Słowacja. Góry dla niecierpliwych

Dariusz Jędrzejewski

SŁOWACJA

Tatry, Niżne Tatry, Słowacki Raj, Mała Fatra, Wielka FatraGÓRY DLA NIECIERPLIWYCH

WSTĘP

Słowacja, państwo za miedzą, cieszy się wśród naszych rodaków nieustającą popularnością. Choć wprowadzenie tam w 2009 r. euro nieco zmniejszyło liczbę Polaków odwiedzających Słowację, kraj ten cały czas mieści się w czołówce najczęściej obieranych celów.

Największą atrakcję stanowią kąpieliska termalne, z których wiele zaprasza na lecznicze i rekreacyjne kąpiele przez cały rok. Nie mniej popularne są zimą stacje narciarskie z rozbudowanym ostatnio ośrodkiem na Chopoku w Niżnych Tatrach, który dzięki inwestycjom stał się największym centrum białego szaleństwa w Europie Środkowej.

Wszystkie te atrakcje okraszają wspaniałe słowackie góry, które zajmują ⅔ powierzchni całego kraju. Góry Słowacji należą głównie do grupy łańcuchów Karpat Zachodnich. Z grupy Karpat Wschodnich leżą tutaj jedynie: Wyhorlat, Bieszczady, Wzgórza Zemplińskie i Góry Tokajsko-Slańskie.

Największą popularnością cieszą się góry w środkowej Słowacji. Tutaj rozciągają się te najatrakcyjniejsze i najczęściej odwiedzane: Tatry, Niżne Tatry, Słowacki Raj oraz Wielka i Mała Fatra. Każdy z tych łańcuchów górskich jest inny zarówno pod względem budowy, jak i krajobrazu. Wszystkie objęto ochroną w ramach parków narodowych. Turyści mogą korzystać z ich uroków dzięki gęstym systemom szlaków turystycznych, chociaż i tu w wielu miejscach spotkamy ograniczenia ruchu turystycznego, zimą spowodowane względami bezpieczeństwa, a o innych porach związane z ochroną przyrody.

W przewodniku opisano 35 całodniowych wycieczek po Tatrach, Niżnych Tatrach, Słowackim Raju, Wielkiej i Małej Fatrze. Są to najbardziej reprezentatywne dla każdego z tych łańcuchów trasy, które może pokonać każdy górski turysta. Wiele z nich nadaje się na wspaniałe rodzinne wycieczki z młodszymi lub starszymi dziećmi.

Trasy niemal wszystkich wycieczek mają formę pętli. Miejsca rozpoczęcia i zakończenia dobrano tak, aby dało się do nich dojechać środkami zarówno komunikacji zbiorowej, jak i samochodem, a także zaparkować go. Podajemy strony internetowe przewoźników, na których można znaleźć czytelne rozkłady jazdy z uwzględnieniem miejsc, gdzie znajduje się start i meta wyprawy.

Zaprezentowane w książce łańcuchy górskie leżą w sąsiedztwie granicy Polski i w zasadzie wcale nie trzeba wyjeżdżać na urlop na Słowację, aby odbyć opisane tu wycieczki. Przewodnik opisuje bowiem wypady z miejsc, do których szybko możemy dojechać z popularnych miejscowości wypoczynkowych w polskich Beskidach, Pieninach czy Tatrach. Jeśli ktoś wypoczywa w Zakopanem, Bukowinie Tatrzańskiej, Korbielowie, Szczyrku czy innej miejscowości po polskiej stronie granicy, bez przeszkód w ciągu jednego dnia dojedzie do zaprezentowanych miejsc i gór po słowackiej stronie granicy, tym bardziej że w górach pogoda jest bardzo zmienna i często, szczególnie latem, zdarza się, że w jednej części masywu pada deszcz, a w innej świeci słońce. Warto mieć w pogotowiu taką podręczną listę miejsc wartych odwiedzin, bo może okazać się bardzo przydatna w czasie urlopu.

Oczywiście oprócz wycieczek w przewodniku opisano także popularne ośrodki letniskowe na Słowacji, w których znajdziemy miejsca noclegowe w obiektach wszystkich możliwych kategorii od kwater prywatnych po luksusowe hotele.

Możemy wypoczywać zarówno w Polsce, jak i na Słowacji, a przy tym korzystać z opisanych w przewodniku wycieczek.

Zapraszamy do odwiedzenia gór naszych południowych sąsiadów.

Dolina Veľký Sokol w Słowackim Raju

Panorama Tatr ze Szczyrbskiego Jeziora; widok na doliny Mięguszowiecką (po prawej) i Młynicką rozdzielone Granią Baszt (w centrum)

Tatry Wysokie i Bielskie(Vysoké Tatry, Belanské Tatry)

Widok na grzbiet Jatek z Przełęczy pod Kopą; w dole Dolina Przednich Koperszadów.

Tatry są górami fałdowymi typu alpejskiego i najwyżej wypiętrzonym łańcuchem górskim w całych Karpatach. W Tatrach, poza najwyższym Gerlachem (2654 m n.p.m.), jeszcze dziesięć szczytów i grani przekracza 2600 m n.p.m.

Łańcuch Tatr rozciąga się od Zdziarskiej Przełęczy na wschodzie do Huciańskiej Przełęczy na zachodzie i składa się z trzech grup górskich: Tatr Bielskich, Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich.

Cały łańcuch rozciąga się na długości 57 km i ma 18,5 km szerokości w najszerszym miejscu. Ponad 75% powierzchni Tatr leży na terenie Słowacji. Masywy Tatr Wysokich i Zachodnich przecina granica polsko-słowacka, a Tatry Bielskie w całości należą do Słowacji.

