Słyszę Cię

Tytuł oryginału:

IO TI SENTO

Copyright © 2013 RCS Libri S.p.A., Milano

Copyright © 2015 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga

Copyright © 2015 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga

Projekt graficzny okładki: Dariusz Sikora

Zdjęcie autorki: © Giuli Barbieri

Redakcja: Ewa Penksyk-Kluczkowska

Korekta: Aneta Iwan, Iwona Wyrwisz

ISBN: 978-83-7999-164-8

WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o.o.

Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice

tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28

e-mail:info@soniadraga.pl

www.soniadraga.pl

www.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga

Skład i łamanie:

Wydawnictwo Sonia Draga

Katowice 2015. Wydanie I

Skład wersji elektronicznej:

Virtualo Sp. z o.o.

Tej autorki:

Widzę Cię

Słyszę Cię

Pragnę Cię

Moim przyjaciółkom

1.

Muska moje czoło delikatnym pocałunkiem, a palcami sunie powoli po łuku mojego biodra i błądzi pod koszulą. Jego koszulą. Otwieram oczy i napotykam jasnozielone oczy, które od razu rozpromieniają mój poranek. Dotykam dłonią jego twarzy, gładkiej jak u dziecka. Na początku myślałam, że wstaje w nocy i goli się po kryjomu, potem się przekonałam, że taką ma skórę: jego broda jest tak miękka i niewidoczna, że nawet zaraz po przebudzeniu wydaje się ogolony.

Leżymy na boku, naprzeciwko siebie, dotykając się stopami. Nasze ciała mają ten sam zapach. Kochaliśmy się wczoraj wieczorem. Za każdym razem jest coraz piękniej, odkrywamy smak przyjemności, której nie sposób się oprzeć. Teraz jego dłoń dotyka mnie mocniej i powoli mną potrząsa.

– Bibi, obudź się… – jego głos jest jak delikatny szmer.

Zamykam oczy, żeby uszczknąć dodatkowe kilka minut snu, i pod drżącymi powiekami wyobrażam sobie ten dzień, i każdy następny, z nim.

Z Filippem.

– Tak, jedną chwilkę… – mruczę, przewracając się na drugi bok.

Całuje mnie jeszcze w kark, wstaje i przymyka drzwi do pokoju, dając mi czas, bym sama strząsnęła z siebie resztki snu. Jestem wciąż zaspana, ale podejmuję ten ogromny wysiłek i opieram się plecami o wezgłowie łóżka. Wpadające przez okno promienie słońca pieszczą moją twarz. Jest piękny majowy poranek, godzina ósma, zrobiło się już ciepło, a światło na zewnątrz niemal oślepia.

To nowy dzień mojego nowego życia.

Po moim przyjeździe do Rzymu i wizycie na budowie trzy miesiące temu stało się coś, o czym nie śmiałam nawet marzyć: Filippo nie tylko mi wybaczył, ale wysłuchał mnie, zrozumiał i sprawił, że znów poczułam się kochana. W jego ramionach nie miałam wątpliwości, że wróciłam do domu, że po chwilowym zbłądzeniu odnalazłam siebie. Wystarczyło jedno spojrzenie prosto w oczy i już wiedzieliśmy, że wciąż chcemy być razem. I w ten sposób zostawiłam Wenecję, by przenieść się tu, do jego rzymskiego mieszkania, które teraz stało się naszym mieszkaniem. To nastrojowe, pełne światła poddasze z widokiem na sztuczne jeziorko dzielnicy EUR. On je urządził. W naszym gniazdku podoba mi się wszystko. W każdym kącie widać coś naszego, coś z naszego sposobu myślenia, z naszych pasji: zaprojektowana przez Filippa biblioteczka z syntetycznej żywicy, lampy z papieru ryżowego, który pomalowałam w japońskie ideogramy, plakaty z naszych kultowych filmów. Lubię nasze okna bez zasłon, a nawet klaustrofobiczną windę, w której zawsze się boję, że utknę. Ale najbardziej mi się podoba, że to nasz pierwszy wspólny dom.

Wstępuję do łazienki, pospiesznie poprawiam rozczochrane włosy, odgarniając je z oczu i spinając na karku. Bob z minionej weneckiej jesieni jest już tylko wspomnieniem, teraz moje nieposłuszne czarne kędziory opadają miękko aż za ramiona, choć nadal uparcie staram się je okiełznać za pomocą splatanych naprędce warkoczy i innych absurdalnych fryzur.

Wkładam spodnie od dresu i szurając kapciami, dołączam do Filippa w kuchni.

– Dzień dobry, suśle – wita mnie, nalewając sobie szklankę soku pomarańczowego.

Jest już gotowy do wyjścia, wyperfumowany, ubrany w beżowe bawełniane spodnie, niebieską koszulę i krawat w geometryczny wzór. Krawat to znak, że dziś idzie do pracowni, a nie na budowę – już się tego nauczyłam. Strasznie mu zazdroszczę jego porannej skuteczności: w porównaniu z nim przypominam snującego się po domu żółwia.

– Dzień dobry – odpowiadam. Przecieram oczy i ziewam tak potężnie, że grozi mi zwichnięcie szczęki. Siadam na stołku, opierając się łokciami o betonową wyspę kuchenną. Sen wciąż wydaje mi się nieodpartą pokusą. Podnoszę wzrok w stronę kuchenki, gdzie w garnuszku gotuje się już woda na moją herbatę. Filippo rozpieszcza mnie tak od pierwszego poranka, którego obudziliśmy się wspólnie. To drobny gest, ale mówi o nim wszystko.

Wyłącza kuchenkę, zanim woda się wygotuje.

– Wsypiesz narkotyki sama? – pyta.

