Strona główna » Poradniki » Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie papieża Franciszka

Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie papieża Franciszka

5.00 / 5.00
  • ISBN:
  • 978-83-8092-809-1

Jeżeli nie widzisz powyżej porównywarki cenowej, oznacza to, że nie posiadamy informacji gdzie można zakupić tę publikację. Znalazłeś błąd w serwisie? Skontaktuj się z nami i przekaż swoje uwagi (zakładka kontakt).

Kilka słów o książce pt. “Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie papieża Franciszka

W książce w sposób kompleksowy zaprezentowano instytucje rozwiązania małżeństwa oraz stwierdzenia jego nieważności w prawie Kościoła Rzymskokatolickiego z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez papieża Franciszka.
Szczegółowo omówiono powody stwierdzenia nieważności małżeństwa i jego rozwiązania, procedurę stwierdzenia nieważności małżeństwa oraz procedurę rozwiązania małżeństwa.
Publikacja zawiera wzory pism procesowych, w tym:
wzór skargi o stwierdzenie nieważności małżeństwa,
wzór prośby o udzielenie przywileju wiary,
wzór prośby o dyspensę papieską od małżeństwa niedopełnionego.
Z opracowania mogą korzystać osoby zawodowo zajmujące się prowadzeniem spraw kanonicznych, studenci prawa cywilnego i prawa kanonicznego oraz osoby zainteresowane praktycznymi poradami w zakresie stwierdzenia nieważności małżeństwa.

Polecane książki

To jest mój pierwszy projekt, któremu poświeciłam swoją miłość i czas. To wiersze, które mówią o mnie albo są bardzo ważne dla mnie, z którymi mogłabym się identyfikować. Każdy z nich jest innym kawałkiem mojego serca. Są to utwory głęboko przemyślane albo takie, które mają jakieś przesłanie. Wydają...
Kyle Riggs zamierza powrócić na Ziemię... Siły Gwiezdne podejmują wyprawę do Układu Słonecznego, chcąc wyzwolić ludzkość spod okrutnej dyktatury imperatora Crowa. Zanosi się na wojnę domową na wielką skalę, jednak do gry wkraczają Niebiescy, a ich okręt nie przypomina niczego, z czym Riggs i jego lu...
Przypadkowe spotkanie dwóch kolegów ze studiów oraz ich towarzyszek owocuje wspólnym rejsem po Bałtyku. Czwórka przyjaciół, nieduży lecz wygodny jacht, żeglarska pogoda – czegóż chcieć więcej? Rejs zapowiada się wspaniale, jednak dość szybko na jaw wychodzą poważne problemy w obu związkach. Żegl...
Aleksander K. Bułatowicz, rosyjski oficer i podróżnik, pod koniec XIX wieku kilkakrotnie odwiedził Etiopię. Jego relacje z podróży Od Entoto do rzeki Baro, Z Abisynii przez kraj Kaffa do jeziora Rudolfa oraz Z wojskami Menelika II są niezwykle cennym źródłem do poznania historii...
Hilary Mantel należy do najznamienitszych pisarzy brytyjskich. W opowiadaniach składających się na niniejszy tom z wielką przenikliwością opisuje bohaterów, docierając do najmroczniejszych zakamarków ludzkiej duszy, aby wyciągnąć na światło dzienne czyhające tam potworności. Ukazując swoich bohater...
The Council of Lithuanian Jews (Lithuanian Vaad) was the central representative organ of the Jews in the Grand Duchy of Lithuania. It operated for nearly one and a half centuries (1623-1764), touching all spheres of the Jewish community's life. It undertook important initiatives for the benefit of i...

