Od urodzenia

Dla mojego męża

Odkryłam kolejną dziwną rzecz,ale tym razem nie powinnam nic mówić!Nie jest dobrze za bardzo ufać ludziom.

Charlotte Perkins Gilman, Żółta tapeta(tłum. K. Naszkowska)

Jak to jest, że kiedy kobieta opowiada straszną historię,to nikt, nawet jej własna matka, jej nie wierzy?

Viva

1 Listopad

W tym zasranym mieście są genialne budynki.

Szeregowce z końca osiemnastego wieku. Kolonialne cudeńka z klepiskami w piwnicach. Wiktoriańskie cacka z wysokimi sufitami. Szalunki. Piece na drewno, syfiasta instalacja, wyważone proporcje. Miniona świetność, połowiczny rozkład. Wanny na lwich łapach ze starą mosiężną armaturą zardzewiałą jak cholera. Tu i tam dziwny błysk renowacji. Jakaś nowobogacka kuchnia w marmurach.

Mój ulubieniec to czteropiętrowy ceglak, szeroki na trzy okna, oznaczony jako pomnik Towarzystwa Historycznego. Zbudowany w 1868 roku. Ma kunsztowny gzyms pomalowany na różne odcienie zieleni. Moi znajomi, Crispin i Jerry, remontowali go ponad pięć lat. Teraz pojechali, dranie, na roczny urlop naukowy do Rzymu. Podnajmuje od nich ta genialna poetka, która wykłada gościnnie na uniwersytecie. Mina Morris. Mam na jej punkcie małą obsesję, czyli tak naprawdę wielką, a to chyba właśnie świadczy o obsesji.

Zasłony w salonie są odsłonięte, a światła pogaszone.

Odwiozłam Crispa i Jera na lotnisko, gdzie Crisp wręczył mi wylicytowaną kiedyś papierośnicę z masy perłowej, wyłożoną równiutko dziewięcioma starannie zwiniętymi skrętami.

Miałam łzy w oczach.

– Uzdrowicielu ty mój, nie odchodź, proszę.

– Posłuchaj. – Ujął mnie za podbródek i spojrzał mi w oczy po ojcowsku, jak to on. – Przeszłaś już długą drogę. Dasz sobie radę – powiedział powoli, tak jakbym była bardzo stara, bardzo głupia, albo jedno i drugie.

Zostało mi jeszcze pięć skrętów.

Zbliżają się pierwsze urodziny dziecka. Mimo to zdarzają się gorsze dni. Dzisiaj nie jest tak źle. Dzisiaj zrealizowałam dwa obowiązkowe punkty programu: pierwszy – dziecko śpi; drugi – jesteśmy na spacerze, kilka przecznic od domu.

Wracając do Miny Morris. Crisp dał mi do niej kontakt, bo ja i Paul mamy reprezentować właścicieli i zajmować się wszystkim, co może się zdarzyć z domem pod ich nieobecność.

Mina Morris. O mało co nie zasłynęła jako basistka zespołu The Misogynists, girlsbandu z Oregonu, z końca lat osiemdziesiątych. Kilka bardziej znanych girlsbandów było podobno pod ich wpływem.

Zimno się zrobiło w tym tygodniu i wcześnie zmierzcha. Dopiero późne popołudnie, a już jest ciemno. Czyli zaczyna się: miesiące krótkich i chłodnych dni. Wrócił listopad, kolejny. Poprzedni to zamazany koszmar: noworodek szwy łzy antybiotyki brak snu zaparcia łzy rana łzy brak snu brak snu brak snu kuśtykanie łzy krzyki łzy krzyki gówno siki rzygi łzy. Kolejne tygodnie mojego życia organizowały się wokół okazjonalnych wycieczek do drive-thru z pączkami koło supermarketu, z dzieckiem drzemiącym na tylnym siedzeniu. Samochód wrzucony na luz na starym zasyfionym cmentarzu żydowskim po drugiej stronie autostrady, włączone ogrzewanie, czytanie nazwisk na powykrzywianych płytach, sączenie wielkiego, przesłodzonego latte, stukanie w rozczarowujące światło ekranu telefonu.

Cichy gwizd. Jedzie pociąg. Pewnie w stronę miasta. Piętnaście po czwartej. Za późno na drzemkę dla dziecka, za blisko wieczornego snu. Ale ja już nawet nie próbuję kontrolować tego gówna. Jeśli masz jakieś plany, jakieś własne potrzeby albo pragnienia (na przykład wziąć prysznic, wysrać się, pójść gdzieś na konkretną godzinę, usiąść i pomyśleć), to masz przerąbane. Dowcip polega na tym, żeby zupełnie się poddać: łapać chwile, kiedy się zdarzają, i nawet nie marzyć o niczym więcej.

Mina Morris: poetka, dawna gwiazda rocka. Tutaj, w domu Crispa i Jerry’ego. Już na samą myśl przechodzi mnie dziwny dreszcz, naprawdę. Chcę się zaprzyjaźnić.

Na trzecim piętrze zapala się światło i jednocześnie dziecko zaczyna pojękiwać. Czas działać. Wózek musi być w ruchu, bez przerwy w ruchu, mam już zwierzęcy odruch kołysania. Byle przedłużyć chwilę przerwy. Wykręcam i jadę wzdłuż zabudowań w stronę rzeki, skręcam w Chestnut i do domu. Kładę plasterek sera na suchara i nazywam to obiadem.

Kolejny dzień za mną, dobra, już wiem, już rozumiem: skończyłam się. Przestałam istnieć. To stąd to starożytne prawo, że kobiety bezdzietne nie mogą zajmować się mistycyzmem religijnym. Stąd ta cała gadka, że posiadanie dzieci to prosta droga do iluminacji. Można medytować, można się szprycować, ćpać pejotl na pustyni o wschodzie słońca albo składać ofiary z samego siebie, a można zwyczajnie urodzić dziecko i zniknąć.

– Nic mnie nie interesuje.

– Ari. Skarbie.