Uśmiecham się. Filippo utrzymuje, że jestem uzależniona od zielonej herbaty i ziół. I może ma rację: piję je litrami i uwielbiam kupować wciąż nowe odmiany. Podchodzę do półki i biorę jeden z wielu pojemniczków pełnych suszonych liści. Dziś mam chęć na mieszankę ajurwedyjską: zieloną herbatę o aromacie róży i wanilii. Podejmuję próbę:

– Chcesz?

Filippo kręci głową, popijając swoją kawę.

– Spróbuj, jest naprawdę dobra! – podsuwam mu puszkę pod nos.

– Pewnie… zostałaś też dilerką? – pyta, ostrożnie zbliżając nos. – Pachnie zdechłym kotem – wyrokuje, krzywiąc się.

Kręcę głową – w tej bitwie jestem skazana na klęskę – i siadam z powrotem na stołku z parującym kubkiem, uważając, by nie poparzyć sobie rąk. Z tego miejsca przyglądam się Filippowi: zgrabny i umięśniony, blond włosy, lekko przygładzone żelem. Podoba mi się coraz bardziej, lubię dzielić z nim codzienne rytuały, znajomy wszechświat naszych małych zwyczajów. Może każda miłość powinna być taka. Im więcej mija czasu, tym bardziej nabieram przekonania, że my dwoje możemy być razem przez całe życie i nie popadniemy w rutynę, która dopada tyle par.

– Czemu tak na mnie patrzysz? – pyta, marszcząc brwi.

– Patrzę na ciebie, bo jesteś przystojny – odpowiadam, popijając powoli herbatę.

– Co za lizuska! – podchodzi, by uszczypnąć mnie w boki i pocałować w szyję.

Potem siada na stołku obok mojego, włącza iPad i bierze się za przeglądanie dzienników, na które ma abonament. Jego zwyczajowy poranny przegląd prasy.

– Nie wiem, jak możesz czytać na tym czymś – rzucam zdegustowana.

– To dużo wygodniejsze od gazety, nie zajmuje tyle miejsca i jest bardziej ekologiczne – dotyka palcami ekranu, jakby grał na fortepianie.

– Ja wolę papier – oświadczam z przekonaniem.

– Bo lubisz starocie – Filippo jednym łykiem dopija swoją kawę i na jego ustach pojawia się uśmiech zadowolenia. – W końcu jesteś restauratorką…

– Nie odpowiadam na zaczepki – odcinam się, demonstrując swoją wyższość.

Między nami trwa wciąż ożywiona dyskusja: który z naszych zawodów jest ważniejszy i bardziej potrzebny – ja konserwuję przeszłość, a on projektuje przyszłość. To dwa przeciwległe bieguny i nasza debata najprawdopodobniej nigdy nie zostanie rozstrzygnięta.

– Co robimy wieczorem? – pytam, maczając w herbacie ciasteczko ryżowe.

– Nie wiem, kochanie… Nie wiem nawet, o której skończę w pracowni – odpowiada roztargniony, nie odrywając nawet oczu od tabletu.

– Ech, ci architekci wizjonerzy, którzy projektują przyszłość, a nie potrafią wybiec myślami do siódmej wieczorem… – komentuję szeptem, nadgryzając ciasteczko i starając się ukryć sarkastyczny uśmieszek.

Nie odpowiadam na zaczepki, ale jeśli trafi się okazja, nie rezygnuję z małych uszczypliwości.

Filippo podnosi w końcu wzrok znad ekranu. Punkt dla mnie.

Targam go za włosy, wiedząc, że to doprowadzi go do ostateczności. I rzeczywiście – przechyla się w moją stronę, chwyta mnie za ramię i unieruchamia mi je za plecami:

– Dobrze, Bibi, sama tego chciałaś.

Drugą ręką łaskocze mnie po żebrach i u podstawy szyi, a ja zaczynam się śmiać i ciskać jak węgorz. Nie wytrzymuję: natychmiast proszę o litość. Nagle Filippo puszcza mnie i spogląda na zegarek.

– Cholera, strasznie już późno! – w mgnieniu oka wyłącza iPad i odkłada go do futerału, jakby to była jakaś relikwia.

– Lecę się przebrać – mówię, uświadomiwszy sobie, że jestem wciąż w piżamie. – Jeśli poczekasz, wyjdziemy razem.

– Nie mogę, Bibi – wzdycha, rozkładając ręce. – Za pół godziny muszę być w pracowni. Mam spotkanie z klientem. Wyznaczył taką wczesną porę, niech go diabli…

– OK – kiwam głową, starając się wzbudzić jego litość smutną, zrezygnowaną minką, którą robię, kiedy chcę go rozczulić. – Więc idź… a ja będę musiała radzić sobie sama… – mówię płaczliwym głosem.

– Cóż, może już się nauczyłaś, jak działa metro – kpi.

No właśnie, być może Filippo ma rację, brak mi harcerskiego zmysłu orientacji – prawdę mówiąc, zdradzam wyraźną skłonność do gubienia się i wsiadania do niewłaściwych środków transportu – ale przejście od kompaktowej Wenecji do chaotycznego Rzymu jest chyba okolicznością łagodzącą, prawda?

– Głupek! – krzywię się i przyciągam go do siebie. – Miłego dnia – szepczę, zbliżając do jego ust swoje.

– Do zobaczenia wieczorem, Bibi. – Jego pocałunek pozostawia mi w ustach przepyszny smak kawy zmieszanej z pastą do zębów.