Poniżej prezentujemy fragment książki autorstwa Seweryn Świaczny

zakupiono w sklepie:

Legimi

identyfikator transakcji:

8101793

znak wodny:

Rozwiązanie małżeństwa i stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądach kościelnych po reformie papieża Franciszka

Seweryn Świaczny

3. WYDANIEStan prawny na 1 lipca 2016 r.Wolters KluwerWykaz skrótów

AAS – Acta Apostolicae Sedis, Commentarium officiale

C./c. – Causa/canon

disp. – dispositio

Dz. U. – Dziennik Ustaw

KAI – Katolicka Agencja Informacyjna

kan. – kanon

kodeks rodzinny i opiekuńczy – ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.)

kol. – kolumna

KPK – Kodeks Prawa Kanonicznego (Codex Iuris Canonici. Fontium annotatione et indice analythico-alphabetico auctus, ed. Pontificia Commissio Codicis Iuris Canonici Authentice Interpretando, Città del Vaticano 1989)

MIDI – List Apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, Città del Vaticano 2015

Ochoa – Leges Ecclesiae post Codicem Iuris Canonici editae, ed. X. Ochoa, vol. 1–6, Roma 1966–1987

PL – Patrologiae cursus completus, Series Latina, ed. J.P. Migne, Paris 1844–1864

q. – quaestio

SCDF – Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei

SCPF – Sacra Congregatio de Propaganda Fide

SCSO – Sacra Congregatio Sancti Officii

Wstep

Jedną z prawd teologicznych głoszonych przez Kościół, która stała się normą prawną w kanonicznym systemie prawnym, jest nierozerwalność małżeństwa. Kościół uważa, że małżeństwo jest nierozerwalne i żadna ludzka władza nie jest w stanie takiego związku rozwiązać. Jednak prawo kościelne dopuszcza w tym względzie wyjątki, dając możliwość:

1) rozwiązania małżeństwa niedopełnionego,

2) rozwiązania naturalnego węzła małżeńskiego, czyli takiego, w którym przynajmniej jedna z tworzących go stron jest nieochrzczona.

W przypadku gdy małżeństwo rozpadło się, a zostało wcześniej dopełnione i nie jest ono związkiem naturalnym, istnieje możliwość wniesienia do sądu kościelnego sprawy o orzeczenie (stwierdzenie) nieważności małżeństwa. Kompetentny sąd nie unieważnia ważnie zawartych małżeństw i nie wydaje orzeczeń rozwodowych, lecz tylko – po przeprowadzeniu specjalnego postępowania, zgodnie z przepisami prawa – daje autorytatywną odpowiedź na wysuniętą wątpliwość: czy dane małżeństwo jest nieważne z konkretnego tytułu prawnego. Odpowiedź pozytywna, zawarta w prawomocnym wyroku, daje stronom, jako niezwiązanym węzłem małżeńskim, możliwość zawarcia nowego związku małżeńskiego z inną osobą. W sprawach o orzeczenie nieważności małżeństwa sama zgodna wola małżonków ani samo faktyczne rozejście się stron, ani nawet zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, nie mogą być tytułem wszczęcia procesu o nieważność małżeństwa. Tytuł ten musi być prawny, czyli przewidziany w prawie kanonicznym. Tytuły prawne można podzielić na trzy ogólne grupy:

1) wynikające z istnienia w chwili zawierania związku małżeńskiego przeszkody kanonicznej, od której nie została udzielona dyspensa;

2) wynikające z braku lub wadliwego wyrażenia zgody małżeńskiej;

3) wynikające z niezachowania kanonicznej formy zawarcia małżeństwa.

Małżeństwo pozostaje pod szczególną opieką prawa. Oznacza to, że skoro tylko zostanie ono zawarte zewnętrznie, należy je uważać za ważne, dopóki nie udowodni się, że jest na pewno nieważne lub – w dwóch wspomnianych wyżej przypadkach – nie zostanie ono rozwiązane. Dlatego w razie nierozstrzygniętej wątpliwości domniemanie prawne przemawia za ważnością danego małżeństwa.