– Co miałoby sens, gdybym była kompletnie pochłonięta gotowaniem zupek, robótkami ręcznymi, metodami usypiania i markami bujaczków, ale ja naprawdę nie potrafię się emocjonować całym tym gównem. Więc zupełnie nie mam pojęcia, co ze sobą zrobić, Paul.

– Kochanie. Daj sobie trochę czasu.

– Jasne, super, tylko ile czasu? Paul, on ma rok.

– No właśnie skarbie, on ma rok.

– Powinieneś po prostu gdzieś mnie odesłać. Powinieneś wyprowadzić mnie za dom i zastrzelić.

– Ari.

Utrecht w stanie Nowy Jork: trzymająca się dzielnie, ale obrzydliwa knajpa Bottomless Cup, brudny sklep z antykami otwierany o nieprzewidywalnych godzinach, bar burrito z zaparowanymi oknami. U Ozzy’ego nie ma okien, to najbardziej obskurny bar na świecie, ucieleśnienie speluny, dowcipna karykatura speluny: mężczyźni o pożółkłej cerze, z rzadkimi włosami, ubrani w wyblakłe dżinsy wiecznie palą papierosy i o jedenastej rano grają w bilard na rozpadającym się stole. Tycia knajpa z przedstawieniami burleski prowadzona przez dzieciaki (śmieszne uczucie, jak człowiek zaczyna ich nazywać dzieciakami), które kilka lat temu skończyły studia i zależy im na ożywieniu miejscowego życia kulturalnego. Palą trawkę, całymi dniami smażą i zachowują się, jakby byli na haju, kiedy ktoś wchodzi i prosi o kawałek karmelowego toffi i herbatę. Witryna pusta od dawna, witryna pusta od niedawna, witryna pusta od dawna.

Dokładnie trzysta kilometrów od ujścia rzeki, na wschodnim brzegu, czterdzieści pięć minut drogi za uroczymi antykami stoją letnie domy. Coś w rodzaju miasta, które dawno, dawno temu było miastem, kilka kwartałów fantastycznych, tanich, przeważnie podniszczonych domów, domagających się rozpaczliwie remontu od ludzi takich jak my. Jest nam niezmiernie miło wyświadczyć im przysługę (tym domom). Mieszkamy jak królowie. Kiedy Paul dostał tę posadę, byłam w szóstym miesiącu ciąży i pomyśleliśmy: dobra, okej, pieprzyć Brooklyn! Wydaliśmy jakieś sto dolarów na neorenesansowe cudo z 1872 roku z czterema sypialniami i zabójczym gankiem i gratulowaliśmy sobie wspaniałej estetyki całości, braku „dobrej” szkoły w promieniu wielu kilometrów, niewielkiego stężenia hiperambitnych, kreatywnych osób oraz cierpliwych parkietów skrzypiących mądrze pod stopami.

Nasz doradca finansowy pracuje w trzeszczącej kamienicy w stolicy stanu, Albany, gdzie Herman Melville spędził część swojego dzieciństwa. Mamy niezłą palarnię kawy, maciupeńką winiarnię, jeszcze mniejszy antykwariat i badziewny sklep całodobowy. A dwie miejscowości dalej – sklep kooperatywy spożywczej, w którym pracuję w piątki, jak przystało na porządną obywatelkę. Czasami chodzę tam nawet z dzieckiem w chuście.

Tutejszy uniwersytet ma swoją specyfikę – bogate dzieciaki, które nie dostały się do (uzupełnij brakującym słowem) – a miasto, czy raczej niby-miasto, od jakiegoś czasu przechodzi kolejne etapy rozkładu. Część wykładowców mieszka w tych kilku fantastycznych, okresowo zaniedbywanych domach, które stoją na zboczu nad zarośniętym brzegiem rzeki; inni mieszkają na beznadziejnie nieatrakcyjnych przedmieściach, które rozchodzą się promieniście od słońca supermarketu. Jest też kilku upartych, którzy dojeżdżają z miasta, nie chcą się rozstać z tym pieprzonym miastem nawet w zamian za niedrogie drzwi przesuwne, witraże, misterne gzymsy, wiekowe dachówki i niemodne/modne unicestwienie towarzyskie.

Na początku dziewiętnastego wieku Utrecht był ośrodkiem produkcji mankietów. Wielka, tętniąca życiem fabryka stanowiła źródło utrzymania dla całego miasta do czasu, kiedy kolejne patenty na zawsze zmieniły przemysł mankietowy, weszła masowa produkcja, outsourcing i co tam jeszcze, a Utrecht zaczął się sypać. To dziura, bez wątpienia, ale jednak wyjątkowo urocza dziura w Hudson Valley. A uniwersytet został założony w 1845 roku przez jakiegoś ważnego gościa od mankietów, podobno dlatego, że jego syn nie dostał się na Harvard.

Pozostałości z mankietowych czasów jest sporo. Cudownie zachrypnięty, stary girlsband o wdzięcznej nazwie The Cuffs1. Pusta skorupa fabryki w dole rzeki. Raz na jakiś czas odżywa pomysł, żeby zrobić tam coś w rodzaju przestrzeni artystycznej, taki dom kultury w stylu „zrób to sam”, który nazywałby się „W Dole Rzeki”. Miejscowi urzędnicy za każdym razem blokują jednak tę zasraną odbudowę i burzą nadzieje naszych uroczych, wstawionych artystek burleskowych.

Parę przecznic w którąkolwiek stronę człowiek natyka się na koszmarne slumsy, a w niedzielę w promieniu dwóch kilometrów nie da się kupić nawet gazety. Ale mamy malutki, skromny targ, który rozstawia się na skraju miasta, na placu przed opuszczonym minimarketem. Kawał drogi od nas przy głównej ulicy otworzyli właśnie aptekę sieciową i zajęli od dawna pustą witrynę, która przez sto lat służyła jubilerowi. Można jeszcze zobaczyć resztki starych pozłacanych liter: BARLOW AND SONS, EST. 1893. Apteka sieciowa nie zdobyła się nawet na całościowy remont. Walnęli tylko neonowy szyld nad drzwiami i wyłożyli wnętrze karton-gipsem.