Tatry należą do gór, których masyw buduje trzon krystaliczny utworzony ze skał metamorficznych i magmowych powstałych 420–300 mln lat temu. Trzon krystaliczny Tatr Zachodnich tworzą skały metamorficzne powstałe ze skał osadowych, a Tatr Wysokich – skały magmowe (głównie granitoidy), które powstały w okresie aktywności wulkanicznej. Obszar, na którym leżą dzisiejsze Tatry, wypiętrzył się już w paleozoiku w czasie hercyńskich ruchów górotwórczych (orogenezy hercyńskiej), ale później w wyniku erozji uległ całkowitemu zrównaniu oraz zalaniu wodami morskimi. Przez miliony lat obszar ten pokrył się grubą warstwą osadów, z których wytworzyły się skały osadowe: wapienie, dolomity i piaskowce. Powstanie masywu tatrzańskiego, jak również całych Karpat oraz innych młodych gór, takich jak Alpy, Kaukaz czy Himalaje, jest efektem alpejskich ruchów górotwórczych (orogeneza alpejska), zapoczątkowanych około 25 mln lat temu. Ogromne siły wywołane wzajemnym naciskiem platform geologicznych spowodowały wyniesienie rozległych obszarów na znaczną wysokość. Ściskaniu i wypiętrzaniu towarzyszyło fałdowanie podłoża ze skał osadowych, a następnie jego pękanie. W ten sposób na powierzchnię wyłoniły się warstwy starszych skał magmowych i metamorficznych. Później nastąpiło odrywanie się fałd skał osadowych od macierzystego podłoża i przesuwanie ich na znaczne odległości. Poprzesuwane fałdy ze skał osadowych utworzyły tzw. płaszczowiny, które dzisiaj budują zewnętrzne okrywy wielu obszarów w całych Karpatach, w tym również w Tatrach. Płaszczowiny z młodszych skał osadowych w wielu miejscach ponownie przysłoniły pierwotny trzon krystaliczny. Niemal cała północna (polska) część Tatr Zachodnich zbudowana jest ze skał osadowych. Również w Tatrach Wysokich ukonstytuowanych na trzonie krystalicznym występują obszary przykryte płaszczowinami. Z kolei w osadowych Tatrach Zachodnich stwierdzono oderwane i przemieszczone fragmenty trzonu krystalicznego (tzw. czapy tektoniczne), na przykład na Czerwonych Wierchach, grzbiecie granicznym ciągnącym się od Goryczkowej Czuby przez Kasprowy Wierch po szczyt Beskidu. Tatry Bielskie, wschodnią część masywu Tatr, tworzą natomiast w całości skały osadowe jako płaszczowiny. Ostateczny kształt górotworowi tatrzańskiemu nadało zlodowacenie, które rozpoczęło się niedługo po zakończeniu procesów orogenezy alpejskiej, około 1,8 mln lat temu. Co prawda lodowiec w jego krakowskiej, najbardziej rozległej fazie nie sięgnął podnóża Tatr, ale surowe warunki klimatyczne spowodowały powstanie lokalnych lodowców górskich, które przekształciły rzeźbę gór w wyniku oddziaływania lodu. Pozostawiły one spękane skały, osuwiska, głazowiska, wyrzeźbione doliny, moreny oraz jeziora polodowcowe. Procesy erozji wodnej i związane z tym zjawiska krasowe występujące w Tatrach wapiennych spowodowały utworzenie się tam licznych systemów jaskiń.

W Tatrach występują w pełni wykształcone wszystkie charakterystyczne piętra roślinności górskiej od piętra pogórza po turniowe. Spotkać tu można charakterystyczne dla wysokogórskiego środowiska rzadkie rośliny i zwierzęta często niespotykane poza tym środowiskiem. Do rzadkich i chronionych gatunków należą między innymi niedźwiedzie, kozice górskie, świstaki, płochacz halny, siwerniak. Tatry dzięki temu są obszarem badań naukowców: geologów, botaników, zoologów. O fenomenie przyrodniczym Tatr decyduje też jeszcze jeden fakt, a mianowicie ich niewielki obszar. To sprawia że są tak atrakcyjne pod względem naukowym i turystycznym. Podczas górskiej wycieczki możemy podziwiać jednocześnie skaliste turnie, kotły polodowcowe, górskie jeziora, wartkie potoki i wodospady, dolnoreglowe i górnoreglowe lasy bukowe, jodłowe i świerkowe, bory limbowe, pola kosodrzewiny, hale pełne rzadkich gatunków roślin, przemykające graniami kozice, chowające się pomiędzy kamieniami i pogwizdujące ostrzegawczo świstaki, a czasem także przechadzającego się w oddali niedźwiedzia brunatnego. Symbolami tatrzańskiej przyrody są limby, szarotki, krokusy i kozice. Walkę o ochronę Tatr, rozpoczętą przez przyrodników i miłośników przyrody jeszcze w XIX w., zwieńczyło w 1948 r. utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego (Tatranský Národný Park) na Słowacji, a w 1954 r. jego odpowiednika na terenie Polski. Góry należą także do grupy rezerwatów biosfery UNESCO. Tatrzański Park Narodowy oplata sieć szlaków turystycznych, ale wiele miejsc na terenie gór ze względów przyrodniczych jest niedostępna dla masowej turystyki. Tam, gdzie nie docierają szlaki, można odbyć wycieczkę z wykwalifikowanym przewodnikiem górskim. W słowackiej części Tatr od 1 listopada do 15 czerwca szlaki turystyczne powyżej schronisk są zamknięte; w tym czasie nie działa również schronisko pod Rysami i prowadzący do niego szlak z Popradzkiego Stawu. Wędrując po słowackich Tatrach, warto pomyśleć o wykupieniu specjalnego ubezpieczenia górskiego, gdyż w razie wypadku na szlaku osoba poszkodowana ponosi koszty operacji ratowniczej prowadzonej przez TNH, słowacki odpowiednik TOPR-u.

Tatry Wysokie i Bielskie to dwa różniące się budową i charakterem łańcuchy tatrzańskie, które są ze sobą nierozerwalne turystycznie ze względu na bliskie sąsiedztwo. Trudno jest prezentować wypoczynek i szlaki turystyczne w Tatrach Wysokich, nie wspominając o Tatrach Bielskich. Obie grupy górskie łączy turystyka i powiązania komunikacyjne pomiędzy miejscowościami letniskowymi usytuowanymi u ich podnóży.

Tatry Wysokie to imponujący masyw budzący zachwyt strzelistością i monumentalnością szczytów. Przez wieki owiane tajemnicą, stopniowo oswajano i zagospodarowywano. Już w XVI w. znali je okoliczni górale, którzy łatwo dostępnymi dolinami wędrowali co roku ze swoimi stadami na letni wypas na halach. Wyżej zapędzali się już tylko nieliczni śmiałkowie, poszukiwacze przygód i minerałów oraz uciekinierzy, którzy byli na bakier z prawem. Główna grań Tatr Wysokich rozciąga się od Przełęczy pod Kopą (Kopské sedlo) na wschodzie po przełęcz Liliowe na zachodzie. Granią od przełęczy Liliowe po niższy z wierzchołków Rysów biegnie granica polsko-słowacka. Najniższym punktem w przebiegu grani głównej jest Gładka Przełęcz (1994 m n.p.m.), poprzez którą łączą się Dolina Cicha Liptowska (Tichá dolina) z Doliną Pięciu Stawów Polskich; pierwsza z nich uznawana jest za zachodnią granicę Tatr Wysokich. Przełęczą poprowadzona jest granica polsko-słowacka, a od strony słowackiej biegnie na nią czerwony szlak turystyki pieszej z górnej części Doliny Cichej Liptowskiej. Z przełęczy nie da się kontynuować wycieczki. Pozostałe przełęcze leżą już w piętrze turni i wymagają mozolnej wspinaczki.