W ostatnich latach możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa w trybunałach kościelnych przestała być swego rodzaju tabu lub przywilejem dla „wtajemniczonych”. Przysłużył się temu szczególnie List Apostolski papieża Franciszka „Łagodny Sędzia Pan Jezus” (w skrócie od tytułu w j. łacińskim: MIDI), który już zanim się ukazał, poprzez media, rozbudził u wiernych wielkie nadzieje na natychmiastowe wręcz stwierdzenie nieważności małżeństwa. Normy papieża Franciszka faktycznie zreformowały prawo procesowe, otwierając pewne możliwości dla sprawniejszego przebiegu procesu, jednak nie zmieniły nic w trzech grupach wyliczonych wyżej tytułów prawnych. Ta publikacja – jedna z niewielu na rynku wydawniczym – ma na celu uświadomienie, że osoby, których małżeństwa się rozpadły, mogą skorzystać ze wspomnianych możliwości będących – co podkreślam usilnie – normalną, wielowiekową praktyką w ramach prawa kościelnego zreformowaną przez obecnego papieża. Język prezentowanego tekstu jest na tyle przystępny, na ile pozwala prawny charakter opisywanych instytucji. Styl komentowania norm kanonicznych został tu również ograniczony do niezbędnego minimum, bez porównywania norm procesowych wcześniejszego i obecnego porządku, tak aby czytelnik uzyskał konkretną, zwięzłą, a co ważniejsze – aktualną informację.

Książka została podzielona na trzy rozdziały. Pierwszy dotyczy rozwiązania małżeństwa, drugi orzeczenia jego nieważności, a trzeci procedury orzekania nieważności. Na końcu dołączono aneks z wzorami pism procesowych, z telefonami i adresami sądów kościelnych w Polsce oraz z adresami Trybunału Roty Rzymskiej i Sygnatury Apostolskiej.

Rozdział IRozwiązanie małżeństwa

Rozwiązanie małżeństwa dokonuje się w obrębie norm kodeksowych i tych, które znajdują się w instrukcji Normae de conficiendo processu pro solutione vinculi matrimonialis in favorem fidei z roku 2001. Normy kodeksowe dotyczące małżeństwa nieochrzczonych zostały zawarte w kanonach od 1141 do 1150. Najpierw kodeks mówi o rozwiązaniu małżeństwa niedopełnionego.

1. Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego

Małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci. Jednak małżeństwo niedopełnione, zawarte przez ochrzczonych lub między stroną ochrzczoną i stroną nieochrzczoną, może być ze słusznej przyczyny rozwiązane przez Biskupa Rzymskiego (papieża) na prośbę obydwu stron lub tylko jednej, choćby druga się nie zgadzała. Małżeństwo jest dopełnione, jeśli zostało ważnie zawarte, a następnie dopełnione przez małżonków aktem małżeńskim ukierunkowanym na zrodzenie potomstwa, do którego z natury swej zmierza małżeństwo, przez który małżonkowie stają się jednym ciałem; przy czym akt małżeński musi być dokonany w sposób ludzki, czyli świadomie i dobrowolnie, z afektu małżeńskiego. Takie małżeństwo jest absolutnie nierozwiązalne. Prawo domniemywa, że małżonkowie dopełnili swoje małżeństwo, jeśli po zawarciu małżeństwa mieszkali razem. Małżeństwo jest niedopełnione w znaczeniu kanonicznym, jeśli np. żona, mimo stanowczego oporu, została przez męża zmuszona do aktu małżeńskiego przy użyciu siły fizycznej. Jest to zgodne z przepisem kan. 125 § 1, który stanowi, że czyn dokonany pod wpływem siły zewnętrznej, której nie można się oprzeć, ma być uważany za nieistniejący. Gdyby natomiast chodziło o akt małżeński dokonany pod wpływem przymusu moralnego i wynikającej z niego nawet ciężkiej bojaźni, małżeństwo należałoby uznać za dopełnione.

Do uzyskania dyspensy papieskiej od małżeństwa niedopełnionego potrzebna jest słuszna przyczyna, czyli konkretny motyw, inaczej uzasadnienie wynikające ze stanu faktycznego, który zaistniał w danym związku, które skłania papieża do udzielenia dyspensy. Wspomniana przyczyna musi istnieć nie tylko w chwili wnoszenia prośby o dyspensę, ale przede wszystkim w momencie udzielania dyspensy przez papieża. Gdyby więc podane w prośbie przyczyny dyspensy zdezaktualizowały się, bo np. małżonkowie tymczasem pogodzili się i podjęli pożycie małżeńskie, dyspensa byłaby nieważna.