Pierwsza oficjalna obserwacja Miny Morris. Moje serce wykonało olimpijski skok. Dział produktów na wagę w sklepie kooperatywy. Ma nieumyte włosy spięte w luźny kok i napełnia woreczek miodowymi karmelkami bio. Patrzyłam, jak rozwija jednego z papierka i wrzuca go sobie do ust. Całkowity brak zahamowań. Cudowna istota. No i! Jest w duuużej ciąży. W takiej ciąży, że spróbuj się nie gapić.

Napisałam do niej parę miesięcy temu, że „hej”, „gdybyś czegoś potrzebowała”, „witaj w naszej dziurze”, „nie wahaj się”, bla bla bla i starannie sformułowałam luźną propozycję, żeby wpadła „kiedyś na herbatę czy coś”. Siedziałam nad tym zdaniem z pół godziny, próbując nadać mu swobodny ton, okroić je z nadmiaru myśli kłębiących się w mojej głowie. Żenujące, mam tu dosłownie zero przyjaciół.

Odpowiedziała od razu, cytuję w całości: „spoko, dzięki”.

Tymczasem pochłonęłam jej książkę. Dziwaczne, piękne, zakręcone, nieduże poematy prozą głównie na temat lata 1990 roku, czyli zaraz po rozpadzie The Misogynists. Mina włóczy się po Europie, daje sobie w żyłę, regularnie pozwala obleśnemu typowi o imieniu Ivan płacić sobie za posuwanie jej w dupę, usycha z tęsknoty za jakimś bezimiennym draniem z żoną w Paryżu. Potem rodzina sprowadza ją do domu i zamyka w psychiatryku. Elektrowstrząsy. A najlepsze jest to, że książka właściwie urywa się w tym momencie i czytelnik zastanawia się, czy Mina wyjdzie z tego cało. I wygląda na to, że raczej jej się udało, ale Chryste! Przy tym wszystkim moje własne popieprzone życie to domowa sielanka.

Kiedy skończyłam czytać, ścisnęłam mocno książkę, właściwie to przytuliłam ją do siebie. Miałam ochotę wyrwać którąś stronę i połknąć ją z tego samego powodu, dla którego ludzie robią sobie tatuaże: żeby stały się ich częścią i już na zawsze ich określały.

Paul nie ma pojęcia, kim były The Misogynists. Cały Paul. Za to potrafi powiedzieć, po jakich potrawach Whitman miał wzdęcia.

– Nazwa brzmi chyba znajomo – stwierdził na wiosnę, kiedy na wydziale zapowiedzieli przyjazd Miny. To był przyjemny wieczór, niemalże ciepły, najzimniejsze dni były już za nami.

Była u nas koleżanka Paula, Cat. Wyprostowała się gwałtownie i postawiła kieliszek na podłodze.

– No nie, nie mów. Nie znasz The Misogynists? Wyliż mnie, zanim zdecyduję? Nie przestaję pragnąć? Kim ty, kurwa, jesteś?

Paul wzruszył ramionami. Cat oburza się za każdym razem, kiedy okazuje się, że ktoś nie reprezentuje dokładnie takiego samego kontekstu kulturowego jak ona. Crispin tak to kiedyś ujął. Jestem prawie pewna, że chciał być złośliwy, ale właściwie jest to jedna z tych cech, które lubię u Cat: chciałaby, żebyśmy wszyscy mówili tym samym językiem, i zachowuje się, jakby była zła albo zdradzona, kiedy wychodzi na to, że jednak nie mówimy.

– Czekaj – powiedziała, stukając w telefon. – Czekaj, czekaj. O, właśnie.

Podłączyliśmy szybko głośniki i uderzyły w nas radosne dźwięki któregoś kawałka The Misogynists. „Na na na hej hej hej wyliż mi cipkę i będzie okej”.

– Subtelne – stwierdził Paul.

– Widziałam je w 1989 w Paradise – powiedziała Cat. – Tuż przed tym, jak się rozpadły, a Kelly zmarła.

Cat zależy na tym, żeby wszyscy wiedzieli, że dużo widziała, ma znajomości, była we właściwym miejscu o właściwym czasie, nawet jeśli chwilowo jest w niewłaściwym miejscu, i to przez cały czas.

Paul poszedł na górę się położyć.

– Bawcie się dobrze, moje panie.

Zwykle, kiedy jesteśmy z Cat wystarczająco pijane albo naćpane, udaje nam się nawet dosyć przyjemnie spędzić czas, mieć z tego przynajmniej odrobinę zabawy, ale czasami próbujemy i próbujemy, a kończy się tylko na tym, że siedzimy obok siebie ponure i pijane/naćpane. Potem nie widujemy się przez jakiś czas i kiedy następnym razem się zobaczymy, jest tak, jakbyśmy się w ogóle nie widywały. I wściekam się na Paula, bo jak mógł mi to zrobić, żeby zamienić mnie w zdesperowaną, samotną kurę domową, która żebrze o sympatię w tej zabitej dechami dziurze?

Pierwsza dziewczyna, którą pokochałam, nazywała się Nora Pulaski. Była to rozkoszna, zwinna ślicznotka o sarnich oczach. Pierwszego dnia w przedszkolu usiadła koło mnie z całą stanowczością sześciolatki, spojrzała na mnie znacząco i oznajmiła, że będziemy najlepszymi przyjaciółkami.

Oszalałam. Wybrała właśnie mnie. Chyba nawet nie zastanawiałam się dlaczego.

Bawiłyśmy się Barbie i robiłyśmy przemeblowania w misternie wykonanym domku dla lalek, który ojciec kupił mi, kiedy matka po raz pierwszy zachorowała. Przeszłyśmy wszystkie poziomy kociej kołyski, ćwiczyłyśmy robienie gwiazdy w nieumeblowanym salonie wynajmowanego mieszkania Nory przy East Fifty-Seventh, stworzyłyśmy wspólnie hymn pochwalny na cześć chłopca z trzeciej klasy, szczupłego, piegowatego rudzielca, którego obie kochałyśmy. To był dziwny wybór. Rany, jak my go kochałyśmy! Potrafiłyśmy po setki razy wypisywać ozdobnymi literami jego imię.

