Pracownik administracyjno-biurowy. Organizacja pracy, zagrożenia i szkolenia bhp

Zygmunt Wieczorek

Pracownik

administracyjno-

-biurowy

Organizacja pracy, zagrożenia i szkolenia bhp

Redakcja

Autor:

Zygmunt Wieczorek

Wydawca:Rafał Kępka

Redaktor:Marek Kalman

Koordynator produkcji:Mariusz Jezierski

Projekt graficzny okładki:Piotr Fedorczyk

Skład i łamanie: K. H. Kopeć

Drukarnia:MDruk

ISBN: 978-83-269-3272-4

Nakład: 200 sztuk

Cena brutto: 99 zł

Informacje i zamówienia:

e-mail: cok@wip.pl

infolinia: 22 518 29 29

faks: 22 617 60 10

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9A, 03-918 Warszawa

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy

Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

tel.: 22 518 29 29, faks: 22 617 60 10

© Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014

Wprowadzenie

Stanowiska pracy biurowej tworzone są we wszystkich przedsiębiorstwach państwowych i prywatnych. Ten typ pracy dominuje w administracji państwowej i samorządowej, bankach, giełdach, firmach ubezpieczeniowych, informatycznych, kancelariach prawniczych, notarialnych, podatkowych, doradczych itp. Natomiast w firmach produkcyjnych, usługowych czy handlowych prace administracyjno-biurowe pełnią niezbędne funkcje usługowe w stosunku do działalności podstawowej.

Praca biurowa powszechnie postrzegana jest jako lekka, pozbawiona w zasadzie czynników narażających osoby, które ją wykonują, na uciążliwości czy nawet zagrożenia dla ich życia i zdrowia. Opinia ta może pokrywać się z rzeczywistością. Jednak ma to miejsce tylko wtedy, gdy stanowiska pracy biurowej zorganizowane są nie tylko zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa, ale również zasadami ergonomii. Zbyt często jeszcze przy projektowaniu stanowiska pracy zasady ergonomii są pomijane lub traktowane zupełnie marginalnie. Jest to podejście z gruntu niewłaściwe.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy czynniki występujące w procesach pracy zostały podzielone na:

niebezpieczne – to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu jego zdrowia bądź śmierci,szkodliwe i uciążliwe – to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do schorzenia lub obniżenia jego sprawności fizycznej i psychicznej.

W zależności od charakteru oddziaływania na człowieka czynniki środowiska pracy na stanowiskach pracy, w tym również pracy biurowej, można podzielić na:

fizyczne, np. elementy urządzeń technicznych znajdujące się w ruchu, prąd elektryczny, powierzchnie, na których możliwy jest upadek,chemiczne, np. substancje i preparaty toksyczne, drażniące, uczulające,biologiczne, np. bakterie, wirusy, grzyby,psychofizyczne, np. obciążenia fizyczne statyczne i dynamiczne (np. długotrwała praca w wymuszonej pozycji), umysłowe (np. obciążenie psychonerwowe).

Podstawowe czynniki niebezpieczne i szkodliwe oraz związane z nimi zagrożenia i uciążliwości występujące w biurach to:

prąd elektryczny – porażenie prądem zasilającym urządzenia biurowe (komputery, kserokopiarki), urządzenia oświetleniowe i grzewczo-wentylacyjne (lampy stołowe, wentylatory, dmuchawy), przedłużacze, przewody, gniazda i wtyczki, tablice bezpiecznikowe,ruchome elementy urządzeń biurowych, w tym wentylatorów, kserokopiarek, niszczarek dokumentów,powierzchnie, na których możliwy jest upadek pracownika – uszkodzone podłogi i wykładziny, progi, zawilgocone posadzki z terakoty, układanie i zdejmowanie materiałów z regałów i półek bez bezpośredniego dostępu z poziomu podłogi,środki chemiczne – drażniące, uczulające środki czystości, dezynfekcyjne, bakteriobójcze,przemieszczanie przedmiotów ciężkich – np. komputerów, kopiarek, mebli biurowych,powierzchnia i kubatura pomieszczeń i miejsc pracy – pomieszczenia zbyt ciasne, za niskie,temperatura, wilgotność, ruch powietrza w pomieszczeniach pracy – brak wentylacji naturalnej, ogrzewania zapewniającego właściwą temperaturę,oświetlenie – brak oświetlenia dziennego, niewłaściwe natężenie oświetlenia sztucznego,hałas w miejscu pracy – np. pochodzący ze źródeł zewnętrznych oraz wewnętrznych urządzeń biurowych, w szczególności instalacji i urządzeń wentylacyjnych,zagrożenie pożarowe – zaprószenie ognia, stosowanie prowizorycznie podłączonych urządzeń elektrycznych, pozostawienie bez nadzoru włączonych urządzeń zasilanych energią elektryczną,obciążenia fizyczne – niestosowanie zasad ergonomii w organizacji i wyposażeniu stanowisk pracy, w tym nieregulowane, niedostosowane do wzrostu pracownika siedzisko i stół na stanowisku pracy, wymuszona pozycja ciała,obciążenia nerwowo-psychiczne – nadmierne obciążenie umysłu, obciążenia emocjonalne.