Przykładowymi przyczynami są:

– rozkład pożycia małżeńskiego nierokujący nadziei na pogodzenie się w przyszłości,

– wstręt do współżycia małżeńskiego,

– uzyskanie rozwodu cywilnego przez małżonków,

– postanowienie jednego z małżonków, że dopełni małżeństwa w dużo późniejszym czasie,

– życie w konkubinacie jednego lub obu małżonków.

Prośba o dyspensę od małżeństwa niedopełnionego powinna być skierowana do Ojca Świętego. Składa się ją na ręce biskupa diecezjalnego stałego lub tymczasowego miejsca pobytu małżonka proszącego. W praktyce składa się osobne pismo skierowane wprost do papieża i drugie do biskupa diecezjalnego z prośbą o poparcie petycji. Niektóre polskie sądy kościelne wymagają trzeciego, osobnego pisma zawierającego krótki wniosek o wszczęcie procedury umożliwiającej uzyskanie dyspensy. W każdym z tych pism małżonek powinien dokładnie opisać stan faktyczny sprawy i podać przyczyny, które go skłoniły do ubiegania się o dyspensę. Prośbę podpisuje małżonek proszący.

Biskup, jeżeli uzna, że prośba jest pozbawiona podstaw, oddala ją. Przeciwko dekretowi odrzucającemu prośbę stronie proszącej przysługuje odwołanie do Stolicy Apostolskiej.

Postępowanie o dyspensę od małżeństwa niedopełnionego odbywa się w trzech etapach. Najpierw powołany przez biskupa instruktor, przy udziale obrońcy węzła małżeńskiego, przeprowadza tzw. instrukcję procesu. Zmierza ona do zebrania materiału dowodowego, na którego podstawie będzie można stwierdzić fakt niedopełnienia małżeństwa oraz istnienie słusznej, czyli proporcjonalnie ważnej przyczyny do udzielenia dyspensy.

Następnie zebrany materiał dowodowy, wraz z opinią biskupa i uwagami obrońcy węzła małżeńskiego, przesyła się do Kongregacji Sakramentów. Kongregacja ta po rozpatrzeniu przysłanego materiału wydaje orzeczenie co do niedopełnienia małżeństwa i istnienia przyczyn do udzielenia dyspensy. Pozytywne orzeczenie Kongregacji jest jednocześnie wnioskiem skierowanym do papieża o udzielenie dyspensy. Wspomniana Kongregacja rozpatruje sprawy także między stroną katolicką i niekatolicką oraz między stronami niekatolickimi, nawet jeśli jedna ze stron nie jest ochrzczona. Obojętne jest, czy strony należą do obrządku łacińskiego, czy wschodniego. Jednakże samej dyspensy od małżeństwa niedopełnionego udziela Ojciec Święty. W sprawach o niedopełnienie małżeństwa stron należących do obrządku wschodniego Kongregacja czuwa, aby akta zostały przejrzane przez specjalny zespół biegłych w dziedzinie prawa wschodniego.

Ostatni etap postępowania ma miejsce na audiencji, na której Ojciec Święty wyraża swoją wolę co do udzielenia dyspensy. W tym momencie małżeństwo zostaje rozwiązane, choćby reskrypt dyspensy miał inną datę wystawienia. Reskrypt dyspensy papieskiej od małżeństwa niedopełnionego Stolica Apostolska przesyła do biskupa, który z kolei wiadomość o nim przekazuje stronom. Tenże biskup o rozwiązaniu małżeństwa przez dyspensę papieską powiadamia również proboszcza zarówno miejsca zawarcia małżeństwa, jak i miejsca przyjęcia chrztu przez strony, celem sporządzenia odpowiedniej adnotacji w parafialnej księdze zaślubionych i ochrzczonych.