Dzień zaczął się dobrze, a teraz ruszam w kierunku stacji metra zdecydowanym krokiem, jakbym miała wyzwać na pojedynek groźnego przeciwnika. Ale dam radę, wiem to, choć słońce, teraz już wysoko na niebie, mówi mi jasno, żebym zwolniła i cieszyła się spacerem. EUR to nowoczesna dzielnica. Żywa zieleń skwerów przeplata się z asfaltem chodników i betonem budynków, dając, wbrew chaotycznemu ruchowi ulicznemu, poczucie racjonalnego spokoju. Dla mnie, przyzwyczajonej do zupełnie innego pejzażu miejskiego – pustych placyków, tramwajów wodnych, które przyjeżdżają, kiedy chcą, mostów, przez które przelewają się tłumy turystów – wszystko jest nowe i nadal w drodze z domu do pracy cały czas rozglądam się dookoła. Schodzę do metra i bez wahania zagłębiam się w tunel prowadzący w kierunku Rebibbii. Boję się zawsze, że coś mi się pomyli: tu pod ziemią wszystko jest takie poplątane. Nieraz już zdarzyło mi się zgubić, ale największą pomyłką był telefon o pomoc do Filippa: po tym jedynym, rozpaczliwym SOS pozostanę przedmiotem jego żartów już (chyba) do końca życia.

Czekając na metro, siadam na jednej ze stojących na peronie metalowych ławek. Obserwuję ludzi wokół siebie i staram się odgadnąć, dokąd jadą i gdzie pracują. To gra, w którą grałyśmy z Gaią jako małe dziewczynki, wracając vaporetto ze szkoły. Ciekawe, co ona w tej chwili kombinuje. Wyobrażam sobie, jak mknie po ulicach Wenecji w sukience i butach od Jimmiego Choo z obcasem dwunastką, towarzysząc kolejnej japońskiej milionerce w wyczerpującej sesji porannego shoppingu. Mimo że często się kontaktujemy, bardzo mi jej brakuje: jej szczerego uśmiechu, soczystych określeń, gwałtownych uścisków, nawet jej tyranii w kwestii mody i stylu. Jej przyjaźń to chyba jedyny związany z Wenecją aspekt, za którym naprawdę tęsknię. Od całej reszty – nie licząc oczywiście rodziców – chcę się jak najszybciej uwolnić. Gdy myślę, że dokładnie za pięć dni skończę trzydzieści lat, nie chce mi się w to wierzyć. Zdmuchnę swoje trzydzieści świeczek w Rzymie i na myśl o tym wpadam w euforię. A wcześniej nigdy nie lubiłam urodzin. Doszłam do kluczowego momentu w swoim życiu, czuję to. Wypłynięcie poza bezpieczne brzegi trzeciej dekady życia to dla kobiety zawsze pewna trauma, ale ja jestem pewna, że dokonałam ostatecznego wejścia w dorosłe życie, i to na najlepszych fundamentach: w nowym mieście, z nową miłością i nowym życiem. Jeśli istnieje szczęście, nie może być daleko stąd.

W końcu przyjeżdża moje metro. Jest godzina szczytu, ale zostało jeszcze kilka wolnych miejsc siedzących. Wchodzę niemal na siłę, przepychając się przez tłum, i jakimś cudem wciskam się między kobietę przy kości a pryszczatego nastolatka. Przede mną odwrócony plecami stoi chłopak w cienkiej koszuli. Swoją masą zasłania mnie całą tak, że nie widzę nawet wyświetlacza pokazującego przystanki. Do Koloseum będzie ich przynajmniej dziesięć. Cóż, policzę je na palcach, z nadzieją, że się nie pomylę.

Nagle zdaję sobie sprawę, że nie mogę oderwać oczu od pleców chłopaka. Tak jakby urzekło mnie coś znajomego: ta koszula, te ramiona, te ciemne włosy. Gdyby nie był tak młody, to mógłby być Leonardo. Myśl o nim jak błyskawica przelatuje mi przez głowę i czuję, jakbym osuwała się w mrok. Wszystko wokół staje się matowe. W moim umyśle materializują się wspomnienia wspólnie spędzonych chwil, migawki w czerni i bieli, które opadają mnie jak natrętne owady. Odganiam je szybko, potrząsając głową.

– Prehistoria – mruczę.

Nie ma już sensu zadawać sobie pytania, gdzie jest Leonardo i czy nasz związek mógł się skończyć inaczej. Nie ma też co wpadać w tęsknotę za emocjami, które we mnie budził: motylami w brzuchu przed spotkaniem, fascynacją dokonywanymi odkryciami i podnieceniem, jakie wywoływały nasze potajemne spotkania. To już skończone, stracone na zawsze.

Może nie jestem jeszcze gotowa spojrzeć za siebie i zobaczyć całej tej historii z absolutnym dystansem. Ale przynajmniej kiedy teraz zdarza mi się o nim myśleć, nie wpadam w kolejny kryzys i bezwład, z kłuciem w sercu i ściśniętym żołądkiem, jak bywało jeszcze trzy miesiące temu. Stanęłam na nogi i zaczęłam od początku, trochę tak, jakbym dochodziła do zdrowia po wyjątkowo paskudnej grypie. Nauczyłam się radzić sobie z tymi emocjami, rozmontowywać je kawałek po kawałku. Z czasem ból zaczął ustępować, tak jak dzieje się zawsze – nawet jeśli zaraz po doznanym urazie pokonanie go wydaje się niemożliwe – i w końcu potrafię dojrzeć, kim naprawdę jest Leonardo: miłością starej Eleny, pomyłką, która już się nie powtórzy. Ale widzę też siebie jako kobietę mądrzejszą i pewniejszą siebie. Stojącą u boku lepszego mężczyzny. U boku Filippa.

Wysiadam na stacji Koloseum i wychodzę na via dei Fori Imperiali, gdzie zatrzymuje się autobus, którym jeżdżę do pracy. Przyglądam się Rzymowi, który przepływa przed moimi oczami: każdego dnia jego wspaniałe, zaniedbane piękno zadziwia mnie i oczarowuje. Warstwy sztuki i historii wyrosły chaotycznie jedna na drugiej – to miasto przypomina damę, która postanowiła założyć naraz wszystkie ubrania ze swojej garderoby, mieszając epoki i style, niezdecydowana, czy chce się okryć, czy odsłonić.

