Modernizacja oświetlenia w istniejących budynkach

Redakcja

Autor: mgr inż. Janusz Strzyżewski

Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Ma wieloletnie doświadczenie w projektowaniu, budowie i eksploatacji instalacji elektrycznych oraz oświetlenia we wszystkich rodzajach budownictwa. Członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, członek Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP, członek Izby Inżynierów Budownictwa. Autor wielu artykułów publikowanych w poradniku „Instalacje elektryczne w praktyce”.

Wydawca: Monika Kijok Redaktor prowadzący: Wiesław Waliszewski Opracowanie graficzne okładki: Piotr Fedorczyk

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Korekta: Zespół

ISBN 978-83-269-3817-7

Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2015

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa,

tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Skład i łamanie: Ireneusz Gawliński

Druk: MDruk

Publikacja „Modernizacja oświetlenia w istniejących budynkach” chroniona jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w niej – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło.

Niniejsza publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji „Modernizacja oświetlenia w istniejących budynkach” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych – przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

Od redaktora

W dużej liczbie budynków oświetlenie jest eksploatowane od wielu lat. Przez ten czas naturalnemu zużyciu uległy nie tylko źródła światła, ale także odbłyśniki, klosze i rastry w oprawach oświetleniowych. Skutkiem jest znaczne pogorszenie efektu oświetleniowego przy niezmienionej mocy pobieranej przez sprzęt oświetleniowy. Oznacza to wymierne straty finansowe. Zmniejszyć je można na kilka sposobów: odpowiednio konserwując zamontowane urządzenia oświetleniowe, stosując systemy automatycznego sterowania oświetleniem, odnawiając ściany pomieszczeń itp. Najskuteczniejszym krokiem jest jednak zastąpienie mniej efektywnych źródeł światła nowymi lampami o wysokiej skuteczności i trwałości.

Mam przyjemność przekazać Państwu publikację przygotowaną przez specjalistę do spraw oświetlenia. Omówione są w niej m.in. sposoby utrzymania dobrej efektywności już zainstalowanego sprzętu oświetleniowego. Przede wszystkim jednak znajdą w niej Państwo porady, jak modernizować oświetlenie, by było ono efektywne ekonomicznie, zgodne z nowymi przepisami (to wymóg prawny dotyczący przebudowywanych budynków) i bezpieczne dla użytkowników. To ważne, bo żaden z zamienników standardowych żarówek nie wytwarza pól elektromagnetycznych, które oddziaływałyby na ludzi w sposób zbliżony lub lepszy niż pola emitowane przez żarówki. Także ze względu na zagrożenie promieniowaniem optycznym nowe źródła światła należy instalować zgodnie z zasadami przedstawionymi w publikacji.

Zapraszam do lektury

Wiesław Waliszewski

redaktor prowadzący

Optymalizacja zużycia energii na oświetlenie w przepisach i normach

Prawo budowlane i rozporządzenie o warunkach technicznych

Urządzenia oświetleniowe mają znaczący udział w ogólnym bilansie energetycznym budynków. Wprawdzie przepisy nakazują stosowanie rozwiązań zapewniających optymalizację zużycia energii elektrycznej wykorzystywanej na cele oświetleniowe w nowo budowanych lub przebudowywanych obiektach, ale zdrowy rozsądek nakazuje stosowanie tych zaleceń w miarę możliwości także w budynkach istniejących.

Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623, aktualizowany na bieżąco tekst jest dostępny na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: www.gunb.gov.pl) w art. 5 ust. 2 nakazuje użytkować obiekt budowlany w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, dotyczy to także urządzeń oświetleniowych. Należy przy tym zdawać sobie sprawę, że oprawy oświetleniowe i źródła światła ulegają w trakcie użytkowania naturalnemu zużyciu. W wyniku tego obniża się ich efektywność energetyczna.

Aktem wykonawczym do ustawy Prawo budowlane jest rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Także ten akt prawny aktualizowany na bieżąco jest dostępny na wymienionej wcześniej stronie GUNB. W dokumencie tym zawarto m.in. ogólne zalecenia dotyczące oświetlenia elektrycznego, odsyłając w szczegółach do powołanych w rozporządzeniu Polskich Norm zestawionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

Normy

W załączniku jest m.in. norma precyzująca wymagania oświetleniowe. Jest to Norma PN-EN 12464–1:2012P Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy –Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

W normie tej zawarto zalecenia w zakresie optymalizacji rozwiązań oświetleniowych pod kątem zmniejszenia zużycia energii elektrycznej. Należy pamiętać, że określone w normie parametry oświetlenia są wartościami eksploatacyjnymi, muszą być więc utrzymane przez cały okres użytkowania urządzeń oświetleniowych. W dużym stopniu decyduje o tym współczynnik utrzymania określany przez projektanta w dokumentacji, a zależny od przyjętego systemu konserwacji.

W dyrektywie europejskiej 2002/91/EC dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków nie zapomniano o oświetleniu elektrycznym. Wśród norm wspierających dyrektywę znalazła się także jedna dotycząca oświetlenia. Jest to PN-EN 15193:2010P Charakterystyka energetyczna budynków – Wymagania energetyczne dotyczące oświetlenia. Norma zawiera tablicę, w której umieszczone są wskaźniki dla oświetlenia poszczególnych rodzajów budynków. Analizując wartości zawarte w powyższej normie (tabela 1), należy zwrócić uwagę na zależność ich wartości od przyjętego systemu sterowania oświetleniem. Im ten system jest bardziej rozbudowany, tym wartość wskaźników niższa, a w efekcie mniejsze zużycie energii elektrycznej.

Zmniejszenie zużycia energii zapewniają takie rozwiązania, jak system stałej kontroli wartości poziomu natężenia oświetlenia połączony z automatyką regulacji strumienia świetlnego źródeł światła oraz pobieranej przez nie energii. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na przewidziane w normie oznaczone gwiazdkami trzy klasy jakości zastosowanego oświetlenia. Można powiedzieć, że jest to pewna analogia do klasyfikacji hoteli. Trzy gwiazdki oznaczają klasę najwyższą, jedna najniższą. Jednocześnie norma zaleca stosowanie wyższej klasy celem zapewnienia lepszego komfortu i samopoczucia użytkowników tak oświetlonych pomieszczeń.

Dopuszczalne wartości mocy jednostkowej oświetlenia

Z