2. Przywilej Pawłowy

Kolejną możliwość rozwiązania małżeństwa daje tzw. przywilej Pawłowy, który rozwiązuje pierwsze małżeństwo zawarte przed chrztem z chwilą zawarcia nowego małżeństwa, pod warunkiem że zachodzą następujące przesłanki:

1) pierwsze małżeństwo zostało zawarte między dwiema osobami nieochrzczonymi;

2) jedna z nich nawraca się na wiarę chrześcijańską i ważnie przyjmuje sakrament chrztu – albo w Kościele katolickim, albo w jakiejś wspólnocie niekatolickiej; jeżeli nawracają się obie strony, problem nie powstaje, ponieważ małżeństwo staje się sakramentem;

3) strona, która się nie chrzci, odchodzi; przez odejście rozumie się: a) niechęć do wspólnego zamieszkania (odejście fizyczne), lub b) chęć wspólnego mieszkania, ale z tzw. obrazą Stwórcy (odejście moralne); inicjatywa odejścia nie może pochodzić od strony ochrzczonej;

4) pierwsze małżeństwo niesakramentalne rozwiązuje się na korzyść wiary strony, która przyjęła chrzest w samym momencie zawarcia przez nią nowego małżeństwa ze stroną katolicką; ordynariusz miejsca na skutek poważnej przyczyny może zezwolić – jest to możliwość, a nie prawo neofity – ażeby strona ochrzczona, korzystająca z przywileju Pawłowego, zawarła małżeństwo ze stroną niekatolicką, ochrzczoną lub nieochrzczoną, z zachowaniem przepisów kanonicznych o małżeństwach mieszanych;

5) aby strona ochrzczona ważnie zawarła nowe małżeństwo, należy zawsze zapytać (interpelować) stronę nieochrzczoną: a) czy i ona chciałaby przyjąć chrzest; b) czy przynajmniej chciałaby zgodnie mieszkać ze stroną ochrzczoną, bez obrazy Stwórcy; ta interpelacja powinna nastąpić po chrzcie, jednakże ordynariusz miejsca może na skutek poważnej przyczyny zezwolić na zastosowanie interpelacji przed chrztem, a nawet od niej dyspensować, zarówno przed chrztem, jak i po chrzcie, jeśli z dochodzenia, przynajmniej sumarycznego i pozasądowego, stwierdzi się, że nie można jej dokonać lub będzie bezowocna.

Interpelacji można dokonać na dwa sposoby. Pierwszy – zwykły, przez ordynariusza miejsca strony nawróconej. Ordynariusz ten obowiązany jest zostawić drugiej stronie, jeśliby o to prosiła, czas na odpowiedź, zaznaczając jednak, że gdy czas ten upłynie, milczenie zostanie uznane za odpowiedź negatywną. Jeżeli ten sposób interpelacji byłby niemożliwy do wykonania, powinno się użyć drugiego, ważnego i godziwego, tzn. strona nawrócona czyni to prywatnie. W obydwu wypadkach dokonanie interpelacji oraz jej wynik powinny być stwierdzone zgodnie z prawem w zakresie zewnętrznym.

Strona ochrzczona ma prawo zawrzeć nowe małżeństwo: a) jeżeli druga strona odpowiedziała negatywnie na interpelację; b) jeśli zgodnie z prawem interpelację pominięto; c) jeśli strona nieochrzczona – czy to już interpelowana, czy też nie – zamieszkując najpierw w zgodzie bez obrazy Stwórcy, następnie odeszła bez uzasadnionej przyczyny. W tym ostatnim wypadku należy dokonać interpelacji.

Przywilej Pawłowy nigdy nie rozciąga się na przypadki małżeństw sakramentalnych, na przykład: a) jeżeli w małżeństwie dwóch niekatolików, ważnie ochrzczonych, jedna ze stron chce zawrzeć nowy związek ze stroną katolicką; b) jeżeli w małżeństwie między dwoma katolikami jeden z nich popada w herezję albo apostazję i strona, która nadal pozostaje katolicka, chce zawrzeć nowy związek z inną stroną katolicką.