Autobus, turkocząc kołami po bruku, powoli wjeżdża na rondo przy piazza Venezia, gdzie samochody kręcą się dniem i nocą w niekończącym się walcu. Wysiadam na largo Argentina i z głównej arterii, corso Vittorio Emmanuele, zagłębiam się w jedną z odchodzących od niej wąskich uliczek. Centrum Rzymu to labirynt pokręconych zaułków, które oszałamiają i sprawiają, że traci się orientację, lecz w końcu zawsze wypluwają człowieka na wspaniały, przestronny plac i pozostawiają w stanie radosnego urzeczenia. Nauczyłam się już, że nie należy się ich bać. Nawet jeśli wciąż będę się gubić i błądzić różnymi szlakami, wiem, że w końcu z którejś strony pojawi się dodający otuchy zarys Panteonu lub wydłużony kształt piazza Navona, potwierdzający, że jestem na właściwej drodze.

I oto docieram do celu mojej podróży, na piazza San Luigi dei Francesi, z ledwie dziesięciominutowym spóźnieniem. Wyjaśniono mi, że w Rzymie przychodzenie piętnaście minut po czasie jest normą, jeśli nie wręcz obowiązkiem: w mieście o tak zawiłym planie i niemrawym ruchu ulicznym nikt nie oczekuje punktualności, a rygorystyczne przestrzeganie umówionej godziny może być nawet uważane za małostkowość i oznakę złego wychowania.

Mijam grupkę duchownych, pośród których rozpoznaję ojca Sèrge’a, jednego z księży sprawujących posługę w San Luigi.

– Bonjour, mademoiselle Elenà – wita mnie śnieżnobiałym uśmiechem, odcinającym się od jego ciemnej skóry.

San Luigi to kościół wspólnoty francuskiej w Rzymie, a proboszcz jest Francuzem senegalskiego pochodzenia. Odpowiadam mu skinieniem głowy i szybkim krokiem kieruję się do wejścia. Gdyby nie wyrazisty krzyż na dachu, fasada z kolumnami korynckimi i kamiennymi posągami umieszczonymi w eleganckich niszach przywodziłaby na myśl raczej neoklasycystyczny pałac niż miejsce kultu.

Popycham drewniane drzwi i ze światła dziennego przechodzę w panujący wewnątrz półmrok. Każdego ranka myślę sobie, że to niesamowity przywilej móc wejść do tej świątyni sztuki. Są tu przechowywane trzy najsłynniejsze obrazy Caravaggia: Męczeństwo św. Mateusza, Św.Mateusz i anioł orazPowołanie św. Mateusza. Studiowałam je godzinami w podręcznikach, ale nie widziałam ich na żywo, dopóki nie przyjechałam tu do pracy, i teraz wydaje mi się nieprawdopodobne, że przechodzę przed nimi codziennie, zdążając do znajdującej się tuż obok kaplicy, której restauracją się teraz zajmuję. Z tego powodu, mimo wilgoci, kurzu i szkodliwych dla mojej superwrażliwej skóry rozpuszczalników, woskowanego kombinezonu, który tworzy wokół mojego ciała prawdziwy efekt cieplarniany, chwiejnych rusztowań, ojca Sèrge’a, który co godzinę przychodzi skontrolować postęp prac, a także bez przerwy kręcących się tu ludzi, jestem naprawdę szczęśliwa, że mogę tu pracować.

Dostałam to zlecenie z polecenia pani Borraccini, która jako dyrektorka weneckiego Instytutu Restauracji Zabytków ma wielu wpływowych znajomych w świecie kultury. Po tym, jak zadzwoniłam do niej z pytaniem, czy ma namiary na jakąś pracę w Rzymie, za pomocą kilku telefonów zdołała znaleźć mi to prestiżowe zlecenie, nie wstając nawet zza biurka w swoim weneckim gabinecie.

– Mam to, czego szukasz – oznajmiła przekonującym, pewnym głosem po niecałej godzinie od mojego telefonu. – Tylko mnie nie zawiedź, moja droga. Będziesz pracowała z Paolą Ceccarelli. Kiedyś była moją uczennicą, a teraz jest jedną z najlepszych restauratorek w Rzymie. Z reguły woli pracować sama, ale jeśli nie dasz się przepłoszyć, a przede wszystkim wpędzić w depresję jej okropnemu charakterowi, wiele się od niej nauczysz. – Zakończenie wzbudziło mój niepokój.

W ten sposób dzięki wstawiennictwu najgroźniejszej profesorki w Wenecji znalazłam się tutaj: balansuję na niestabilnym rusztowaniu z gąbkami, pędzelkami i gumą szlifierską w ręku i zajmuję się Pokłonem Trzech Króli Giovanniego Baglione, rzymskiego malarza żyjącego między końcem piętnastego a pierwszą połową szesnastego wieku. Choć ostatecznie został on jednym z najważniejszych biografów Caravaggia, swego czasu był też jego największym wrogiem i wytoczył mu nawet proces. Jak zwykle, nieprzewidywalny temperament lombardzkiego artysty podgrzał nastroje: Caravaggio napisał tomik wierszy satyrycznych, w których ośmieszał Baglionego i oskarżał go o plagiat. Ten pozwał go o zniesławienie, co kosztowało Merisiego1 miesiąc więzienia. W tym kościele kilka wieków później dwaj nieprzejednani wrogowie znajdują się jeden obok drugiego, oddzieleni od siebie jedynie ścianą. I jeśli tamten świat rzeczywiście istnieje, Caravaggio musi teraz triumfować, sądząc po liczbie gości, którzy przychodzą codziennie podziwiać jego kaplicę, a dzieło biednego Baglionego obrzucają jedynie przelotnym spojrzeniem.

– Zaczynamy czy stoimy tak do wieczora i kontemplujemy?