Nora była pewna siebie, dobrze się czuła we własnej skórze. Jej mama była spokojna i piekła nam muffinki. Usłyszałam raz, jak Nora powiedziała do niej „Mamusiu”, co zaskoczyło mnie, bo moja była zawsze tylko Janice. „Mamusia” brzmiało tak czule, tak bezceremonialnie. Ja prędzej rzuciłabym się na szyję jakiemuś nieznajomemu w metrze,niż powiedziałabym do swojej „Mamusiu”.

Chyba w piątej klasie miałyśmy zabawę, w której ja byłam Hugo, a Nora Nancy. Hugo po całym dniu pracy wracał do domu „napalony”, a Nancy czekała na niego w łóżku i gziłyśmy się przez jakiś czas.

Raz, kiedy oglądałyśmy telewizję, mama Nory położyła się z nami na kanapie. Pogłaskała mnie po głowie i zapytała szeptem:

– Jak tam twoja mama, kochanie?

A ja zamarłam. Zaniemówiłam ze strachu, że to stracę (co stracę?), że wydam z siebie jakiś kompromitujący pierwotny skowyt.

Do początku gimnazjum, kiedy zmarła moja mama, Nora zdążyła znaleźć sobie nowe przyjaciółki. Bystre dziewczyny. Pewne siebie. Dziewczyny z porządnymi matkami. Takie, które nie zamierzały wychodzić poza system i miały pokazać, co potrafią na uniwersytecie. Nadal mówiła mi cześć, nigdy nie była dla mnie nieprzyjemna ani nic, ale już nie byłyśmy przyjaciółkami.

***

Uwielbiam pieprzyć się z Paulem.

Czasami czuję się wtedy, jakbym stała w łagodnym wietrze na pływającym pomoście; czasami jakbym żegnała się z życiem na pokładzie spadającego samolotu. Dziś wieczorem przypomina to raczej mocny uścisk dłoni na zgodę.

Przed Paulem spotykałam się z kilkoma skończonymi skurwysynami, takimi, co to chcą wyobracać laskę, żeby ją bolało, i nie patrzą za dużo w oczy. Myślałam, że dobrze się bawię.

Mieliśmy z Paulem takie piękne początki. Cudowny, potajemny zapach jego ciała w mojej pościeli. Intelekt nie miał tu nic do rzeczy, po prostu chciałam zatopić twarz w jego skórze, odetchnąć nim. Cała aż drżałam. To typ faceta, który potrafi posuwać powoli i delikatnie. Ale piękne początki to żadne wyzwanie, prawda?

Przez prawie rok utrzymywaliśmy ten związek w tajemnicy. Miał w sobie posmak skandalu: on, profesor nadzwyczajny, ja, piętnaście lat młodsza doktorantka. Podobno ludzie ciągle się krzywią na takie rzeczy. Idiotyzm, poza tym on już miał etat na uniwersytecie. Ale była też kwestia jego długoterminowej, długodystansowej dziewczyny, teoretyczno-teoretycznej laski, która utknęła na posadzie wykładowcy starającego się o etat w jakiejś zapadłej dziurze w Indianie.

– Boi się zaangażować – ostrzegała mnie moja najbardziej zdzirowata koleżanka, Subeena. – Ile on ma lat? Od jak dawna są razem?

– Mamy umowę – powiedział mi Paul. – Każde z nas ma swoje życie.

Ale kiedy w końcu z nią zerwał, była wściekła, kompletnie zdruzgotana, a on nie mógł pojąć dlaczego.

– Przecież mieliśmy umowę – przypomniał jej.

– Dla ciebie zrezygnowałam z posiadania dzieci – powiedziała i zaczęła szlochać.

– Mówiłaś, że nawetnie chciałabyś mieć dzieci – odpowiedział.

I jak tu nie uwielbiać kobiet, które lekceważą sobie wszelkie prawa czasu i natury, a po czterdziestce zachowują się, jakby przeżywały wielką tragedię? No, bądźmy szczerzy.

Dziś wieczorem tulimy się do siebie nadzy pod pierzyną i śmiejemy się z tego, co dziecko ostatnio zrobiło zabawnego. To fajny chłopak, co do tego jesteśmy zgodni. Jest rozbrajający. Mało czego jesteśmy tak pewni jak tego, że jest uroczym, kochanym, zabawnym słoneczkiem. Kiedy się do nas uśmiecha, robi taką charakterystyczną, cwaną minę. Uwielbiamy go. Jeszcze jak! Jesteśmy szczęśliwi. Jesteśmy obdarowani. Jesteśmy jesteśmy jesteśmy jesteśmy. Odpukać w niemalowane, splunąć trzy razy, rzucić czosnkiem, sypnąć szczyptę soli i co tam się jeszcze znajdzie.

– Ciągle powtarzasz, jaka jesteś szczęśliwa – powiedziała mi w zeszłym roku przy kawie moja ulubiona profesor, Marianne, kiedy spotkałyśmy się, żeby porozmawiać o doktoracie. – Ciągle to powtarzasz. Przed chwilą cztery razy mi powiedziałaś, jaka jesteś szczęśliwa. Cieszę się, że jesteś taka szczęśliwa.

Minutę albo godzinę później budzę się zlana potem: kuzyn Jason przyprowadził prostytutkę do domu rodzinnego mojego ojca w górach Berkshire i rżnęli się tak głośno, że wszystkich pobudzili. Już dawno nie widziałam ich wszystkich razem. Moi dziadkowie, ciotka Ellen, kuzyn Jason i kuzynka Erica. Była nawet moja matka, trochę przypominająca upiora, ale zdrowa. Prostytutką była Mina Morris sprzed dwudziestu lat: włosy w strąkach, ciemna szminka, dziki wzrok, uzależniona, na skraju szaleństwa.

– Ja tu spałam! – krzyczała na wszystkich moja matka ubrana w cienki różowy szlafrok. Widziałam zarys jej pełnych piersi. – Obudziliście mnie, bezmyślni gówniarze! – Kiedyś mówiła tak do mnie, kiedy chciała być miła.