Od grani głównej odchodzą krótsze i dłuższe granie boczne. Do rozleglejszych należą: wschodnia grań Świnicy, główna grań odnogi Krywania, południowo-wschodnia grań Wyż­niego Baraniego Zwornika. Krótsze i dłuższe granie oddzielają od siebie tatrzańskie doliny przekształcone oddziaływaniem lokalnych lodowców. Doliny mają piętrowy przebieg, a poszczególne piętra oddzielają od siebie progi skalne; z wielu z nich spływają wodospady. W wielu dolinach znajdują się urozmaicające skalne krajobrazy polodowcowe jeziora wysokogórskie, nazywane stawami. Największe z nich – Morskie Oko i Wielki Staw – leżą w polskiej części Tatr Wysokich. Po słowackiej stronie granicy największy jest Wielki Hińczowy Staw (Veľké Hincovo pleso) i Szczyrbskie Jezioro (Štrbské pleso). W Tatrach Wysokich mają swoje źródła Wag (Biały Wag – górny bieg) i Poprad, dwie duże słowackie rzeki; pierwsza z nich należy do dorzecza Dunaju, druga – Wisły.

Tatry Bielskie są najmniejszym z tatrzańskich łańcuchów. Mają długość zaledwie około 13 km. Nazwa związana jest z miastem Biała Spiska (Spišská Belá), do którego częściowo należały. Tworzą zwarty łańcuch górski rozciągnięty poprzecznie w stosunku do przebiegu głównej grani Tatr Wysokich, która styka się z krótką granią boczną Tatr Bielskich na Przełęczy pod Kopą. Granica Tatr Wysokich i Bielskich biegnie dolinami: Jaworową (Javorová), Zadnich Koperszadów (Zadné Meďodoly), Przednich Koperszadów (Predné Meďodoly) i Kieżmarską (Kežmarská Bielá voda). Szczyty Tatr Bielskich są dużo niższe i łagodniejsze niż sąsiednich Tatr Wysokich. Najwyższy szczyt, Hawrań (Havran), sięga 2152 m n.p.m.; wysokość 2000 m n.p.m. przekracza jeszcze pięć innych wierzchołków. Łatwy dostęp do hal spowodował, że już od XIV w. w Tatrach Bielskich intensywnie rozwijało się pasterstwo. Owce wypasano tu do 2. połowy lat 50. XX w. Góry były też miejscem eksploatacji surowców mineralnych. Miejsca wydobywania rud miedzi utrwalają nazwy miejscowe, między innymi Zadnie i Przednie Koperszady (niem. Hintere Kupferschächte – „tylne szyby miedziowe”). Do atrakcji Tatr Bielskich należy Bielska Jaskinia (Belianská jaskyňa) położona we wschodniej części łańcucha ponad miejscowością Tatrzańska Kotlina (Tatranská Kotlina). Na uwagę zasługuje bardzo bogaty świat roślinny Tatr Bielskich, który ma związek z podłożem ze skał wapiennych. Właśnie z tego powodu od dawna były one obszarem zainteresowania botaników. Ze względu na ochronę przyrody obszar Tatr Bielskich przecina zaledwie kilka szlaków turystycznych; tylko jeden z nich (czerwony – przedłużenie Tatrzańskiej Magistrali do Zdziaru) prowadzi w najwyższą część łańcucha, przecinając go stokami pod Szalonym Wierchem (Hlupý vrch).

Skaliste szczyty od końca XVIII w. zaczęły przyciągać nie tylko naukowców i badaczy, ale też podróżników, a później i zwykłych turystów. Ruch turystyczny wzmógł się na przełomie XIX i XX w. Na południowych stokach Tatr Wysokich schodzących do Kotliny Popradzkiej i u podnóża Tatr Bielskich zaczęły się rozwijać miejscowości turystyczne. Dzisiaj wzdłuż obu pasm rozciąga się wianuszek małych i większych letnisk: Tatrzańska Kotlina (Tatranská Kotlina), Kieżmarskie Żłoby (Kežmarské Žľaby), Matlary (Tatranské Matliare), Tatrzańska Łomnica (Tatranská Lomnica), Smokowce: Stary, Nowy, Górny i Dolny Smokowiec (Starý, Nový, Horný a Nizký Smokovec), Tatrzańskie Zręby (Tatranské Zruby), Tatrzańska Polanka (Tatranská Polianka), Nowa Polanka (Nová Polianka) i Wyżnie Hagi (Vyšné Hágy), Szczyrbskie Jezioro (Štrbské pleso) i Podbańska (Podbanské). Niżej na południowych stokach leżą stare wsie podtatrzańskie, które również zaczęły pełnić funkcje turystyczne, na przykład Nowa i Stara Leśna (Nová i Stará Lesna). U północno-wschodnich podnóży Tatr Bielskich rozciąga się na znacznej przestrzeni wieś Zdziar (Ždiar), etnograficznie należąca do Spiszu. Zdziar i mniejsze wsie Podspady (Podspády) i Jaworzyna (Tatranská Javorina) to dzisiaj również centra turystyki i główne węzły szlaków w tej części Tatr.

W 1947 r. podtatrzańskie letniska na południowych stokach Tatr Wysokich stały się częścią miasta Wysokie Tatry (Vysoké Tatry). W 2008 r. wydzielone zostało z niego Szczyrbskie Jezioro, które włączono do gminy Szczyrba (Štrba). Dzisiaj Wysokie Tatry składają się trzech jednostek administracyjnych: Starego Smokowca, Tatrzańskiej Łomnicy oraz Szczyrbskiego Jeziora; do tego ostatniego należą administracyjnie tylko osady Podbańska i Wyżnie Hagi.

W listopadzie 2004 r. słowackie Tatry padły ofiarą katastrofalnego huraganu, podczas którego przestało istnieć ponad 14 tys. ha lasów, głównie na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Słowacy nadali tej klęsce nazwę Wielkiej Katastrofy. Ponad 20 ha nowych nasadzeń drzew zniszczył wiosną 2013 r. pożar. Wiatr spustoszył ponownie podtatrzańskie stoki w 2010 i 2012 r. Ogrom klęski ekologicznej widać w każdej miejscowości, gdzie ostały się pojedyncze drzewa. Z nagich stoków pokrytych gdzieniegdzie ocalałymi drzewami odsłoniły się się dalekie panoramy gór, i to w miejscach dotychczas pozbawionych widoków. Zdecydowano również o przeznaczeniu części zniszczonych obszarów na cele turystyczne. Tam gdzie się dało, poszerzone zostały stare trasy narciarskie i wybudowane nowe z jednoczesną modernizacją infrastruktury.