Głos Ceccarelli, najlepszej restauratorki i – jak szybko odkryłam – najgorszego charakteru w Rzymie, wyrywa mnie z rozmarzenia. Mówi jak zwykle zniecierpliwionym tonem, z wyraźnym rzymskim akcentem. Od kiedy ją poznałam, nie jestem pewna, czy Borraccini rzeczywiście chciała oddać mi przysługę, czy też wystawić moje nerwy na ciężką próbę.

Odwracam się gwałtownie i czuję, jak przyszpila mnie swoimi surowymi oczami, częściowo zakrytymi przez dziwaczne okulary w jasnozielonych oprawkach. Paola ma czterdzieści lat, jest wysoka, a jej ruchy są swobodne, lecz odrobinę nieskoordynowane. Ma blond włosy z jaśniejszymi refleksami, prawie zawsze związane w koński ogon lub upięte, co upodabnia ją do rzymskiej matrony. Choć sztywna i drażliwa, w swojej dziedzinie naprawdę jest mistrzem. Zna tajemnice kolorów jak mało kto, potrafi wyczuć głębię duszy fresku i każdemu detalowi przywrócić cały jego splendor. Niestety, doskonale zdaje sobie sprawę ze swojego talentu i natychmiast przywołuje mnie do porządku, kiedy tylko zauważy, że pomyliłam coś w mieszance kolorów lub gdy zacinam się przy jakimś szczególe. Mówi mało, ale kiedy już to robi, jest cięta i bezpośrednia i za każdym razem udaje jej się obudzić we mnie coś na kształt pełnej szacunku obawy. Intuicja podpowiada mi jednak, że tak naprawdę Paola może się diametralnie różnić od wizerunku, który wykreowała.

– Elena, co ty, do diabła, robisz? – jej głos za moimi plecami jest jak fala uderzeniowa. Zabierałam się właśnie za pokrycie kolorem płaszcza Maryi. Odwracam się natychmiast z uniesionym pędzelkiem w dłoni i napotykam jej brązowe oczy, które rzucają gromy zza szkieł okularów, podczas gdy wokół jej subtelnych ust zarysowywują się dwie głębokie zmarszczki niezadowolenia. – Zrób najpierw próbę. Nie jestem przekonana, czy ten kolor jest identyczny. – Wskazuje podbródkiem mój pojemniczek z niebieskim barwnikiem.

– W porządku… – odpowiadam pojednawczo, mimo że zrobiłam już tysiąc prób.

Maluję delikatną kreskę na szacie Maryi.

– Nie wydaje mi się, żeby bardzo się różnił… – zauważam. W rzeczywistości kolor idealnie pokrywa się z oryginalnym.

Paola podchodzi bliżej, żeby przeprowadzić kontrolę. Spogląda najpierw na próbkę, potem na mnie i dopiero po chwili, która wydaje mi się wiecznością, jej twarz przybiera zwykły wyraz – wkurzony nie tylko na mnie, ale generalnie na cały świat.

– Pamiętaj, żeby zapisać w notatniku dokładne proporcje barwników – przypomina, wracając do Zwiastowania Charlesa Mellina, swojego fresku znajdującego się na innej ścianie kaplicy.

– OK, potem się tym zajmę.

Mam ochotę powiedzieć, że nie trzeba mi tego za każdym razem powtarzać i że znam je na pamięć, ale siedzę cicho.

To, co Paola nazywa notatnikiem i przechowuje z nabożną czcią, to duży nieliniowany zeszyt w twardej kartonowej okładce. Codziennie rano przed rozpoczęciem pracy zapisuje na początku strony datę i tuż pod spodem notuje – lub zmusza do tego mnie – ilość każdego z barwników użytych do przygotowania mieszanki. Wydawało mi się, że to ja jestem najlepszym przykładem chorobliwej dokładności i perfekcjonizmu, ale od kiedy spotkałam Paolę, zmieniłam zdanie. Istnieją przypadki o wiele gorsze. Na początku jej posunięta do granic skrupulatność przerażała mnie, potem się do niej dostosowałam, a w końcu – z rozwiniętym w pełni syndromem sztokholmskim – nauczyłam się ją doceniać.

Poza pracą nie było okazji do pogłębienia znajomości z Paolą. Próbowałam się z nią zaprzyjaźnić, zapraszałam na coś do picia albo na przechadzkę po centrum podczas przerwy, ale ona za każdym razem odmawiała. Wydaje mi się, że zależy jej na zachowaniu dystansu i ograniczeniu naszych stosunków do chłodnych relacji zawodowych. A jednak – i naprawdę nie potrafię podać przyczyny, rzeczywistość sugeruje bowiem coś dokładnie przeciwnego – jestem przekonana, że za tą żelazną maską kryje się wrażliwa dusza. Wyczuwam to po sposobie, w jaki trzyma pędzel, i gracji, z jaką przeciąga nim po fresku – pieści kontury i cienie z lekkością piórka.

Pracujemy przez cały ranek odwrócone do siebie plecami, każda skupiona na swoim fresku. Jedyny docierający do nas hałas to kroki ludzi chodzących wzdłuż nawy i brzęk monet wrzucanych do automatu, który zapala światło nad dziełami Caravaggia. Robię przerwę, żeby dać oczom chwilę odpoczynku i wkropić do nich nawilżający płyn, a także by sprawdzić komórkę. Jest na niej wiadomość od Filippa.

Po uważnych i dogłębnych analizach, wizjoner i projektant przyszłości opracował plan na wieczór: aperitif na mieście i kino. W Farnese puszczają Tarantina. Zobaczymy się u mnie?

Pracownia Filippa znajduje się na via Giulia, parę kroków stąd. Często po pracy chodzę po niego, idziemy na aperitif na Campo de’ Fiori, a potem do kina na pierwszy seans, dzięki czemu zdążamy jeszcze wrócić do domu metrem. Teraz, kiedy wieczory są ciepłe, żadne z nas nie ma ochoty zamykać się w domu, a więc propozycja mi się podoba, jak zwykle.