– Zamknij się, pieprzona suko – powiedziała zimno Mina Morris, a moją matkę przynajmniej ten jeden raz zatkało.

Ojciec sprzedał tamten dom w górach wiele lat temu. Ciotka Ellen prawie się do mnie nie odzywa, od kiedy wyszłam za Paula, chociaż przysłała ręcznie napisany list, w którym było dużo „rozczarowania”, „historii” i „naszego ludu”, który „dosyć się już nacierpiał”. Najpierw udawałam, że list nie zrobił na mnie wrażenia, a potem podarłam go w przypływie wściekłości i spuściłam w toalecie. Kuzyn Jason jest głęboko religijny, mieszka w Arizonie, pracuje dla rządu i domaga się więcej dowodów na to, że prezydent Obama urodził się w Stanach Zjednoczonych. Na zdjęciu profilowym jest ubrany w bajerancki T-shirt z logo Armii Izraela i ma śmiertelnie poważną minę. Erica mieszka w mieście i pracuje z zapałem dla jednego ze szmatławców o modzie, które czytują dziewczyny walczące o tytuł Najlepiej Ubranej w szkole kosmetycznej. Kiedy miałyśmy po dwadzieścia lat, chodziłyśmy razem na drinki. Przysłała bardzo fajne ubranko dla dziecka.

Ale wracając do rzeczy, obudziłam się, leżę zlana potem, a na górze słyszę jakieś tupanie, potem drapanie, a potem znowu tupanie.

– Cholera! – szepcze Paul.

– Mysz?

– Coś większego. Wiewiórka. Nie wiem. Szop. Kurwa!

Paul jest w gruncie rzeczy zdrowym, stoickim, idealnie cierpliwym nie-Żydem. Niełatwo wytrącić go z równowagi. Nigdy nie miał kataru. Raz, ale tylko ten jeden jedyny raz, udało mi się tak go wkurzyć, że na mnie nawrzeszczał, i byłam perwersyjnie podekscytowana tym, że ma to w sobie. Uprawialiśmy potem niesamowity seks.

– Myślałam, że zwierzę uwięzione w ścianie domu to tylko taki zabieg literacki.

Paul wsuwa mi rękę między uda, mamrocze coś, żeby zadzwonić rano po Willa, i znowu zasypia.

Mnie jednak zajmuje to trochę więcej czasu, bo w tym stropie, ścianie, czy gdzie tam to siedzi, jest dosyć głośno, a poza tym nie mam za bardzo ochoty na ponowne spotkanie z matką.

Tym razem śni mi się, że jest lato, a promienie słoneczne wychodzą spomiędzy moich nóg i rozchodzą się delikatnie wokół bioder. Jestem w bardzo, bardzo dużej ciąży i jestem bardzo, bardzo szczęśliwa. Słońce w środku, słońce na zewnątrz, złote i ciepłe. Ale z domem jest coś nie tak. Przychodzi Will. Przynosi mi wiecheć polnych kwiatów i kładzie go na blacie. Wskazuje mój świecący środek, zasłania oczy.

– Genialna robota, Ari. Coś niesamowitego.

Nie wiem, gdzie jest Paul. Will schodzi do piwnicy, żeby obejrzeć piec, który, jak sobie nagle uświadamiam, jest zbyt rozgrzany i tylko potęguje ciepło słoneczne. W całym domu, w każdym pokoju jest nieznośnie gorąco, wszystko rozpływa się i stapia w jedno: radosną, żółtą, pachnącą woskiem i spermą maź.

W ten sposób upływa kilka godzin albo minut, a potem Moje Szanowne Dziecko zaczyna wyć do bladego, chłodnego świtu.

– Szop! – woła Will, złażąc z Paulem ze strychu. – Prawie na pewno. Pod oknem, przy listwie przypodłogowej jest otwór.

Dziecko przydreptuje i chowa się za moimi nogami. To świetny chłopak, mały równiacha. Ale jednak dziecko, a od dzieci lepsi są nawet opresyjni faszystowscy, łajdaccy, narcystyczni dyktatorzy.

– To co robimy?

Paul siedzi oparty o blat, z głową ukrytą w dłoniach.

– Wyprowadzamy się.

Will wzrusza ramionami.

– Pułapki. Takie lepsze. Wiecie, pogoda się zmienia, szukają wejścia. Robi się zimno. Nie ich wina.

Rodzice Willa wykładali na uniwersytecie. Uciekł od nich, uciekł stąd, został cieślą. Przez długi czas pracował na statkach na południowym wybrzeżu Bostonu i pił, pił, pił i pił. Znalazł drogę do AA, poznał Thich Nhat Hanha i filozofię pełnej świadomości. Wrócił tu, kiedy profesorostwo zmarli. Żeby „się zmierzyć”, jak mi kiedyś powiedział. Nasze spojrzenia się spotkały i zrozumieliśmy się. Musimy z Willem uważać na kontakt wzrokowy. Unikamy go, jak tylko możemy, jak dobrzy żołnierze, sprawa jest czysta.

Wyremontował stary dom rodziców, trzy numery od nas. Potrafi zrobić wszystko, czego potrzeba. Spawa w garażu, pomaga nam w trudnych początkach z bojlerami, z kładzeniem dachu, wykańczaniem piwnicy, malowaniem, instalacją elektryczną, zostaje na kolacji, je moje hipisowskie potrawy z wolnowaru, mówi „nieważne” i „nic takiego”, i jeszcze „cieszę się, że mogę pomóc”. Pięćdziesiąt jeden lat, wysoki, przyklapnięte włosy, ciało biegacza, zmarszczki na twarzy, silne dłonie, śmieszne brudne tenisówki. Regularnie wyobrażam sobie, że pieprzę się z nim przez całe długie popołudnie w motelu przy autostradzie, w którym zapach wybielacza nie tłumi całkiem naszego.

Dziecko przysuwa rękę do piekarnika, upomina samo siebie przybliżoną wersją słowa „gorące” i czeka na pochwałę. Natychmiast z nią spieszę.