Jednym z podstawowych warunków, które należy spełnić, by pracownicy biurowi byli w jak najmniejszym stopniu narażeni na uciążliwości pracy oraz oddziaływanie różnorodnych czynników zagrażających ich zdrowiu, a niekiedy nawet życiu, jest zorganizowanie stanowisk ich pracy zgodnie nie tylko z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy, ale również z zasadami ergonomii.

Przy organizacji i wykonywaniu pracy, w tym również biurowej, główna uwaga skupiona jest na spełnieniu wymagań bezpieczeństwa i higieny. Wynika to przede wszystkim z tego, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca powinien:

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń.

Wprawdzie prawo pracy wymaga również, by stanowiska pracy były urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, z uwzględnieniem wymagań ergonomii, to jednak nie precyzuje tych wymagań. Dlatego zbyt często jeszcze się zdarza, że przy organizacji stanowiska pracy biurowej pomija się zasady ergonomii lub traktuje je całkowicie marginalnie.

Natomiast wszechstronna analiza warunków pracy pracowników biurowych dowodzi, że stosowanie zasad ergonomii ma znaczący wpływ również na:

zmniejszenie ryzyka zawodowego i wypadkowości,poprawę samopoczucia i zdrowia pracowników,zwiększenie wydajności pracowników,zmniejszenie kosztów absencji, a tym samym kosztów działania firmy,kreatywne myślenie pracowników.

Dalej zostaną omówione wymagania dotyczące prawidłowej organizacji pomieszczeń i stanowisk pracy biurowej oraz pomieszczeń higienicznosanitarnych zarówno z punktu widzenia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, jak i zasad ergonomii.

Zaproponowane zostaną również metody i narzędzia ułatwiające kompleksową ocenę warunków pracy pracowników administracyjno-biurowych.

Przedstawimy także zagadnienia dotyczące szkoleń pracowników administracyjno-biurowych i ocenę ryzyka zawodowego na tych stanowiskach.

Wymagania bhp dla pomieszczeń pracy biurowej

Pomieszczenia pracy to pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników, w których wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku.

Pomieszczenia pracy biurowej i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W pomieszczeniach tych należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, a także innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy biurowej powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach.

Z uwagi na czas przebywania pracowników w pomieszczeniach pracy biurowej dzielą się one na:

pomieszczenia pracy stałej – pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny,pomieszczenia pracy czasowej – pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt, meble itp.).

Pomieszczenia stałej pracy biurowej nie mogą być niższe niż 3 m w świetle. Od tej reguły przepisy dopuszczają następujące odstępstwa:

wysokość pomieszczeń może być obniżona w przypadku zastosowania w nich klimatyzacji – pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego;wysokość pomieszczeń może być również zmniejszona do:

– 2,5 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia,

– 2,2 m w świetle – w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia.

Pomieszczenia stałej pracy biurowej nie powinny być lokalizowane poniżej poziomu otaczającego terenu (suteryny, piwnice), z wyjątkiem pomieszczeń, w których zapewnione jest oświetlenie dzienne, i po uzyskaniu zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Uzyskanie przez pracodawcę zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy, na zlokalizowanie pomieszczeń pracy poniżej poziomu otaczającego teren, stanowi o uzyskaniu zgody na odstępstwo od zasady zagwarantowania przez pracodawcę oświetlenia pomieszczeń pracy światłem dziennym. Zgoda na lokalizację pomieszczeń pracy w miejscu pozbawionym dostępu do światła dziennego zawiera więc w sobie zgodę na stosowanie oświetlenia sztucznego.

Pomieszczenia czasowej pracy biurowej nie mogą być niższe niż 2,2 m w świetle.

Podłogi w pomieszczeniach biurowych powinny być równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także powinny być przystosowane do łatwego utrzymania w czystości. Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami.

Podstawowe wymagania odnośnie do drzwi w pomieszczeniach biurowych to:

drzwi rozsuwane muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu z prowadnic,drzwi wahadłowe muszą być przezroczyste lub posiadać przezroczyste panele,drzwi przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub ze szkła hartowanego oraz odpowiednio oznakowane w widocznym miejscu.