OK. Do zobaczenia później. Buziak.

Odkładam telefon i rzucam się znów w wir pracy.

– Mogliby wymyślić jakiś program w stylu Photoshopa także dla nas – myślę na głos, rozprowadzając nieco bieli na szacie Maryi. – Byłoby ekstra, nie?

Na twarzy Paoli pojawia się uśmiech.

– E, chyba nie… Tęskniłabym za pracą manualną.

Potem zbliża się do miejsca, którym się zajmuję, badając je z uwagą centymetr po centymetrze.

– Radzę ci wyczyścić dobrze plamki osadu. – Odzianą w rękawiczkę dłonią wskazuje punkt na ścianie. – W przeciwnym wypadku, kiedy położysz kolor, będzie problem.

– Oczywiście.

Doskonale wiem, co powinnam zrobić, ale ona nie przepuści żadnej okazji, żeby mi o tym przypomnieć. Potem zdejmuje rękawiczki i zaczyna układać przybory.

– Już idziesz? – pytam, wybałuszając oczy. Paola zawsze opuszcza posterunek po mnie.

– Tak. Nie pamiętasz? – potrząsa głową, uwalniając włosy od spinki. – Dziś po południu mnie nie ma.

– No tak, prawda.

Pewnie… kilka dni temu powiedziała mi, że jest umówiona. Nie mam najmniejszego pojęcia, o co może chodzić, i pilnowałam się, żeby nie wypytywać.

– A więc do zobaczenia jutro.

– Do jutra – żegna mnie skinieniem ręki i wychodzi w swoich trampkach.

Po południu nie udaje mi się wiele osiągnąć, trochę dlatego, że rozprasza mnie ojciec Sèrge odprawiający dla licznej grupy wiernych strasznie długą mszę po francusku, a trochę z powodu spadku koncentracji i zmęczenia oczu, które z coraz większym trudem skupiają się na detalach. I tak, czekając na wybicie szóstej trzydzieści, aby móc iść do Filippa, przyglądam się w zamyśleniu ludziom, wypełniam skrupulatnie notatnik, przygotowuję barwniki, których użyję jutro, i układam wszystkie przybory z większym niż potrzeba spokojem.

Od czasu do czasu mój wzrok natrafia na spojrzenie chłopaka, który od kilku dni przychodzi do kościoła i godzinami wpatruje się w obrazy Caravaggia, nie zważając na przechodzących przed nim turystów.

Zauważyłam, że ma dziwny szkicownik z okładką w żywym niebieskim kolorze i robi w nim notatki i szkice ołówkiem. Potem wyrywa kartki i wkłada je do tekturowej teczki z gumką. Daję mu góra dwadzieścia lat, ale może jest nawet jeszcze młodszy. Dziś ma na sobie dżinsy rurki wpuszczone w kraciaste tenisówki all star i czarną koszulkę bez napisów. Na nadgarstku nosi dwie sznurkowe bransoletki, a w jego lewej brwi błyszczy kolczyk. Nie jest bardzo wysoki, za to szczuplutki; ma klasyczną posturę genialnego i trochę neurotycznego studenta – mięśnie ramion są ledwie zarysowane, skóra blada, sylwetka lekko przechylona do przodu.

Właśnie się do mnie uśmiechnął. Nieśmiały, prawie niezauważalny uśmiech to odpowiednik powitania. Znaczy: „Możemy się już przywitać… Jesteśmy znajomymi, w końcu spotykamy się w tym samym miejscu piąty dzień z rzędu”. Podobają mi się jego duże, ciemne oczy – błyszczą i są pełne życia – a także brwi, bardzo gęste, podobnie jak brązowa, lekko falująca czupryna. Duże, pełne usta dodają jego twarzy czegoś egzotycznego.

Może nie jest studentem, tylko początkującym malarzem. Wielu młodych przychodzi tutaj podziwiać te arcydzieła, on jednak jest inny: studiuje obrazy ze szczególnym zacięciem, zapisuje gorączkowo strony notesu albo godzinami czyta podręczniki, podkreślając, jakby chciał wyryć sobie w głowie każdą linijkę tekstu.

Jest szósta piętnaście i chłopak zbiera się do wyjścia. Ja robię to samo – na dziś dałam z siebie wystarczająco dużo, zresztą zostawanie dłużej nie miałoby sensu… jestem wykończona. Ściągam kombinezon, poprawiam włosy i ruszam wzdłuż nawy. Podeszwy moich skórzanych sandałów wydają na marmurowej posadzce odgłos, który rozbrzmiewa w całym kościele, i reflektuję się, że muszę stąpać ciszej.

W chwili, kiedy przechodzę obok niego, zauważam, że z teczki wypadła mu jedna z zapisanych kartek. Podnoszę ją i przyspieszam, żeby chłopak mi nie uciekł, a wreszcie dotykam dwoma palcami jego pleców. Odwraca się zaskoczony.

– Przepraszam, ale coś ci wypadło – mówię, podając mu kartkę.

– Dziękuję. Nie zauważyłem.

Czerwieni się. Wydaje się trochę onieśmielony. Drapie się po głowie, potem bierze kartkę, składa ją na pół i wsuwa za gumkę teczki.

– Zauważyłam, że przychodzisz tu od kilku dni – kontynuuję, kiedy wychodzimy z kościoła. – Studiujesz?

– Tak. Na pierwszym roku Akademii Sztuk Pięknych.

Jest spięty, wyczuwam to po tym, że bez przerwy się rozgląda.

– Robię studium cyklu o świętym Mateuszu – uściśla, odchrząknąwszy.

– Tak myślałam – uśmiecham się do niego przyjaźnie. Instynktownie jestem do niego dobrze nastawiona.

– A ty jesteś restauratorką. – Przygląda mi się z podziwem, co sprawia mi przyjemność. Potem podaje mi dłoń i grzecznie dodaje: – Jestem Martino.