– Tak, właśnie tak, grzeczny chłopiec, ale ty jesteś grzeczny, ojej, taki grzeczny chłopiec!

I kto mi powie, że nie jestem dobrą matką? Kto mi powie, że nie czytam nagłówków w książkach? W poradnikach typu Jak opiekować się dzieckiem, jeśli w twoim otoczeniu nie ma nikogo, kto mógłby podzielić się wiedzą pierwotną. AlboCzego się spodziewać, jeśli nikt nie przekazał ci w ogóle żadnej wiedzy. Trzymam je odłożone w szufladzie, jak pornosy.

– Nie możemy po prostu jakoś zablokować wyjścia temu, co tam weszło? – Paul zdobył doktorat z wiedzy tajemnej i prestiżowe stanowisko, ale nie ma pojęcia, jak usunąć farbę ze ściany, dokręcić kolanko na rurze czy poradzić sobie z gryzoniem.

– Nie, nie chcecie go tam. On tam zdechnie. Macie masło orzechowe?

Paul uśmiecha się i obejmuje mnie ramieniem w talii albo raczej w miejscu, które kiedyś było moją talią.

– Jasne, skombinujemy trochę masła orzechowego. Ari, trzymaj się z daleka od pułapek, dobrze?

Pije do tego, że nie jestem już tak zgrabna, jak byłam, zanim wyprodukowałam i chirurgicznie wyeksmitowałam nową istotę ludzką. Pieprzcie się wszyscy. Lubię wyjadać masło orzechowe łyżką. Jeszcze nie skończył zdania, a już rozumie, że popełnił błąd, i robi przepraszającą minę.

Dupek.

Tak, najwyraźniej nie jestem już tak zgrabna, jak byłam, zanim wyprodukowałam i chirurgicznie wyeksmitowałam nową istotę ludzką. Moja macocha nadal przy każdej okazji robi mi przegląd – może tak to nazwijmy – czyli to klasyczne zmierzenie wzrokiem od góry do dołu, równie często spotykane u przedstawicielek naszego gatunku jak pochwa – po czym spieszy z pokrętnym „nie martw się, kochana, niedługo znowu będziesz wyglądać normalnie”. Suka, no bo, chwila moment: myślicie, że nie wiem, jakie ogromne spodnie mam na tyłku?

Pierwsze urodziny dziecka.

– Dzień operacji – stwierdzam, bo nie potrafię nazwać tego urodzinami. Rocznica wielkiej porażki.

– Ari. Przestań.

Nie jestem w stanie wydać przyjęcia, nie będę robić pieprzonego cyrku. Dziecko nie zauważy różnicy. Po kolacji po raz pierwszy dajemy mu spróbować lodów, śpiewamy, zdmuchujemy za niego świeczkę, klaszczemy, całujemy. Zapominamy o zdjęciach. Radosne dziecko z buzią w czekoladzie, samotna świeczka, a z mojej strony fala rozpaczliwych wysiłków, żeby się cieszyć.

Will wpada z butelką dobrej szkockiej.

– Udało nam się, skarbie – mówi Paul, wznosząc toast. Kogo dokładnie ma na myśli, mówiąc „nam”? I co się udało? Jedyne, co osiągnęliśmy, to przyzwyczajenie.

„Brzdęk” – otaczają mnie urocze samce. Przynajmniej tyle.

Na studiach brałam pigułki szczęścia, ale mieszały mi w pamięci i zaczęłam się robić gruba, więc je rzuciłam. Paul zastanawia się co jakiś czas, czy nie nadeszła pora, żeby wrócić do jakichś leków, może powinnam „z kimś porozmawiać”. Obruszam się na to. Chcę czuć, jak się czuję. Smutna, że nie mam matki i że matka, którą miałam, była prawdziwą suką. Wściekła na swojego pieprzonego gina za to, że bez powodu wypatroszył mnie jak cholerną rybę. Zdziwiona i przybita tym, że nawet najlepszy mężczyzna na świecie okazuje się kiepskim lekarstwem na samotność. Śmiertelnie znudzona swoją własną dogłębną analizą tematu, który kiedyś mnie fascynował. Umęczona wyizolowaniem i mordęgą opieki nad małym dzieckiem.

Przyszedł na świat we wtorek po długim dniu na porodówce, ale nie urodziłam go. Ominął go ten wielki przywilej.

W zamian za to skalpel.

Był „spóźniony”, tak mówili. Spóźnił się na wyssany z palca termin. Więc go eksmitowali i wszystko wzięło w łeb, a ja byłam zbyt lekkomyślna, żeby protestować, zbyt głupia, żeby kwestionować. Skąd taka głupota? Skąd taka lekkomyślność?

Przecięli mnie na pół, wyciągnęli dziecko z mojego bezwładnego, ziejącego pustką, skauteryzowanego brzucha. Bezlitosne światła szpitalne, zasłona przed nosem. Skuteczny sposób na wyjście z siebie. Zapach przypalanego mięsa. Zostałam zszyta przez grupę ludzi, których nie znałam i którym nie przyszło do głowy, żeby spojrzeć mi w oczy, żadnemu, ani razu. Leżałam rozcięta od biodra do biodra, unieruchomiona, ogłupiona, zacewnikowana, przywiązana do łóżka, i słyszałam rozdzierający krzyk mojej ptaszyny, kiedy wywozili ją gdzieś, do jakiegoś piekła.

Przez kilka dni ledwo mogłam się ruszać, a co dopiero myśleć racjonalnie o małym, miękkim zawiniątku niewyczerpanych potrzeb, które dali mi do rąk później, kiedy obudziłam się z zupełnie niewłaściwym rodzajem bólu.

Odesłali nas do domu po koszmarnym, obowiązkowym wypróżnieniu. Przez kilka następnych szokujących dni oglądałam obowiązkowe okropieństwa: dziecko skrzywdzone, poranione, cierpiące, ciskane o ziemię, walone głową o ścianę, uśmiercane. Niekończące się gorączkowe majaki. Wpadłam w objęcia jakichś złych czarów, na które nie byłam w ogóle przygotowana. Budziłam się z przerywanego snu tylko po to, żeby stwierdzić, że dziecko – Bogu dzięki, Bogu niech będą dzięki – oddycha.