W praktyce przypadki zastosowania przywileju Pawłowego są coraz częstsze – trzeba nawet stwierdzić, że chętnie się go wykorzystuje, żeby uniknąć kierowania spraw do Stolicy Apostolskiej. W polskiej rzeczywistości dominują sytuacje, kiedy to osoba nieochrzczona, najczęściej emigrująca z kraju, gdzie przyjęcie chrztu nie było czymś oczywistym i gdzie zawarła już związek z inną osobą nieochrzczoną, dowiaduje się w kancelarii parafialnej, że jej pierwsze małżeństwo (naturalne) zakończone rozwodem cywilnym ma istotne znaczenie dla zawarcia nowego związku kościelnego. Kiedy taka osoba chce przyjąć chrzest, zanim zawrze małżeństwo, proboszcz powinien zwrócić się do sądu kościelnego, aby ustalić, czy nie zachodzą przesłanki przywileju Pawłowego. Wraz z pismem przewodnim opisującym stan faktyczny, duchowny powinien przesłać do sądu wszelkie dokumenty, świadczące o tym, że zainteresowana osoba zawarła małżeństwo. Jeżeli to możliwe – również dokumenty poświadczające u obydwojga brak chrztu. W razie ich braku, rolę dowodów mogą pełnić zeznania świadków, że obie strony nigdy nie przyjęły sakramentu chrztu. Jeżeli proboszcz nie potrafiłby zebrać takich dowodów, zwykle robi to sąd mający w tej kwestii więcej możliwości. Sądy kościelne w postępowaniu pozaprocesowym praktycznie wyrażają zgodę na zastosowanie przywileju Pawłowego, pozornie pomijając warunek „odejścia” strony, która się nie chrzci (zwykle osoby te od dawna są po rozwodzie i nie mają ze sobą kontaktu), stosując domniemanie, że takie odejście nastąpiłoby w uwarunkowaniach, kiedy związek trwał.

3. Przypadki rozwiązania małżeństwaa lege

Kolejne dwie normy kodeksowe dające podstawę do rozwiązania małżeństwa również dotyczą nieochrzczonych, którzy przyjmują sakrament chrztu. Za względu na stan faktyczny, który normy te obejmuje, są one rzadko stosowane w naszym obszarze kulturowym. Pierwszy kanon mówi, że jeżeli nieochrzczonemu, który miał równocześnie przed chrztem kilka żon nieochrzczonych, po przyjęciu chrztu w Kościele katolickim trudno pozostać z pierwszą, może zatrzymać jedną z nich, oddalając pozostałe. To samo odnosi się do kobiety nieochrzczonej, która miała równocześnie kilku mężów nieochrzczonych. Po przyjęciu chrztu nowe małżeństwo winno być zawarte z zachowaniem prawnej formy, z uwzględnieniem – w razie potrzeby – także przepisów o małżeństwach mieszanych oraz innych wymogów prawnych. Oprócz tego ordynariusz miejsca, mając na uwadze warunki moralne, społeczne i ekonomiczne miejsc i osób, powinien zatroszczyć się o wystarczające zabezpieczenie potrzeb pierwszej żony oraz innych oddalonych, zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości, chrześcijańskiej miłości i naturalnej słuszności.

Drugi kanon mówi, że jeżeli nieochrzczony, po przyjęciu chrztu w Ko-ściele katolickim, nie może ze współmałżonkiem nieochrzczonym zamieszkać z racji uwięzienia lub prześladowania, wolno mu zawrzeć nowe małżeństwo, chociaż druga strona w tym czasie przyjęłaby chrzest.