Panorama Łomnickiej Grani z Siodełka

Widok na masyw Łomnicy i Kieżmarskiego Szczytu spod wyciągu gondolowego w Tatrzańskiej Łomnicy

Szczyrbskie Jezioro z hotelem Patria, Złomiskową Doliną w tle; dominuje potężna dwuwierzchołkowa Wysoka, 2547 m n.p.m.

Ewangelicki kościół z XIX w. w Nowym Smokowcu na tle Sławkowskiego Grzbietu

XIX-wieczna zabudowa Nowego Smokowca

» Komunikacja

Główną arterią komunikacji drogowej u stóp Tatr Wysokich i Bielskich jest ciąg dróg nr 67 i 537, który na odcinku od Łysej Polany do Szczyrbskiego Jeziora nosi nazwę Drogi Wolności; dalej w kierunku zachodnim aż do Liptowskiego Gródka (Liptovský Hrádok) droga nr 537 to Tatrzańska Droga Młodości. Niemal do każdego miejsca pod słowackimi Tatrami da się dojechać pociągiem lub autobusem.

Ważną rolę w lokalnym ruchu turystycznym pod Tatrami Wysokimi odgrywają Tatrzańskie Koleje Elektryczne (Tatranské Elektrické Železnice – TEŽ). Linie kolei łączące Stary Smokowiec ze Szczyrbskim Jeziorem i Tatrzańską Łomnicą to podstawa turystyki w Tatrach Wysokich; Stary Smokowiec jest stacją węzłową, gdzie linia z Popradu rozdziela się w dwóch kierunkach. Dzięki linii kolejowej turyści mogą rozpoczynać i kończyć wycieczki w różnych miejscach, a oprócz tego wracać wygodnie do miejsc swojego zakwaterowania. Do TEŽ należą również kolej zębata ze Szczyrbskiego Jeziora do Tatrzańskiej Szczyrby oraz kolejka linowo-terenowa ze Starego Smokowca na Siodełko (Hrebienok). Pierwsza z nich łączy bezpośrednio tatrzański kurort ze stacją w Tatrzańskiej Szczyrbie na głównym trakcie kolejowym Słowacji pomiędzy Rużomberkiem a Popradem, druga pozwala turystom na szybsze dotarcie do serca Tatr Wysokich, zastępując mozolne podejście. Tatrzańska Łomnica jest również połączona z siecią kolei normalnotorowej linii Poprad–Pławiec (Plaveč) dziesięciokilometrowym odgałęzieniem ze stacją węzłową Studeny Potok w Wielkiej Łomnicy (Vélká Lomnica). Te szlaki kolejowe do dzisiaj stanowią najważniejsze linie komunikacyjne, i to zarówno dla mieszkańców, jak i setek tysięcy gości odwiedzających co roku słowackie Tatry. Dzięki sieci kolejowej turyści mogą rozpoczynać i kończyć wycieczkę, gdzie chcą, ponieważ bardzo szybko i wygodnie każdy z nich dotrze do dowolnego miejsca położonego u podnóży tatrzańskich szczytów. Świadomość, że ma się do dyspozycji taki środek komunikacji, pozwala nawet na bardzo dalekie wyprawy w góry. Schodząc wieczorem z gór na którąś ze stacji, wiemy, że ciepły wagon dowiezie nas w ciągu najwyżej godziny do bazy. Dzięki połączeniom kolejowym mamy także możliwość zatrzymania się w miejscowościach oddalonych o kilka kilometrów od znanych kurortów. Cena za nocleg będzie na pewno dużo niższa, co pozwoli nam zaoszczędzić nieco grosza na inne szaleństwa, na przykład kulinarne. Podróż z Tatrzańskiej Łomnicy do Popradu trwa mniej więcej 1 godz. 10 min; droga powrotna zajmuje 1 godz. 30 min. Bilety są do nabycia w automatach (na głównych stacjach również w kasach). Można kupić bilet jednorazowy oraz czasowy 1-, 3- i 7-dniowy. Cena biletu jednorazowego zależy od dystansu, jaki zamierzamy pokonać i wynosi 0,50–4,00 euro; bilety czasowe 4–14 euro (dzieci i młodzież połowa ceny). Informacja o godzinach odjazdów kolejek z poszczególnych przystanków i stacji: www.vysoketatry.sk.

Wycieczki w Tatrach Wysokich i Bielskich ułatwia również komunikacja autobusowa. Operatorem na trasach jest tutaj Slovenska Automobilová Doprava Poprad. Najważniejsza linia przy planowaniu wycieczek w Tatry ma następujący przebieg: Poprad–Wysokie Tatry–Zdziar–Tatranská Javorina. Część kursów zaczyna się i kończy na przystanku Tatranská Javorina pošta lub Starý Smokovec autobusová stanica. Rozkłady jazdy znajdują się na stronie internetowej www.sadpp.sk.

Na trasie Zakopane–Zdziar–Tatrzańska Łomnica–Stary Smokowiec–Poprad i z powrotem kursują w sezonie letnim cztery razy dziennie autobusy firmy przewozowej Strama (www.strama.eu). Poranny kurs i powrotny popołudniowy pozwalają na zaplanowanie nawet dość długiej wycieczki w Tatrach Wysokich i Bielskich.

Cennik parkowania na osiedlach miasta Wysokie Tatry: www.vpstatry.sk. Pozostawienie samochodu na oznaczonym parkingu na cały dzień to wydatek około 5,50 euro.

W Tatrzańskiej Łomnicy w sąsiedztwie dolnej stacji wyciągu gondolowego znajduje się bezpłatny centralny parking. To dobre miejsce, by rozpoczynać tu wycieczki w góry. Można stąd od razu wjechać wyciągiem nad Łomnicki Staw lub podejść do stacji kolejki tatrzańskiej i udać się nią na miejsce, gdzie zaplanowaliśmy początek wycieczki.