– Elena. – Ściskam jego ciepłą dłoń.

– A ten akcent? Skąd jesteś?

– Z Wenecji.

– No tak… Pewnie przeniosłaś się tu z powodu pracy?

– Nie tylko – uśmiecham się. – Także z powodu mojego chłopaka.

– Aha – kiwa głową. Wydaje się lekko zawiedziony.

Przez chwilę panuje cisza, jakby każde z nas zastanawiało się, co powiedzieć, a wreszcie ja się odzywam:

– A więc pewnie będziemy się często widywać w najbliższych dniach.

– Tak, też mi się tak wydaje. – Jego oczy błyszczą.

– Uciekam, idę w tę stronę – mówię, wskazując swój kierunek.

– A ja w tę – odpowiada pospiesznie, jak gdyby nagle się ocknął.

– A więc do zobaczenia.

– Do zobaczenia.

Robi dwa kroki w tył i odchodzi ze wzrokiem wbitym w ziemię. Idzie lekko kołyszącym się krokiem, typowym dla kogoś, kto nosi all stary. Patrzę na niego przez chwilę i widzę, że odwraca się raz jeszcze, jakby chciał się upewnić, że sobie poszłam. Uśmiecham się, on uśmiecha się do mnie, ale idąc z odwróconą głową, wpada zaraz na jakiegoś przechodnia. Przeprasza, zmieszany, i rusza dalej, z zakłopotaniem spuszczając wzrok.

Ta jego słodka niezdarność budzi moją sympatię – nieśmiali ludzie rozumieją się od razu. Do zobaczenia, Martino. Wydaje mi się, że od dziś mam nowego przyjaciela.

2.

Dziś Martino przyszedł wcześnie, z małą skórzaną saszetką przyczepioną do paska dżinsów. Co dwie minuty wyciąga z niej monetę, po chwili rozlega się suchy brzęk metalu upadającego na metal, a potem pstryknięcie zapalającej się lampki i święty Mateusz, jak w magicznym przedstawieniu, wyłania się z ciemności.

Martino wpatruje się, studiuje, rozkłada każdy detal na części pierwsze, potem z trudem toruje sobie drogę wśród turystów, przysiada na schodkach i zaczyna pisać na swoich luźnych kartkach. Minęło już pięć dni, odkąd oficjalnie się sobie przedstawiliśmy i jego obecność stała się czymś znajomym, przyjemnym i dającym wytchnienie od ciągłej presji ze strony Paoli.

Od czasu do czasu zagląda do naszej kaplicy; zdarza się, że rozmawiamy wtedy o technikach restauracji i teorii koloru, podczas gdy moja współpracowniczka milczy, zajęta swoimi sprawami. Czasem natomiast Martino przygląda mi się uważnie, jakbym i ja stanowiła dzieło do oglądania. Nie przeszkadza mi to, bo ma inteligentne i ciekawe oczy kogoś, kto pragnie jedynie zrozumieć wszystkie tajemnice sztuki. Jest inny od swoich rówieśników, którzy włóczą się po via del Corso albo śmigają po mieście na swoich tuningowanych skuterach, nie zważając na nikogo. Martino dziwacznie się ubiera, jest nieśmiały, ale bardzo dobrze ułożony.

– Widzę, że dziś jesteś przygotowany – mówię, wskazując podbródkiem na jego saszetkę.

Uśmiecha się.

– Nie wiem, dlaczego to światło musi świecić się tak krótko…

– Zapytaj ojca Sèrge’a – komentuję ze śmiechem, który natychmiast wprawia w irytację Paolę. Ignoruję jej pomruki i zaczynam mieszać czerwone barwniki na szatę Maryi.

– Chcę taką lampę jak wasza – Martino wskazuje palcem reflektor halogenowy, który oświetla kaplicę i sprawia, że przypomina ona plan zdjęciowy.

– Jestem pewna, że ojciec Sèrge nie byłby zadowolony.

Kiedy to mówię, w myślach pojawia mi się migawka: zadowolony uśmiech księdza, który przed zamknięciem kościoła opróżnia skarbonkę. Podejrzewam, że płótna Caravaggia i aparatura oświetleniowa odpowiadają za znaczną część dochodów kościoła San Luigi dei Francesi.

– No tak, ale to rozbój w biały dzień! – protestuje Martino, parskając. – To studium kosztuje mnie fortunę… – dodaje, potrząsając prawie pustą już saszetką. – Mam przynajmniej nadzieję, że na coś się przyda. Bonfante, mój profesor, nigdy nie jest zadowolony z tego, co piszę!

– Ja też miałam taką profesorkę, którą nie sposób było zadowolić – dodaję z miną kogoś, kto już przez to przeszedł. – Gabriella Borraccini. Miała opinię strasznej kosy…

Nagle Paola odwraca się w moją stronę.

– Co tam? – pytam w obawie, że nasze pogaduszki mogą jej przeszkadzać.

– Nic… Możesz mi podać czerwony barwnik? – pyta z niespotykaną uprzejmością.

Podaję jej pigment. Dziwne, wydała mi się wręcz zmieszana, ale nie mam czasu tego przeanalizować, bo natychmiast z powrotem odwraca się do ściany. Kontynuuję rozmowę z Martinem.

– Koniec historii jest taki: całymi miesiącami systematycznie ignorowała każde moje pytanie, a ja godzinami przesiadywałam w kolejce do jej gabinetu w czasie dyżuru. Wreszcie przedstawiłam jej pracę o Giorgione, nad którą ślęczałam nocami, spędziłam niezliczone popołudnia na szkicowaniu w Galerii Akademii i żmudnych poszukiwaniach w najodleglejszych bibliotekach Wenecji. Tego dnia pani profesor zaczęła uważać mnie za uczennicę na miarę jej oczekiwań.