Już dobrze, oddycha, oddycha, już dobrze, oddycha. Już dobrze. Już dobrze. Już dobrze. Zapuściłam się za blisko rozgrzanych do białości korzeni wszechrzeczy. Oszołomiona. Na zawsze złączona z możliwością straty tak niewyobrażalnej, że sama ledwie mogłam oddychać.

W książkach o dzieciach nie było o tym mowy. Dni zmieniały się w noce zmieniały się w dni zmieniały się w noce. W książkach o dzieciach nic takiego nie było! Trzymałam go mocno, przytulałam do siebie. Nie puszczałam. Tak łatwo go skrzywdzić! Wystarczy jeden fałszywy krok! Nie do pomyślenia. Nie do zniesienia. Co teraz? Co dalej?

– Wezmę go, skarbie – mówił Paul. – Daj mi go. Spróbuj trochę odpocząć.

Moja zainfekowana rana ropiała, zaciśnięte w fałszywym uśmiechu wargi sadystycznego potwora. Konieczna była antybiotykoterapia.

Umarłam, byłam trupem, duchem, który nie odszedł do końca. Obserwuj, jak oddycha: oddycha? Przytul go. Żadnych gwałtownych ruchów, otocz go sobą. Delikatnie, delikatnie. Nie zrób mu krzywdy. Ostrożnie. Żyje? Świat jest tak przerażająco niebezpieczny, a dziecko delikatne jak surowe jajko, jedyne w swoim rodzaju.

Matka Paula dzwoniła co trzeci dzień z Ohio.

– Jak tam u ciebie? Nie przeszkadzam?

– Jak u mnie? W sumie nie wiem. Nie wiem, jak ludzie sobie z tym radzą. Nie wiem, jak mam sobie radzić.

– Z noworodkami rzeczywiście jest dużo roboty!

– Potrzebuję pomocy – powiedziałam jej. – Nie poradzę sobie. – Ściszyłam głos. To dobra kobieta. Emerytowana sekretarka, dorastała na farmie, pasjonatka patchworku, uwielbia oglądać swoje seriale.

– Nie opowiadaj bzdur. Oczywiście, że sobie poradzisz.

Kobieta, która od zawsze wiedziała, jak uprawiać owoce i warzywa, jak jesienią przerobić je na przetwory, jak uszyć sukienkę z wykroju, jak zrobić sweter na drutach, jak doglądać chorych. Mistrzyni sztuk kobiecych. Była moim pewniakiem. Na pewno od razu przybiegnie, żeby pokazać mi, jak się to robi. Powie: patrz i się ucz.

– Matka tego dziecka musi się nim zająć – powiedziałam. – Ktoś musi się nim zająć. Wszystko mnie boli. Jestem taka zmęczona.

– A jaka u was pogoda? – zainteresowała się. – No to już ci nie przeszkadzam.

Rok później, teraz – wszystkiego najlepszego, brzdącu – a ja ciągle walczę, żeby trzymać się prosto, całymi dniami chodzę w piżamie, omijam z daleka bliznę i cierpię na te nagłe huśtawki nastroju. A ludzie, których ledwo znam, pytają czasami pogodnie:

– Planujesz drugie dziecko?

Nie zaznamy spokoju, dopóki szop tu jest. Ma tyle możliwości zniszczenia naszego życia i domu: może przegryźć kable elektryczne, obsikać i obesrać wszystkie ściany, przyprowadzić kolegów. Może zdechnąć i zacząć się rozkładać. Może mieć wściekliznę. Może przerazić dziecko na śmierć. Może urodzić młode z wścieklizną, które przerażą dziecko na śmierć.

Will przynosi dwie olbrzymie klatki-pułapki i ustawia je przy przeciwległych ścianach strychu. Przy okazji wymienia moskitiery w oknach na szyby i likwiduje przeciąg. Zostaje na kuskus z grzybami, rozśmiesza dziecko, opowiada nam historię o zwierzaku z jakiegoś domu dwa kilometry dalej w dół rzeki. Coś o zwierzęcej rodzinie w zamurowanej ścianie i o ekipie odkażającej parę miesięcy później.

– E tam, nie martwcie się – mówi. Ściska Paula za ramię. – Dobranoc, stary. – Ze schodów posyła jeszcze uroczy, smutny ukłon w moją stronę. Will to inteligentny facet. Może nie na poziomie zaawansowanym, ale na poziomie wyczucia sytuacji.

Kolejna obserwacja Miny dziś rano w drodze do opiekunki. Wspinała się po stopniach domu Crispa i Jera z kluczami w ręku. Nie mogłam się zmusić, żeby do niej podejść, więc instynktownie przypięłam jej etykietkę kompletnej suki. Tak działam w kontakcie z kobietami. Są winne, dopóki niewinność nie zostanie im udowodniona.

Jej ciąża jest zaskakująca. Ma grubo powyżej czterdziestki, a Internet nie mówi nic o żadnym mężczyźnie. W ogóle mało jest o niej w Internecie, co jest oczywiście jedyną metodą zdalnego wyrobienia sobie szacunku: wystarczy nie wrzucać do sieci za dużo pierdół o sobie samym.

Cztery razy w tygodniu oddaję dziecko pod opiekę Nasreen, żeby móc „pracować nad doktoratem”. Mały zawodzi rozpaczliwie „maaaa-maaaaa”, wyciąga rączki i czepia się mnie kurczowo. Czysty koszmar. Całkowita apokalipsa.

– Robi dla pani ładne przedstawienie – mówi Nasreen. Jest z Pakistanu, ma siedmioro dzieci, a czworo najstarszych nadal mieszka tam z jej siostrą. – Jest dobrze, pani idzie, jest dobrze.

Wygania mnie, przewraca oczami. Ach, te głupie matki.