Stacja w Tatrzańskiej Łomnicy; w tle Grandhotel Praha

Stacja w Szczyrbskim Jeziorze; przy peronie pociąg kolejki zębatej do Tatrzańskiej Szczyrby

Pociąg kolei tatrzańskiej na stacji w Szczyrbskim Jeziorze

» Tatrzańska Łomnica

Największa miejscowość pod Tatrami Wysokimi, w granice administracyjne której włączone są także położone po sąsiedzku osiedla: Tatrzańska Kotlina, Tatrzańska Leśna, Kieżmarskie Żłoby i Matlary. Tatrzańska Łomnica została założona jako ośrodek turystyczny pod koniec XIX w. na wykupionych przez państwo węgierskie gruntach. Na tarasie położonym na wysokości 850 m n.p.m. u stóp masywu Łomnicy w 1892 r. władze rozpoczęły budowę państwowego uzdrowiska. Jednym z pierwszych wzniesionych obiektów był wybudowany w 1893 r. hotel Lomnica. Dzisiaj niestety zaniedbany i opuszczony charakterystyczny budynek w centrum miejscowości czeka na remont. W jego pobliżu znajdują się zabytkowe zabudowania stacji kolejowej, które wzniesiono w 1895 r. po doprowadzeniu 9-kilometrowego odgałęzienia od linii głównej ze stacji Studený Potok w Wielkiej Łomnicy. W 1911 r. do torowiska normalnotorowego dołączyły tory wąskotorowej kolei tatrzańskiej do Starego Smokowca. Po północnej stronie Drogi Wolności, głównej ulicy przecinającej centrum, w sąsiedztwie hotelu Lomnica można dojrzeć zbudowany niedługo po nim Dom Zdrojowy (Léčebný dom). On także podzielił los budynku hotelowego i czeka na remont. Pomiędzy dwoma opuszczonymi symbolami dawnego uzdrowiska znajduje się pięknie utrzymany park ze wspaniałymi okazami drzew liściastych i iglastych. Ponad parkiem na wzniesieniu dojrzeć można charakterystyczną, ozdobioną wieżyczkami bryłę Grandhotelu Praha wybudowanego w 1905 r. (nazwę Praha nadano mu w 1919 r.). Z lat 30. XX w. pochodzi dawny dom wczasowy Morava, który mimo powojennej przebudowy zachował oryginalne cechy czeskiego funkcjonalizmu reprezentowanego między innymi przez jego projektanta Bohuslava Fuchsa. W miejscowości ma swoją siedzibę muzeum przyrodnicze parku narodowego. Jego oryginalna bryła przypominająca tatrzański szczyt wyróżnia się pośród sąsiednich budowli. Powojenną wizytówką Tatrzańskiej Łomnicy był rozległy, położony przy drodze dojazdowej z Wielkiej Łomnicy ośrodek kempingowy Eurocamp FICC; przy ośrodku działał nawet przystanek kolejowy. Dzisiaj opuszczony teren czeka na inwestora.

Tatrzańska Łomnica stanowi obecnie centrum turystyki górskiej we wschodniej części Tatr Wysokich oraz w Tatrach Bielskich. Największą atrakcją miejscowości jest położenie jej centrum u stóp Łomnicy (2632 m n.p.m.), drugiego pod względem wysokości po Gerlachu szczytu w Tatrach. Szczyt i Tatrzańską Łomnicę w 1940 r. połączyła trzyodcinkowa linia kolei linowej. Kamienną elewację dolnej stacji kolei linowej na Łomnicę widać obok Grandhotelu. Budynek powstałej w latach 1935–1940 kolei górskiej zaprojektował znany słowacki architekt Dušan Jurkovič. Jego autorstwa są także stacje przesiadkowe Štart i Łomnicki Staw oraz budynek górnej stacji na szczycie Łomnicy. Od 2001 r. budynek dolnej stacji oraz linia kolei linowej nad Łomnicki Staw są wyłączone z użytkowania. Pośrednie stacje Štart i Łomnicki Staw służą kolejce gondolowej uruchomionej w latach 70. XX w.; kolej linowa kursuje tylko pomiędzy stacjami Łomnicki Staw–szczyt Łomnicy.

Po zniszczeniach lasów, jakich dokonały w słowackim Tatrzańskim Parku Narodowym huraganowe wiatry, władze parku umożliwiły rozbudowę stacji narciarskiej w Tatrzańskiej Łomnicy. Przybyło wyciągów, poszerzono i powiększono tereny narciarskie. Stacja narciarska rozciągająca się od centrum Tatrzańskiej Łomnicy po Przełęcz Łomnicką jest obecnie największym ośrodkiem białego szaleństwa w Tatrach. Na imponującą Łomnicę, którą dzieli od Łomnickiego Stawu blisko 900 m wysokości, da się wjechać kolejką linową. Wagonik przesuwa się na linach ponad kilkusetmetrową przepaścią. Na szczycie znajduje się najwyżej położony w Tatrach ogólnodostępny taras widokowy. Na niewielkiej przestrzeni zmieszczono tu także obserwatorium astronomiczne i meteorologiczne oraz przekaźniki telekomunikacyjne.

Łomnicki Staw (1751 m n.p.m.), usytuowany w kotle polodowcowym blisko kilometr poniżej szczytu, jest ważnym węzłem szlaków turystycznych w Tatrach Wysokich. Obok budynku stacji gondolek i kolei linowej przebiega czerwona Magistrala Tatrzańska. To szlak, który trawersuje niemal na całym swym przebiegu masyw Tatr Wysokich i łączy wszystkie szlaki prowadzące od miejscowości wypoczynkowych w głąb gór; jego wschodni odcinek od Łomnickiego Stawu przecina grzbiet masywu Łomnicy i prowadzi do Doliny Zielonego Stawu i Doliny Białych Jezior przy granicy z Tatrami Bielskimi. Nieco na zachód od stacji kolejek na stoku znajduje się stare schronisko nad Łomnickim Stawem (Skalnatá chata).

Tatrzańska Kotlina, położona na wschodnim krańcu administracyjnych granic Tatrzańskiej Łomnicy, oferuje turystom kolejną wielką atrakcję tatrzańską, jaką jest Bielska Jaskinia. Osada powstała właśnie w związku z zagospodarowaniem turystycznym jaskini, którą oficjalnie odkryto w 1882 r.; faktycznie odkryta została w 2. połowie XVIII w., ale przez anonimowe osoby. Po opisaniu kolejnych komór i korytarzy jaskinię udostępniono do zwiedzania w 1883 r., a trzynaście lat później zainstalowano w niej oświetlenie. W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Tatrzańskiej Kotlinie rozwinęło się uzdrowisko specjalizujące się w leczeniu chorób płuc. Stylowe drewniane budynki dawnego sanatorium uzupełniają dzisiaj nowsze, wzniesione już w okresie powojennym. W ich sąsiedztwie przy Drodze Wolności znajduje się parking, z którego prowadzi żółty szlak pod wejście do jaskini (dojście pod górę ok. 15 min). Na kilometrowej trasie turystycznej można podziwiać wspaniałe stalaktyty, stalagmity i inne formy nacieków, a także podziemne jeziorko.