Pomieszczenia pracy biurowej, w których przebywają pracownicy, nie mogą być zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z nich. Jeżeli istnieją względy wymagające zamykania pomieszczeń w czasie pracy przed osobami nieupoważnionymi (np. pomieszczenie kasy, tajnej kancelarii itp.), należy stosować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z zewnątrz, jednocześnie umożliwiające wyjście z pomieszczania bez użycia klucza. W takiej sytuacji trzeba przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników znajdujących się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z zewnątrz.

Przezroczysteściany działowe znajdujące się w pomieszczeniach pracy biurowej, w pobliżu takich pomieszczeń lub wzdłuż przejść muszą być jednoznacznie oznakowane oraz wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub tak osłonięte, aby niemożliwe było zetknięcie się pracownika ze ścianą lub jego zranienie w razie rozbicia tej ściany.

Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higienicznosanitarne. Wykonanie tego obowiązku nie jest uzależnione od jego możliwości ekonomiczno-finansowych1.

Pod pojęciem pomieszczeń higienicznosanitarnych należy rozumieć szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie, z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Pomieszczenia higienicznosanitarne dla pracowników biurowych powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane. Usytuowanie pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno wykluczać konieczność przechodzenia przez pracowników biurowych korzystającym z nich przez pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące.

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami.

Pomieszczenia higienicznosanitarne oraz znajdujące się w nich urządzenia należy utrzymywać w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne korzystanie z nich przez pracowników biurowych.

Wysokość pomieszczeń higienicznosanitarnych nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m. Od tego wymogu przepisy dopuszczają odstępstwo w przypadku usytuowania pomieszczeń higienicznosanitarnych w suterenie, piwnicy lub na poddaszu. Wtedy możliwe jest zmniejszenie wysokości pomieszczeń higienicznosanitarnych do 2,2 m w świetle.

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higienicznosanitarnych powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach. Ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.

Ustępy powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Nie dotyczy to zakładu pracy, w którym jest zatrudnionych do dziesięciu pracowników na jednej zmianie – pod warunkiem zapewnienia możliwości osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń.

Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych mogą przechowywać swoją odzież w przeznaczonych do tego miejscach w pomieszczeniach pracy.

Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki powinny być instalowane w pomieszczeniach ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.

Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek wody powinna wynosić:

przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania od 35°C do 40°C (od 308 K do 313 K),w przypadku indywidualnego mieszania wody – od 50°C do 60°C (323 K do 333 K).

W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż dziesięć osób, ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji. Wejścia do ustępów powinny prowadzić bezpośrednio z pomieszczeń, korytarzy lub dróg służących do komunikacji ogólnej. Ustęp powinien mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości co najmniej jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna umywalka.

Drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego oraz drzwi łączące je z dalszą częścią ustępu powinny zamykać się samoczynnie. Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą oraz podłączone do kanalizacji. W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50 m3 na godzinę na 1 miskę ustępową i 25 m3 na 1 pisuar. Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

W zakładach pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biurowym, pracodawca nie ma obowiązku zapewniania wydzielonych pomieszczeń specjalnie do spożywania posiłków.

W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż dwadzieścia kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych trzysta kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno miejsce.

Powierzchnia pomieszczenia z miejscami do wypoczynku nie może być mniejsza niż 8 m2. W pomieszczeniach tych należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Palarnie powinny być usytuowane w sposób nienarażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego. W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi na każdego pracownika najliczniejszej zmiany korzystającego z tego pomieszczenia, z tym jednak że powierzchnia poszczególnych pomieszczeń przeznaczonych na palarnie nie powinna być mniejsza niż 4 m2.

Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach) wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek.

W palarni należy zapewnić przynajmniej dziesięciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Oświetlenie

Oświetlenie należy do bardzo ważnych czynników środowiska pracy, mających bezpośredni wpływ zarówno na zagrożenia urazowe i chorobowe pracowników, jak i wydajność pracy. Niewłaściwe oświetlenie miejsca pracy biurowej wpływa głównie na zmęczenie oczu i zmęczenie nerwowe pracownika.

Oświetlenie dzienne należy zapewnić we wszystkich pomieszczeniach stałej pracy biurowej. Pomieszczenia te mogą być oświetlane światłem dziennym:

bocznym – okna umieszczone w ścianach bocznych pomieszczeń,górnym – świetliki dachowe,mieszanym – okna i świetliki dachowe.

Szyby w oknach i świetlikach powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną ilość światła. Do mycia okien i świetlików powinien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp.

Okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy (np. żaluzje, verticale, zasłony).

W pomieszczeniach pracy biurowej stosunek powierzchni okien, liczonej w świetle ościeżnic, do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8.

Oświetlenie elektryczne należy zapewnić we wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą przebywać pracownicy w porze nocnej lub jeżeli oświetlenie dzienne jest niewystarczające.

Oświetlenie sztuczne pomieszczeń administracyjno-biurowych, w zależności od jego przeznaczenia, może być wykonane jako:

1) podstawowe:

– ogólne, oświetlające określoną przestrzeń bez uwzględniania wymagań szczególnych niektórych jej części,

– miejscowe, oświetlające poszczególne części przestrzeni wymagające zwiększonego natężenia oświetlenia,

– złożone, składające się jednocześnie z oświetlenia ogólnego i miejscowego;

2) awaryjne:

– bezpieczeństwa, umożliwiające w przypadku awarii oświetlenia podstawowego bezpieczne dokończenie, a nawet kontynuację prac,

– ewakuacyjne, umożliwiające w przypadku awarii oświetlenia podstawowego bezpieczne opuszczenie pomieszczeń pracy czy wyjście z budynku.

Prawidłowe oświetlenie pomieszczeń biurowych powinno zapewniać:

wystarczające natężenie pozwalające pracownikowi na pełną zdolność rozróżniania szczegółów,brak u pracownika odczucia przykrości, niewygody i zmęczenia.

Wymagane eksploatacyjne natężenie oświetlenia w biurach jest przedstawione w tabeli 1.

Tabela 1. Eksploatacyjne natężenie oświetlenia w biurach

Lp.

Rodzaj wnętrza, zadania lub czynności

Natężenie oświetlenia w lx

1.

Segregowanie, kopiowanie itp.

300

2.

Pisanie ręczne, obsługiwanie klawiatury, czytanie, przetwarzanie danych

500

3.

Kreślenie techniczne

750

4.

Stanowiska komputerowego wspomagania projektowania

500

5.

Pokoje spotkań i konferencji

500

6.

Recepcja

300

7.

Archiwa

200

Oświetlenie światłem sztucznym połączonych ze sobą pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi (pomieszczeń pracy biurowej) oraz do komunikacji ogólnej (np. korytarze, schody) nie powinno wykazywać różnic natężenia, wywołujących olśnienie przy przejściu między tymi pomieszczeniami.

W przypadku gdy pomieszczenie jest pomieszczeniem stałej pracy, dla zastosowania wyłącznie oświetlenia światłem sztucznym wymagane jest uzyskanie zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy.

Hałas

Hałas jest jednym z najpowszechniej występujących czynników szkodliwych/uciążliwych, a nawet niebezpiecznych dla zdrowia występujących w środowiskach pracy. Czynnik ten obecny jest również w pomieszczeniach pracy biurowej.

Natężenia hałasu słyszalnego w środowisku pracy, odniesione do 8-godzinnego dnia pracy oraz do tygodnia pracy, nie powinny przekraczać 85 dB. Jeżeli człowiek narażony jest na hałas o natężeniu przekraczającym wartości dopuszczalne, dochodzi do uszkodzeń słuchu, bardzo często o charakterze nieodwracalnym. W pomieszczeniach biurowych hałas jest na ogół czynnikiem uciążliwym, pogarszającym samopoczucie oraz zmniejszającym koncentrację i wydajność pracowników. Dopuszczalne poziomy dźwięku w wybranych pomieszczeniach biurowych przedstawione są w tabeli 2.

Hałas, na który narażeni są pracownicy administracyjno-biurowi, najczęściej pochodzi z:

wentylatorów, urządzeń biurowych, np. drukarek igłowych (pomieszczenie biurowe),maszynowni dźwigu, węzła cieplnego, hydroforni, stacji transformatorowej (budynek, w którym znajduje się pomieszczenie biurowe),komunikacji kołowej, szynowej, powietrznej (otoczenie zewnętrzne budynku).

Tabela 2. Dopuszczalne poziomy dźwięku w wybranych pomieszczeniach biurowych

Lp.

Przeznaczenie pomieszczenia

Dopuszczalny równoważny poziom dźwięku hałasu ze wszystkich źródeł w dB

1.

Pomieszczenia do pracy umysłowej wymagającej silnej koncentracji

35

2.

Pomieszczenia administracyjne z wewnętrznymi źródłami hałasu

45

3.

Pomieszczenia administracyjne bez wewnętrznych źródeł hałasu

40

4.

