkach, nie rozumiem, jak zdołałeś zgromadzić tyle…

– Mój drogi George’u, to, że Kościół nie powierzył mi swoich środków, nie oznacza, że nie uczynił tego nikt inny – rzekł tajemniczo profesor. – Wiele osób uważa, że mam rację, i jedna z nich jest na tyle bogata, by sfinansować moje badania. Bo ta osoba uwierzyła w nie, czego, tak na marginesie, nigdy nie zrobił mój przyjaciel i były uczeń Herbert George Wells.

– A kim, u diabła, jest ten człowiek? – wybełkotał Wells.

Charles przez kilka sekund uśmiechał się tylko.

– Gilliam Murray.

– Murray, Pan Wyobraźni? To on ci pożyczył pieniądze?

Profesor skinął głową, a jego uczeń złapał się za głowę. Nie mógł uwierzyć. Zaskoczyło go to bardziej niż sama magiczna dziura. Gilliam Murray… Na brodę Keplera, co ten Charles zrobił! Murray jest jednym z najbogatszych ludzi tej planety i jedynym, z którym nie powinno się wchodzić w interesy. Wszyscy to wiedzą.

– Chyba oszalałeś, Charles? – wybuchnął. – Przecież znasz reputację tego przestępcy! Bardzo wątpię, czy naprawdę wierzy w twoją teorię. A jeśli nawet uwierzył w tę dziurę, myślisz może, że chciałby ją wykorzystać do czegoś dobrego? Na Boga, Charles, twoja naiwność jest jeszcze większa od twojego geniuszu!

– Co miałem zrobić? – bronił się profesor. – Kościół odwrócił się do mnie plecami… dzięki tobie, drogi przyjacielu. Murray stał się dla mnie jedyną szansą na kontynuowanie badań. Jedyną!

– Ale za jaką cenę, Charles, za jaką cenę – wytknął mu Wells.

Starszy nauczyciel zacisnął usta w grymasie rezygnacji. Najwyraźniej jemu też nie podobało się to, co musiał zrobić.

Wells zlitował się nad staruszkiem, który stał przed nim, potrząsając głową i wbijając wzrok we własne buty jak dziecko zawstydzone swoją ostatnią psotą. Biolog westchnął i zadał pytanie mniej wzburzonym tonem:

– Kiedy masz mu zwrócić pieniądze?

– Cóż… – zająknął się Charles. – Miałem… kilka tygodni temu.

– Co?!

– Ale to nieistotne, George! – pośpiesznie zapewnił go profesor. – Ważne, że mi się udało. Stworzyłem magiczną dziurę! Patrz na nią, oto ona. To ja miałem rację, a nie ty, George. To ja! Ale nie po to cię zaprosiłem, żeby się przed tobą cieszyć zwycięstwem – rzekł, spoglądając poważnie na swego byłego ucznia. – Tylko po to, abyś wstawił się za mną przed Kościołem. Dziura nie jest jeszcze skończona. Zachowuje się stabilnie przy niewielkich przesyłkach, nie wiem jednak, co się wydarzy z czymś o tak skomplikowanej informacji i energii jak człowiek.

Wells spojrzał na profesora, który oparł swą starczą dłoń na jego przedramieniu i patrzył na niego wyczekująco. Potem nieufnie utkwił wzrok w dziurze.

– Co się może stać? – spytał.

– Nie wiem – wyznał Charles. – Wyobrażam sobie, że ktoś, kto próbowałby się przez nią przeprawić, mógłby zostać brutalnie zgnieciony. Ale jeśli przekonasz Kościół, żeby mnie finansował, mógłbym ją w końcu ustabilizować, a wtedy nie musiałbym się martwić o pieniądze, które jestem winien Murrayowi, ponieważ miałbym ich więcej, niż zdołałbym wydać przez resztę życia. Zrobisz to, George? Pomożesz mi? Musisz przyznać, że moja teoria okazała się prawdziwa.

Wells powiódł zrezygnowanym spojrzeniem po laboratorium swojego byłego nauczyciela. Odstawiona do kąta, pokryta warstwą kurzu niczym symbol starych nadziei człowieka, widniała makieta kolonii, którą Charles zamierzał zaprojektować na Marsie, na wschód od Olympus Mons. Potem spojrzał na dziurę i na Newtona, który wciąż leżał na dywanie; dwa symbole przygnębiającej rzeczywistości.

– Masz rację, Charles – przytaknął ze zniechęceniem. – To ty miałeś rację, nie ja. I nie martw się: porozmawiam z kardynałami.

– Dziękuję, przyjacielu – odrzekł Charles. – Jestem pewien, że za trzy czy cztery miesiące będzie gotowa. Muszę tylko wprowadzić kilka drobnych poprawek.

– Tylko kilka drobnych poprawek? Nie wie pan, jak bardzo mnie to cieszy, profesorze – odezwał się jakiś głos za ich plecami.

Stwierdziwszy, że nie są sami w pokoju, Wells, Charles, Jane, a nawet Newton odwrócili się zaskoczeni.

Przy drzwiach stało trzech ludzi. Jeden z nich, oflankowany przez pozostałych dwóch, jako jedyny nie był uzbrojony. Mimo to wyglądał najgroźniej z trójki. Swą słynną posturę Minotaura ukrył pod luksusowym płaszczem, którego poły niemal zamiatały podłogę, a na jego mięsistych wargach igrał bezczelny uśmiech. Po jego lewej stronie sterczał rudzielec niemal tak wielki jak on, choć sprawiał wrażenie znacznie silniejszego, zdolnego do żonglowania wołami. Typek po prawej, o smukłym podbródku i intensywnym spojrzeniu, był młodszy i zdawał się bardziej zwinny niż silny, jakby potrafił uchylać się przed wołami, którymi ciskałby w niego ten pierwszy. Obaj dzierżyli w ręku po pistolecie, po czym można ich było rozpoznać jako siepaczy tego pośrodku, ten zaś celował w Roberta Louisa jakimś dziwnym urządzeniem. Automat wcześniej, po odsunięciu zasłony, cofnął się i ustawił pod ścianą, gdzie pozostał, wyglądając jak obolały czy okaleczony. Zwiesił głowę, ramiona opadły mu bezwładnie po bokach ciała, a czerwonawy blask oczu przygasł. Wells przypuszczał, że ten rupieć mógłby powalić skrzydłowiec, i bezwiednie zastanawiał się nad tym, jakiego rodzaju obwody kryje pod swą obudową.

– Panie Murray, jak miło znów pana widzieć! – zawołał Charles, udając radość, ale nie robiąc ani kroku w stronę gości. – Zastał nas pan akurat przy herbacie, więc jeśli ma pan ochotę, proszę usiąść z nami.

Pan Wyobraźni schował swe urządzenie do kieszeni płaszcza i nie ruszając się z miejsca, przez kilka sekund przyglądał się gospodarzowi, a jednocześnie uśmiechał niemal tkliwie.

– To bardzo miłe, profesorze, ale nie przyszedłem tu po to, by pić z panem herbatę.

– Tak, oczywiście – odrzekł Charles, rzucając nerwowe