Grandhotel Praha

Wagon kolei linowej na Łomnicę

» Stary Smokowiec

Stary Smokowiec, położony na wysokości 1010 m n.p.m., to centrum administracyjne kilku turystycznych osad pod Tatrami Wysokimi. Do jednostki administracyjnej należą: Stary Smokowiec, Górny Smokowiec, Nowy Smokowiec, Dolny Smokowiec, Tatrzańskie Zręby, Tatrzańska Polanka i Nowa Polanka. Trzy pierwsze tworzą duży kompleks turystyczny rozciągający się wzdłuż Drogi Wolności. Dolny Smokowiec, zgodnie z nazwą, usytuowany jest poniżej centrum miejscowości i już poza granicami parku narodowego. Kolejne miejscowości leżą przy Drodze Wolności na trasie w kierunku Szczyrbskiego Jeziora. Zlokalizowany w samym centrum Stary Smokowiec jest najstarszą osadą turystyczną w Tatrach Wysokich. Za początek miejscowości przyjmuje się wybudowanie w 1793 r. przez arystokratę węgierskiego Štefana Csákyego domku myśliwskiego. Wzniesiono go w pobliżu źródełka wody mineralnej, znanego od stuleci ze swych leczniczych właściwości. Cztery lata później arystokrata postawił w sąsiedztwie trzy pensjonaty. Wielkie zasługi dla turystyki i popularności Starego Smokowca miał w XIX w. Ján Juraj Rainer, wieloletni dzierżawca okolicznych dóbr. Sam zresztą był inicjatorem budowy kilku zachowanych do dzisiaj budynków. Dalszy rozwój miejscowości nastąpił w 2. połowie XIX w., kiedy Kotlinę Popradzką przecięła linia kolejowa z Bohumina do Koszyc. Równie przełomowym momentem było wybudowanie tatrzańskiej kolejki łączącej Stary Smokowiec z Popradem oraz Szczyrbskim Jeziorem i Tatrzańską Łomnicą. Na zachód od Starego Smokowca powstał w 1875 r. Nowy Smokowiec. Jego założenie wiąże się z budową sanatorium przeciwgruźliczego dr. Miklósa Szontagha.

Dzisiejszy Stary i Nowy Smokowiec to zespół historycznej i współczesnej zabudowy luźno rozrzuconej na spłaszczonym fragmencie stoków u podnóża Sławkowskiego Szczytu (Slavkovský štít). W samym centrum Starego Smokowca, w sąsiedztwie budynku urzędu miasta z charakterystyczną wieżyczką z zegarem można zobaczyć kompleks zabytkowych budynków. Są wśród nich zbudowane jeszcze przez Rainera wille: Flora, Švajčiarský dom i Bellevue, a także późniejsze, w tym dawny Grandhotel powstały w 1904 r., hotel Tatra z 1885 r., kościół konstrukcji szachulcowej z 1904 r. czy willa Klotilda wzniesiona dla arcyksiężnej Klotyldy, żony Karola Ludwika Austriackiego, brata cesarza Franciszka Józefa. Do najnowszych elementów architektonicznych należy pomnik, który przypomina o tragicznym w skutkach huraganie, który w 2004 r. zniszczył lasy słowackiego Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Wraz z rozwojem Starego Smokowca zagospodarowywano także tereny w górach. Dla udostępnienia turystycznego Tatr zaczęto wznosić schroniska górskie. Pierwszym było schronisko Rainera (Rainerová chata) na wylocie Doliny Staroleśnej wybudowane w 1863 r. Z myślą o turystach pociągnięto w 1908 r. kolej linowo-terenową ze Starego Smokowca na Siodełko (Hrebienok), przełączkę położoną na wysokości 1275 m n.p.m. na grzbiecie Sławkowskiego Szczytu. Dwukilometrowa trasa pokonuje 238 m różnicy wzniesień. Dzisiaj po trasie starej linii kursują nowoczesne wagoniki, które są w użytku od 2008 r. Wzdłuż linii biegnie asfaltowa droga poprowadzona trasą dawnego toru saneczkowego. Przy górnej stacji kolejki znajduje się hotel, a nieco poniżej zabytkowe schronisko Bilíka (BiIíková chata). Jest to doskonały punkt rozpoczynania wycieczek górskich. Przechodzi tędy Magistrala Tatrzańska. Inny szlak sprowadza stąd nad Wodospady Zimnej Wody (Vodopády Studeného potoka), popularnego celu spacerów. Siodełko jest również centrum jednego z ośrodków narciarskich na terenie Starego Smokowca. Wzdłuż kolejki wytyczono trasę zjazdową; na stokach Sławkowskiego Szczytu znajdują się również wyciągi orczykowe.

» Szczyrbskie Jezioro

To najwyżej położony i najmłodszy ośrodek turystyczny u stóp Tatr Wysokich. Leży na wysokości 1350 m n.p.m. w bezpośrednim sąsiedztwie polodowcowego Szczyrbskiego Jeziora (Štrbské pleso) u wylotu Doliny Młynickiej (Mlynická dolina). W 2007 r. miejscowość została wyłączona z miasta Wysokie Tatry i włączona do gminy Szczyrba (Štrba). Co ciekawe, osiedla wchodzące w skład jednostki administracyjnej Szczyrbskie Jezioro, a więc Wyżnie Hagi i Podbańskie, pozostały w administracyjnych granicach miasta Wysokie Tatry.

Początek miejscowości związany jest z zainteresowaniem turystycznym Tatrami w 2. połowie XIX w. Pierwszymi powstałymi tu obiektami były domek myśliwski i schronisko zbudowane nad brzegiem jeziora w latach 70. XIX w. Wkrótce wzniesiono kolejne budynki tworzącego się tu uzdrowiska klimatycznego; oficjalnie status ten przyznano miejscowości w 1885 r. Malowniczo położona stała się powszechnie dostępna dzięki drogom, które połączyły ją z niedalekimi Szczyrbą (1876) i Starym Smokowcem (1885). Drogi żelazne zapoczątkowała kolejka zębata wybudowana w 1896 r., która połączyła Szczyrbskie Jezioro ze stacją w Tatrzańskiej Szczyrbie na linii kolejowej z Żyliny do Koszyc. W 1911 r. uruchomiono tu linię kolei tatrzańskiej do Starego Smokowca i Popradu. Przyspieszyło to rozwój turystyczny miejscowości na początku XX w. oraz w okresie międzywojennym. Ważną rolę w zagospodarowaniu terenów miejscowości odegrało wykupienie okolicznych terenów przez państwo węgierskie w 1901 r.