– Miejmy nadzieję, że w moim przypadku też tak będzie! Bonfante to twarda sztuka… – Martino kiwa głową. Potem przygląda się z zainteresowaniem, jak mieszam barwniki z wodą.

– Do czego używasz tej karafki? – pyta.

– Jest w niej filtr, który zatrzymuje nieczystości – podnoszę zatyczkę i pokazuję mu. – Kamień jest zabójczy dla kolorów. Nauczyłam się tej sztuczki w Wenecji.

– Można trochę ciszej? – burczy Paola, nagle rozdrażniona.

– Racja, przepraszam – próbuje ją udobruchać Martino.

Wzruszam ramionami i mrugam porozumiewawczo, dając mu do zrozumienia: „Daj spokój, ona taka już jest”.

Paola nie przestaje narzekać:

– Robicie więcej hałasu niż gęsi kapitolińskie.

Kiedy jest zdenerwowana, zaczyna mówić jak rodowita Rzymianka.

– Może już pora na przerwę – ryzykuję, w końcu jest już po jedenastej, a Paola jeszcze ani na moment nie oderwała się od pracy. – Idziemy na kawę? – pytam, spoglądając porozumiewawczo na Martina.

– Idź ze swoim kolegą – odpowiada Paola niewzruszona. – Ja muszę tu skończyć – dodaje poirytowanym głosem, nie odrywając wzroku od fresku.

– Dobrze, to ja idę. Wracam niedługo.

Ściągam kombinezon, biorę torebkę ze schowka za ołtarzem i razem z Martinem na paluszkach wychodzimy z kościoła.

– Mamma mia, ale jędza z tej twojej koleżanki…

Kiedy jesteśmy na zewnątrz, Martino dmuchnięciem przesuwa kosmyk włosów, który spadł mu na oczy, po czym spogląda na mnie, czekając na instrukcje.

– Chodźmy do Sant’Eustachio – proponuję.

To bar znajdujący się parę kroków od kościoła San Luigi, na placu o tej samej nazwie. Jak głosi wieść, podają tam najlepszą kawę w Rzymie.

Słońce stoi już wysoko, a czyste niebo wydaje się wręcz namalowane. O tej porze roku pogoda w stolicy jest idealna – ciepło, ale nie za bardzo, z delikatną bryzą, która od czasu do czasu dociera tu znad morza.

Idziemy via della Dogana Vecchia, lecz kiedy dochodzimy do placu, nagle czuję, że brakuje mi oddechu. Przez chwilę mam wrażenie, że wyczuwam w powietrzu znajomy zapach, TEN zapach – ambra zmieszana z drugą, bardziej wyrazistą i przenikliwą wonią. Leonardo. W jednej chwili się zatrzymuję, a moje serce bije jak oszalałe, jednak pośród otaczających ludzi nie ma nikogo choćby trochę podobnego. Potem jakaś wysoka modelka, ubrana w czarne, niewiele pozostawiające wyobraźni legginsy, przechodzi koło mnie, zacierając wszelkie ślady swoim własnym, bezczelnym zapachem.

– Co się stało? Wszystko w porządku? – pełen przejęcia głos Martina przywraca mnie gwałtownie do rzeczywistości.

Niemal zapomniałam, że jest tu ze mną.

– Tak, tak… Czemu pytasz?

Staram się sprawiać wrażenie, że nic się nie stało. Ale chyba mi nie wychodzi, bo nawet taki młody chłopak jak on zauważył, że coś nie gra.

– Pobladłaś.

– Nie, coś ty… Wydawało mi się po prostu, że zobaczyłam znajomego, ale się pomyliłam.

Uśmiecham się nieznacznie, próbując ukryć swoje poruszenie.

– Może to Paola nas śledzi – żartuje Martino.

Śmieję się razem z nim, usiłując oderwać wszystkie zmysły i cząstki mojego ciała od wspomnienia o Leonardzie.

Docieramy do baru, zajmujemy pierwszy wolny stolik na zewnątrz i składamy zamówienie u kelnera, mężczyzny o siwych włosach i rumianych policzkach, wyglądającego, jakby się urodził, by wykonywać ten właśnie zawód. Zamawiam kawę zbożową, a Martino – chinotto.

– Wiosną Rzym jest piękny – wzdycham, rozglądając się wokoło.

– Pewnie, ale domyślam się, że Wenecja też – zauważa Martino. – Wiesz, że byłem tam tylko raz, na wycieczce szkolnej w liceum? I oczywiście pamiętam tylko wielkie picie i wymiotowanie w hotelu…

– Koniecznie musisz pojechać jeszcze raz, jest tam tyle dzieł sztuki, że nie wiedziałbyś, co wybrać… – zakładam nogę na nogę, poprawiając się na krześle z kutego żelaza. – A jeśli się tam wybierasz i potrzebujesz jakichś wskazówek, pytaj śmiało. Wiesz, znam to miasto dość dobrze…

– Może mogłabyś być moją przewodniczką – rzuca nieśmiało, a jego spojrzenie zjeżdża na mój dekolt. I natychmiast ucieka gdzie indziej… Jest w końcu nieśmiały i muszę przyznać, że jego niewinność mnie ujmuje.

Uśmiecham się, bardziej rozczulona niż zakłopotana.

– Może… – odpowiadam niezobowiązująco i poprawiam koszulkę pozornie tylko przypadkowym gestem.

Tymczasem przychodzi kelner i z gracją stawia tacę na naszym stoliku.

– Oto państwa zamówienia – mówi głębokim barytonem i obsłużywszy nas, zastyga przed nami w oczekiwaniu na zapłatę.

Martino zaczyna pospiesznie grzebać w saszetce, ale szybko go powstrzymuję.

– Daj spokój. Ja zapłacę – podaję kelnerowi banknot dziesięcioeurowy. – Dziś są moje urodziny… – dodaję szeptem.

– Naprawdę? – pyta zdziwiony. – Czemu nie powiedziałaś wcześniej?