Sale konferencyjne

40

Zapobieganie szkodliwemu oddziaływaniu hałasu na człowieka należy prowadzić poprzez działania:

czynne – likwidacja lub ograniczenie emisji hałasu,bierne – stosowanie indywidualnych i/lub zbiorowych środków ochrony pracownika przed nadmiernym hałasem.

W tych działaniach, w odniesieniu do pomieszczeń biurowych, stosowane są zarówno metody techniczne, jak i organizacyjne. Metody techniczne polegają głównie na:

właściwym pod względem akustycznym zaprojektowaniu i zagospodarowaniu pomieszczeń, np. zastosowaniu materiałów dźwiękochłonnych zarówno na ścianach, jak i suficie, dywanów dźwiękochłonnych, kotar,stosowaniu środków ochrony przeciwdźwiękowej, takich jak: tłumiki akustyczne, ekrany dźwiękochłonne i izolacyjne, izolacja hałasu ulicznego pasami zieleni.

Metody organizacyjne to:

ograniczanie czasu pracy na stanowiskach hałaśliwych (np. stosowanie przerw w pracy, rotacja pracowników),ograniczanie liczby osób narażonych na hałas (np. oddzielenie stanowisk hałaśliwych od cichych, wykonywanie prac szczególnie hałaśliwych na zmianach o najniższym zatrudnieniu itp.).

Podkreślić należy, że walka z hałasem jest zadaniem koniecznym, ale bardzo trudnym i kosztownym. Najlepsze i najmniej kosztowne efekty przynosi działalność tzw. projekcyjna, którą powinni realizować projektanci zakładów pracy, konstruktorzy maszyn i urządzeń oraz projektanci i organizatorzy procesów pracy.

Ogrzewanie

Ogrzewanie, mówiąc ogólnie, to doprowadzenie ciepła do pomieszczeń w celu podwyższenia w nich temperatury powietrza stosownie do potrzeb.

W zależności od sposobu wytwarzania ciepła i dostarczania go do ogrzewanych pomieszczeń rozróżnia się:

ogrzewanie indywidualne, w którym dany rodzaj energii przetwarzany jest bezpośrednio na miejscu (np. grzejniki elektryczne, promienniki podczerwieni) – jest to niebezpieczny, głównie z uwagi na zagrożenia pożarowe, rodzaj ogrzewania. Może być stosowany wyłącznie, gdy nie ma możliwości zastosowania ogrzewania centralnego i przy zastosowaniu szczególnych środków ostrożności, w szczególności:

– niepozostawianie pracujących urządzeń grzewczych bez nadzoru,

– nieprzeciążanie instalacji elektrycznych elektrycznymi urządzeniami grzewczymi (niedopuszczalne jest „wzmacnianie”, [„watowanie”] bezpieczników topikowych lub zwiększanie nastawień termicznych zabezpieczeń przeciążeniowych);

ogrzewanie centralne – to instalacja grzewcza o obiegu zamkniętym, wraz z kotłownią lub ciepłownią, służąca do ogrzewania budynków i pomieszczeń.

W pomieszczeniach pracy powinno się zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy. W pomieszczeniach biurowych temperatura nie powinna być niższa niż 18°C (291 K).

Zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy jest bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy. Odstąpienie przez pracodawcę od wykonania tego obowiązku może być usprawiedliwione względami technologicznymi, a nie jego sytuacją ekonomiczną2.

Tabela 3. Temperatury obliczeniowe wybranych ogrzewanych pomieszczeń

Temperatury

obliczeniowe

Przeznaczenie lub sposób wykorzystywania

pomieszczeń

Przykłady pomieszczeń

+16°C

Pomieszczenia, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone na pobyt ludzi:

w okryciach zewnętrznych w pozycji siedzącej i stojącej,bez okryć zewnętrznych, znajdujących się w ruchu lub wykonujących pracę fizyczną o wydatku energetycznym do 300 W

Pomieszczenia, w których występują zyski ciepła od urządzeń technologicznych, oświetlenia itp., nieprzekraczające 10 W na 1 m3kubatury pomieszczenia

Sale widowiskowe bez szatni, ustępy publiczne, szatnie okryć zewnętrznych, hale produkcyjne, sale gimnastyczne, kuchnie indywidualne wyposażone w paleniska węglowe

+20°C

Pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi bez okryć zewnętrznych, niewykonujących w sposób ciągły pracy fizycznej

Pokoje biurowe, sale posiedzeń

Temperatury

obliczeniowe

Przeznaczenie lub sposób wykorzystywania

pomieszczeń

Przykłady pomieszczeń

+24°C

Pomieszczenia:

przeznaczone do rozbierania,przeznaczone na pobyt ludzi bez odzieży

Łazienki, rozbieralnie