Dzisiaj Szczyrbskie Jezioro jest chyba najbardziej malowniczą miejscowością słowackich Tatr Wysokich. Luźna zabudowa nie przytłacza otoczenia pięknego tatrzańskiego stawu, a hotele, nawet te największe, wkomponowane są w tatrzański krajobraz. Nad południowym brzegiem polodowcowego Szczyrbskiego Jeziora wznoszą się historyczne budynki hoteli Krivaň z 1906 r. i Kempinski, pierwotnie Grand Hotelu Hviezdoslav, którego budowę ukończono w 1923 r. Obok nich znajduje się mniejszy budynek sanatorium Solisko. Wszystkie tworzą prestiżowy zespół leczniczy uzdrowiska. Z okien w jednym kierunku roztaczają się widoki na jezioro i skaliste turnie Tatr Wysokich, a w przeciwnym – na leżącą 800 m niżej Kotlinę Podtatrzańską zamkniętą na południu masywem Niżnych Tatr. Widać stąd położone w zachodniej części tego łańcucha najwyższą część ze szczytami Dziumbiera i Chopoka oraz bliższą, wschodnią, której najwyższym punktem jest Kráľová hoľa, dobrze rozpoznawalna za sprawą masztu telewizyjnego na szczycie. Na północnym brzegu jeziora wznosi się charakterystyczna bryła współczesnego hotelu Patria, a na tle Doliny Furkotnej widać charakterystyczną betonową konstrukcję skoczni narciarskiej; za większą skocznią ukryta jest druga, mniejsza. Obiekty powstały w związku z organizacją w mieście Wysokie Tatry w 1970 r. Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym; zawody te odbywały się tutaj poprzednio w 1935 r. Przy drodze dojazdowej od Drogi Wolności poniżej Szczyrbskiego Jeziora leży drugie, mniejsze, sztuczne jezioro utworzone w 1900 r. i nazwane Nowym Szczyrbskim Jeziorem. W jego sąsiedztwie wznoszą się hotele Baník i Litvor.

Wokół akwenu Szczyrbskiego Jeziora bieg­nie widokowa ścieżka spacerowa, skąd podziwiać można wszystkie piętrzące się nad uzdrowiskiem tatrzańskie szczyty – Skrajne Solisko (2093 m n.p.m.), Skrajną Basztę (2203 m n.p.m.) i Osterwę (1984 m n.p.m.). Całą panoramę wraz z nazwami bliższych i dalszych wierzchołków pokazuje tablica informacyjna umieszczona w najatrakcyjniejszym punkcie widokowym nad brzegiem. Zimą jezioro zamarza i można bez przeszkód chodzić po jego tafli. Na jeziorze są wówczas wydeptane ścieżki spacerowe oraz przygotowane tory do uprawiania narciarstwa biegowego. To jedna z zimowych dyscyplin, z których słynie miejscowość. Profesjonalne trasy narciarskie przyciągają tu amatorów oraz profesjonalistów. Start i meta, gdzie umieszczono urządzenia do pomiaru czasu, znajdują się przy zeskoku skoczni narciarskich. W pobliżu leży też dolna stacja wyciągu krzesełkowego, który kilka lat temu przeszedł gruntowny lifting; stare urządzenia i dwuosobowe krzesełka zastąpiły nowoczesne czteroosobowe kanapy. Oprócz tego narciarze mają w sąsiedztwie do dyspozycji jeszcze krótki wyciąg krzesełkowy i dwa orczyki obok skoczni narciarskich oraz drugi wyciąg z czteroosobowymi kanapami i długi wyciąg orczykowy wwożące na stoki pod Skrajnym Soliskiem. Latem działa również najdłuższy z wyciągów ze Szczyrbskiego Jeziora na Solisko, a właściwie na stoki szczytu Szczyrbskiego Soliska (2302 m n.p.m.), do schroniska pod Soliskiem (1800 m n.p.m.). Ułatwia i skraca podejście szlakiem na Przednie Solisko oraz w Dolinę Furkotną (Furkotská dolina) i na przełęcz Bystra Ławka (Bystré sedlo).

Na terenie Szczyrbskiego Jeziora ruch samochodowy jest ograniczony i zmotoryzowani (oprócz mieszkańców hoteli i sanatoriów oraz pojazdów uprzywilejowanych) muszą pozostawić samochody na parkingach (1 godz. 1,30 euro, kolejne cztery godziny – wielokrotność tej sumy, a cały dzień 5,50 euro).

W pewnej odległości od Szczyrbskiego Jeziora przy Drodze Wolności leżą dwa osiedla należące administracyjnie do miasta Wysokie Tatry, 15 km na zachód Podbańska, 8 km na wschód Wyżnie Hagi. Podbańska to niewielkie osiedle nad Białą Liptowską (Belá) u wylotu Doliny Cichej Liptowskiej na pograniczu Tatr Wysokich i Zachodnich; w sąsiedztwie osiedla znajdują się wyloty dwóch kolejnych dolin: Kamienistej (na zachód) i Koprowej (na wschód, ujście do Doliny Cichej). To jeden z węzłów turystycznych, z którego prowadzą szlaki w oba tatrzańskie łańcuchy. Są tu dwa hotele i mała stacja narciarska. Wyżnie Hagi powstały jako uzdrowisko. Wznosi się tutaj duże sanatorium, w którym leczy się choroby płuc.

Widok znad Szczyrbskiego Jeziora na hotel uzdrowiskowy

Stylowa zabudowa hotelu Kempinsky

» Zdziar, Jaworzyna Tatrzańska i Podspady

Trzy wsie położone przy Drodze Wolności w dolinach potoków rozdzielających wschodnią część łańcucha Tatr od zachodniej części Magury Spiskiej. Wsie są etnograficznie związane z regionem Spisza, co widać na pierwszy rzut oka w architekturze regionalnej.

Zdziar to rozległa wieś spiska rozciągnięta w Dolinie Zdziarskiej od Przełęczy Zdziarskiej do przełomowego odcinka rzeki Biała. Słynie ze wspaniałej panoramy Tatr Bielskich, których cały łańcuch dosłownie wyrasta z dna doliny. Nadal ma charakter dawnej wsi spiskiej, co podkreślają zachowane zagrody i domy drewniane. W jednej z najlepiej zachowanych zagród w centrum wioski urządzono muzeum regionalne Ždiarský dom. Od końca XIX w. Zdziar stał się także centrum turystyki górskiej w tej części Tatr i niższej, ale też urokliwej Magurze Spiskiej. Latem jest bazą turystyki pieszej i rowerowej, natomiast zimą przyjeżdżają tutaj narciarze. Atrakcje narciarskie skupiają się w dwóch stacjach: na zachodnich stokach Tatr Bielskich w górnej części Doliny Zdziarskiej oraz w położonej już na terenie Magury Spiskiej Dolinie Bachledowej. Ten drugi, rozleglejszy ośrodek dysponuje wyciągiem krzesełkowym oraz kilkoma długimi orczykami i obejmuje obszarem także sąsiednią dolinę Jezerskiego potoku.