Czuję się, jakby ktoś wyrywał mi serce z piersi, a mam po prostu sobie pójść, jak gdyby nigdy nic. Czaję się przez dwie minuty za drzwiami, aż zawodzenie przycichnie, po czym wymykam się jak jakiś przestępca. Mdłości, żal, ciemność, światło, ulga, wolność, radość, ból, poczucie winy, zagubienie, euforia: wszystko naraz, jak przy pierwszym orgazmie.

Kiedy jestem z moim kochanym orzeszkiem, marzę tylko o tym, żeby go oddać; kiedy go oddaję, marzę, żeby go zabrać i już nigdy nie wypuszczać.

Mój doktorat to fikcja.

Przez większość czasu czytam ploteczki, śledzę losy znajomych, którym się poszczęściło, sprawdzam, ile gotuje się fasolę azuki, przeglądam nagłówki, ścielę łóżko, przerzucam pierwsze surrealistyczne zdjęcia dziecka, tej malutkiej przerażającej istoty. Ogólnie marnuję czas, tak jakby jutro miało przychodzić w nieskończoność.

Proszę: Mina na zdjęciu zespołu, koło 1988 roku, ubrana w ciuchy z lumpeksu. Ale nie w modne ciuchy z lumpeksu, tylko w brudne, niedopasowane ciuchy. Włosy ma splątane. Są przy wyjściu ewakuacyjnym, w wąskiej uliczce między ceglanymi ścianami. Kelly siedzi skulona z zimna. Stefani stoi nad nią z założonymi rękami. Mina opiera się o ścianę, obojętna i nieobecna, spogląda w obiektyw, tak jakby był to mało atrakcyjny nieznajomy, który domaga się, żeby mu obciągnęła. Mogła mieć wtedy koło dwudziestu lat. Najmłodsza. Policzki jak u chomika.

Mgliste nagranie z odczytu w jakimś barze, jej głos jest zniszczony i chropawy. Strasznie mi się podoba, że nie szczerzy się bez przerwy, nie wydaje z siebie okrzyków, nie podskakuje, nie grucha ani nie serwuje gównianej gadki w stylu „lubicie mnie, o boszsz, jak ja bym chciała, żebyście mnie lubili, bo naprawdę warto mnie lubić”, co u wielu kobiet zdaje się tylko nasilać z wiekiem. Jej nie obchodzi, czy ktoś ją lubi, czy nie. Jest ubrana w brzydki T-shirt i ma brudne włosy. Nie zależy jej na tym, żeby podobać się ludziom. Ona czyta wiersz. Dobry wiersz. Możesz zabrać się z nią albo spierdalać.

A tu: lekko zażenowana podczas wywiadu z mizdrzącą się blogerką.

A tutaj: czterdzieści dziewięć sekund ziarnistego filmu z klubu w Eugene sprzed dwudziestu paru lat. Dźwięk jest kiepski. Ona siedzi z tyłu, ledwo widoczna, gra na odwróconym basie, ma zamknięte oczy. Tak jakby próbowała zapomnieć o publiczności. Jakby publiczność była drobną niedogodnością. Stefani wygłupia się do kamery zza swojej perkusji, a Kelly wrzeszczy do mikrofonu, szarpiąc gitarę, wzburzona i zdesperowana. Nigdy nie wyszły poza takie kluby, nie zrobiły nic większego. Jednak u wielu ludzi, którzy je widzieli, wywołały przemianę. Krążyły pirackie nagrania. Pewien zespół, założony w hołdzie dla nich, zyskał spore uznanie.

A tu znowu: pochmurny dzień w stanie Maine, zdjęcie na okładkę książki. Włosy opadają jej na twarz pozbawioną uśmiechu. Ma ubłocone kozaki.

Dobra. Wystarczy. Coś innego. Niedawne badania wykazały dwunastoprocentowy wzrost liczby poronień męskich płodów w skali kraju w ciągu miesiąca od ataków na World Trade Center. Naukowcy odkryli hormon stresu wydzielany w mózgu badanych podczas surfowania po Internecie. Jakaś suka lecąca liniami Southwest Airlines uderzyła dziecko za to, że płakało; bohaterska stewardesa natychmiast przejęła opiekę nad dzieckiem. Pewna kobieta aktualizuje swój status krótką, upstrzoną błędami prośbą o wybaczenie, a następnie razem z czwórką dzieci w samochodzie przebija barierkę na moście. Pszczoły nadal giną. Wzdłuż drogi na szczyt Mount Everestu leży co najmniej 120 zamarzniętych ciał. Sztucznie uśmiechnięta kobieta snuje wonną opowieść o dawczyniach jajeczek i surogatkach; dołączone zdjęcie prezentuje „cudowne” bliźniaczki wystrojone jak choinki na święta.

Spędzam jakiś czas na takim gapieniu się w ekran. Słodkie, koszmarne nicnierobienie. A niedługo potem trzeba odebrać dziecko od Nasreen.

Zamiast tam iść, wolałabym posiedzieć tutaj w słabnącym świetle, wpadającym przez duże okno, w dźwięcznych objęciach głośników. Nasreen dobrze się nim opiekuje. Wie, jak się to robi. Jest mu tam dobrze. Pewnie nawet lepiej.

Przychodzi zdawkowy mail od Marianne na temat doktoratu. Jak tam praca koncepcyjna? Jakieś decyzje co do konkretnego tematu?

Równocześnie zaczynam tęsknić za słodkim krasnalem – czego dzisiaj dokonałaś podła suko dlaczego nie jesteś ze swoim krasnalem nie wiesz że on cię potrzebuje zbieraj ten gruby tyłek i IDŹ – i dalej siedzę, a mój kochany orzeszek w ramionach innej.

Czy Marianne rzeczywiście myśli, że pracuję nad doktoratem? Nie domyśla się, że lata mi to koło dupy? Jedyne, co jestem w stanie robić, to kąpać się od czasu do czasu, utrzymywać dom we względnym porządku, karmić nas, prać i czasami spać. Dosłownie: jedyne.

A doktorat mi wisi i powiewa.

– Pani energia twórcza jest wykorzystywana gdzie indziej – poinformowała mnie w trakcie ciąży przemiła masażystka-terapeutka. Potem mnie przytuliła, zrobiła akupresurę i reiki.

No