Podsumowując, należy stwierdzić, że małżeństwo niesakramentalne może być rozwiązane za pomocą ogólnego pozwolenia – a lege:

1) w przypadku poligamii:

a) nieochrzczony, który miał równocześnie (niesukcesywnie) przed chrztem kilka żon nieochrzczonych, przyjmuje chrzest w Kościele katolickim (to samo odnosi się do kobiety nieochrzczonej, która miała równocześnie kilku mężów nieochrzczonych),

b) jest mu trudno pozostać z pierwszą z żon,

c) może zatrzymać jedną z nich, oddalając pozostałe,

d) nowe małżeństwo po przyjęciu chrztu powinno być zawarte z zachowaniem prawnej formy, z uwzględnieniem, w razie potrzeby, także przepisów o małżeństwach mieszanych oraz innych wymogów prawnych,

e) ordynariusz miejsca, mając na uwadze warunki moralne, społeczne i ekonomiczne miejsc i osób, powinien zatroszczyć się o wystarczające zabezpieczenie potrzeb pierwszej żony oraz innych oddalonych, zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości, chrześcijańskiej miłości i naturalnej słuszności,

2) w przypadku niemożliwości nawiązania współzamieszkania:

a) nieochrzczony będący w związku małżeńskim z innym nieochrzczonym,

b) zostają rozdzieleni z racji uwięzienia lub prześladowania,

c) jeden z nich, a nawet oboje, otrzymują chrzest w Kościele katolickim,

d) jeżeli nie mogą nawiązać współzamieszkania z racji wspomnianych w podrozdziale 2, wolno im zawrzeć nowe małżeństwo,

e) jeżeli pierwsze małżeństwo zostałoby skonsumowane już po chrzcie obojga, nie może zostać rozwiązane i dlatego nie ma możliwości zawarcia drugiego małżeństwa.

4. Rozwiązanie małżeństwa na korzyść wiary

Następną figurą prawną umożliwiającą rozwiązanie małżeństwa jest tzw. przywilej wiary. Na mocy tego przywileju praktycznie każde małżeństwo, w którym przynajmniej jedna ze stron jest nieochrzczona, może zostać rozwiązane przez papieża na korzyść wiary strony proszącej o ten przywilej lub nawet na korzyść wiary osoby trzeciej, chcącej zawrzeć związek ze stroną żyjącą wcześniej w małżeństwie naturalnym.

W przypadkach rozwiązania małżeństwa na korzyść wiary obowiązują normy z 6 grudnia 1973 r., które zostały dostosowane do nowego kodeksu dokumentem Kongregacji Nauki Wiary z 30 kwietnia 2001 r.: Normae de conficiendo processu pro solutione vinculi matrimonialis in favorem fidei. Papież, jeżeli zachodzi taka potrzeba, rozwiązuje węzeł naturalny na korzyść wiary.

Aby zaistniała możliwość rozwiązania małżeństwa na korzyść wiary, powinny być spełnione następujące warunki:

1. Brak chrztu u jednego z małżonków w czasie całego pożycia małżeńskiego i brak współżycia między małżonkami po przyjęciu chrztu przez stronę, która wcześniej była nieochrzczona lub przez obie strony.

2. Przyszły kontrahent, który nie jest ochrzczony lub jest ochrzczony poza Kościołem katolickim, musi zagwarantować stronie katolickiej wolność wyznawania swojej wiary i wychowania w niej dzieci. Jeżeli udowodniłoby się brak szczerości w składaniu tegoż zobowiązania przez stronę nieochrzczoną, ordynariusz miejsca, zgodnie z prawem, może przystąpić do stwierdzenia nieważności małżeństwa z przeszkody węzła.

3. Separacja między małżonkami powinna być zupełna i nieodwracalna i nie może być możliwości odnowienia życia małżeńskiego.

4. Strona starająca się o łaskę nie może być przyczyną rozpadu pierwszego małżeństwa, jak również nie może być nią strona katolicka, z którą kontrahent ma zamiar zawrzeć nowy związek.

5. Udzielenie łaski nie może wywołać niebezpieczeństwa publicznego zgorszenia lub poważnego zdziwienia. Powinno się też zabezpieczyć potrzeby poprzedniego współmałżonka i dzieci.