Jaworzyna Tatrzańska to pierwsza słowacka wieś przy drodze z Łysej Polany. Leży na zachodnich stokach doliny Jaworzynki w miejscu, gdzie stykają się ze sobą Tatry Bielskie i Tatry Wysokie. Dolina Jaworzynki sięgająca kilka kilometrów w głąb gór w sąsiedztwie wsi stanowi granicę obu łańcuchów, natomiast wyżej, podchodząc aż do Lodowej Przełęczy, rozdziela w Tatrach Wysokich grań główną od bocznej Szerokiej Jaworzyńskiej. Od 1879 do 1935 r. wieś należała do niemieckiego arystokratycznego rodu Hohenlohe; przez większość tego czasu właścicielem był Christian Hohenlohe. Z tego okresu pochodzi drewniany kościół św. Anny z 1903 r. przy drodze oraz dworek myśliwski z 1885 r. położony obok charakterystycznego hotelu Kolowrat. W 1887 r. Christian Hohenlohe zakazał na pewien czas turystycznej eksploracji części Tatr, która do niego należała. Mediacja węgierskiego rządu w sporze arystokraty z Węgierskim Towarzystwem Karpackim doprowadziła do cofnięcia zakazu. Później sam Christian Hohenlohe angażował się w udostępnienie turystom Tatr. W 1902 r. został członkiem Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego. On także ufundował w 1898 r. budowę schroniska nad Popradzkim Stawem w Dolinie Mięguszowieckiej; dolina wraz z obszarem Wyżnych Hagów była częścią jego majątku. Spadkobiercy, nie interesując się tatrzańskim majątkiem, odsprzedali posiadłości w Tatrach rządowi Czechosłowacji. Dzisiaj Tatrzańska Jaworzyna jest ważnym węzłem turystyki pieszej w Tatrach. Stąd doliną Jaworzynki przez przełęcze pod Kopą i Lodową prowadzą szlaki do Doliny Kieżmarskiej, Białej Wody oraz Doliny Zimnej Wody.

Podspady to niewielka osada śródgórska w dolinie Jaworzynki przy skrzyżowaniu dwóch ważnych dróg dojazdowych z Polski: z Łysej Polany oraz Jurgowa. Były także częścią ziem rodu Hohenlohe.

Panorama Zdziaru

Murań widoczny z Jaworzyny

Kościół drewniany w Jaworzynie

WARTO ODWIEDZIĆ

Poprad to miasto położone nad rzeką o tej samej nazwie u stóp Tatr Wysokich w pobliżu granicy z Liptowem. Współcześnie tworzy je kilka połączonych w jeden organizm miejski historycznych ośrodków osadniczych: Poprad, Spiska Sobota, Straż pod Tatrami, Maciejowce i Wielka. Od 1412 do 1772 r. należały do Królestwa Polskiego. W XIX w. miasto przeżyło gwałtowny rozwój gospodarczy za sprawą otwarcia linii kolejowej z Bohumina przez Żylinę do Koszyc.

Największe atrakcje Popradu:

• kościół św. Idziego (sv. Egidia) z XIII w. przebudowany w wiekach późniejszych, a tuż przy nim renesansowa XVI-wieczna dzwonnica ze spiską attyką;

• kościół ewangelicki z 1. połowy XIX w. w stylu klasycystycznym;

• elektrownia miejska z XIX w., obecnie jedno z centrów wystawienniczych Galerii Tatrzańskiej;

• Muzeum Podtatrzańskie w kamienicy z XIX w.

Największe atrakcje Spiskiej Soboty:

• zabytkowy kompleks mieszczańskiej zabudowy dawnego rynku (kamienice i domy z XVI–XIX w., ratusz z XVIII w.);

• kościół św. Jerzego (sv. Juraj) z XIII w. po licznych przebudowach z cennym późnogotyckim ołtarzem Mistrza Pawła z Lewoczy; renesansowa dzwonnica wolno stojąca, przebudowana w okresie baroku;

• oddział Muzeum Podtatrzańskiego.

Kieżmark (Kežmarok), miasto nad Popradem, to jedno z historycznych centrów administracyjnych i gospodarczych zachodniego Spisza. Prawa miejskie ma od 1269 r. W 1873 r. Kieżmark wybrało na swoją siedzibę Węgierskie Towarzystwo Karpackie zajmujące się turystycznym zagospodarowaniem Tatr.

Największe atrakcje Kieżmarku:

• zbudowany przez Imricha Zápolyę zamek z XV w. po renesansowej przebudowie pod koniec XVI w.; dzisiaj muzeum;

• gotycka fara Krzyża Świętego z XIV w. z XVI-wieczną wieżą z charakterystycznym spis­kim attykowym zwieńczeniem (jaskółcze ogony); przykościelna dzwonnica z XVI w.;

• zespół zabudowy mieszczańskiej z kamienicami z XVI–XX w.; bogate renesansowe i barokowe kamienice, parterowe domy spiskie, neoklasycystyczny ratusz;

• drewniany ewangelicki kościół artykularny z 1687 r., rozbudowany w 1. połowie XVIII w., z bogatym barokowym wyposażeniem i wystrojem;

• eklektyczny monumentalny kościół ewangelicki zwany „nowym”;

• stary cmentarz z zachowanymi grobowcami z XIX w.

Vrbov od południa graniczy z Kieżmarkiem. W południowej części tej wsi znajduje się rozległe kąpielisko termalne czynne przez cały rok.

Ganovce leżą kilka kilometrów na południowy wschód od Popradu u podnóża Kozich Grzbietów, pasma niegdyś zaliczanego do Niżnych Tatr. We wsi czeka na nas kameralne kąpielisko termalne otwarte cały rok.

Zabytkowe kamienice w Kieżmarku

1.Przez Tatry Bielskie

Tatranská Kotlina → Chata Plesnivec → Velké Biele pleso → Kopské sedlo → Široké sedlo → Zdziar

Początek trasy: Tatranská Kotlina, węzeł szlaków i przystanek autobusowy Tatranská Kotlina-Čarda w południowej części osiedla

Koniec trasy: Zdziar, węzeł szlaków i przystanek autobusowy Ždiar Tatra

Szlaki: zielony–czerwony | Czas przejścia: 8 godzin

Najwyższa część Tatr Bielskich znad Zdziaru – od prawej Hawrań, Płaczliwa Skała i Szalony Wierch; w środku Szeroka Przełęcz