Strona główna » Religia i duchowość » Biblia: Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza

Biblia: Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza

5.00 / 5.00
  • ISBN:
  • 978-83-63837-88-4

Jeżeli nie widzisz powyżej porównywarki cenowej, oznacza to, że nie posiadamy informacji gdzie można zakupić tę publikację. Znalazłeś błąd w serwisie? Skontaktuj się z nami i przekaż swoje uwagi (zakładka kontakt).

Kilka słów o książce pt. “Biblia: Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza

Przekład dokonany przez Ewangeliczny Instytut Biblijny jest pierwszym tłumaczeniem całej Biblii zrealizowanym w środowisku polskich chrześcijan ewangelicznych.

Przekładu dokonano w oparciu o najnowszy stan wiedzy w dziedzinie tekstu Starego i Nowego Testamentu. Wykorzystano między innymi dwudzieste ósme wydanie Novum Testamentum Graece Nestlego-Alanda (2012), teksty Zwojów znad Morza Martwego (1955-2002), Kodeks z Aleppo (2004-2011), Pięcioksiąg Samarytański (2015). W tym zakresie proponowany przekład przewyższa wszelkie wydane dotychczas przekłady polskie. Cechuje go świeżość i naturalność języka, dbałość o piękno polskiej szaty językowej, a jednocześnie charakterystyczna dla EIB skrupulatność w zakresie przekładania myśli teologicznej, dzięki której przekład nie ustępuje tzw. przekładom dosłownym, a często je nawet przewyższa.

Wydanie elektroniczne wyróżnia się wygodną nawigacją. Oferuje również prawie sześć tysięcy przypisów zawierających zwięzłe objaśnienia lub informacje o możliwych, alternatywnych tłumaczeniach. Zawiera także listę współczesnych odpowiedników biblijnych miar i wag.

Uwaga! Niektóre programy i urządzenia nie obsługują poprawnie hebrajskiego biblijnego. Stąd mogą one niepoprawnie wyświetlać wyrażenia hebrajskie w przypisach oraz linki do rozdziałów. Osoby zainteresowane wyrażeniami hebrajskimi powinny kierować się zamieszczoną transkrypcją tych wyrażeń. Przed zakupem ebooka zalecamy pobranie bezpłatnego fragmentu i przetestowanie go na używanej aplikacji lub czytniku.

Polecane książki

Pierwsza część autobiografii Margaret Thatcher opisująca okres jej rządów jako premier Wielkiej Brytanii. Żaden współczesny premier nie próbował zmienić Wielkiej Brytanii i jej miejsca w świecie równie radykalnie jak Margaret Thatcher. W książce „Moje lata na Downing Street” Żelazna Dama odtwarza sw...
Kalina ma 45 lat i panicznie boi się dojrzałości. Słowo „menopauza” przeraża ją bardziej niż trzygłowy smok. Boi się również matki, podejmowania samodzielnych decyzji, a nawet wyjścia do kawiarni w pojedynkę. W torebce nosi listę marzeń, które pod wpływem spotkania z niezna...
Wszystko ma swój początek w zasypanej śniegiem gospodzie w górach dalekiej Północy. Stary wojownik Havald, zmęczony życiem i wieczną walką, tajemnicza czarodziejka Leandra, niebezpieczny przywódca bandy łupieżców i mroczna elfka o szczególnych upodobaniach seksualnych. Każde szuka czegoś inneg...
Po wielu cierpieniach fizycznych i wewnętrznej walce zdecydowałeś się na chirurga, który będzie operował twoje serce. Przeszukałeś Internet i poprosiłeś znajomych o rekomendację. Decyzja została podjęta, a twoja dokładność zakończyła się sukcesem. Podjąłeś słuszną decyzję, a przynajmniej taką masz n...
"Rausz" to wstrząsająca opowieść o upodobaniu ludzi do okrucieństwa, o podłości, a także przewrotności ślepego losu. Współczesna opowieść o zbrodni i karze i próbie gloryfikacji zła, gdy człowiek staje się jego narzędziem. W tym świecie nie ma miłosierdzia, a współczucie jest da...
Osiemnastoletnia Tatum O’Shea jest naiwną, nieśmiałą, niezbyt zamożną dziewczyną. Dwudziestotrzyletni Jameson Kane to inteligentny i bogaty uwodziciel. Przeżywają wspólnie jedną noc, jedną falę namiętności. Był to jeden błąd, po którym Tate musi odnaleźć się w rzeczywistości bez ...

Poniżej prezentujemy fragment książki autorstwa Opracowanie zbiorowe

BIBLIA

to jest

Pismo Święte Starego i NowegoPrzymierza

Przekład z języka hebrajskiego, aramejskiego i greckiego

Biblia, to jest Pismo Święte Starego i Nowego PrzymierzaWydanie pierwsze

Original edition © 2016 Ewangeliczny Instytut Biblijny, www.feib.pl

Ebook edition © 2016 LOGOS MEDIA, www.logosmedia.pl

Tłumaczenie: Piotr Zaremba (z Anną Haning: Mt-J, Rz, Hbr)

Uaktualnienia związane z tekstem greckim NA28: Piotr Zaremba

Uaktualnienia językowe i stylistyczne: Karolina J. Zaremba, Piotr Zaremba

Odsyłacze: Adam Ciorga, Karolina J. Zaremba, Krystyna W. Wierszyłowska-Zaremba, Piotr Zaremba

Części wstępne: Ważniejsze uwagi o przekładzie, tabele informacyjne, Miary i wagi, uwagi na temat not wstępnych i podziału Księgi Psalmów: Piotr Zaremba

Przekład części wstępnych na język angielski: Karolina J. Zaremba

Redakcja naukowa: Dariusz Banicki, Adam Ciorga, Robert Merecz, Piotr Muchowski, Andrzej Zaborski (†), Karolina J. Zaremba

Konsultacja polonistyczna: Ewa Sawicka (†), Ewa i Andrzej Seweryn, Marta Tylenda-Wodniczak, Karolina J. Zaremba

Sponsor przekładu: In Touch Mission International

Redakcja wydania elektronicznego: Jarosław Jankowski

Konwersja publikacji i redakcja techniczna: Zbigniew Szalbot

Projekt okładki: Marcin Wiśniewski

Publikacja powstała we współpracy z Ewangelicznym Instytutem Biblijnym.

Wersja ebooka: 1.5

All Rights Reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk, odtwarzanie lub przetwarzanie całości lub fragmentów książki w mediach każdego rodzaju wymaga pisemnego zezwolenia Ewangelicznego Instytutu Biblijnego.

Wydawca: LOGOS MEDIA

EPUB: ISBN 978-83-63837-88-4
MOBI: ISBN 978-83-63837-89-1

Patronat:

Słowo zaproszenia

Trzymasz w ręce nie tyle Księgę, co bibliotekę sześćdziesięciu sześciu Ksiąg Starego i Nowego Przymierza. Uwiecznione w nich słowa wkraczały w ludzką rzeczywistość stopniowo, na przestrzeni bodaj tysiąca czterystu lat, aby w końcu znaleźć potwierdzenie i pełny wyraz w Słowie, które stało się ciałem, w Jezusie Chrystusie.

Księgi tego zbioru nie przestają służyć wielu za podręcznik definiowania racji. Tymczasem mają one służyć pogłębianiu relacji. Obserwując wzmożone wysiłki współczesnych sobie uczonych, Pan Jezus Chrystus podsumował: „Zagłębiacie się w Pisma, ponieważ sądzicie, że macie w nich życie wieczne, podczas gdy one składają świadectwo o Mnie. A jednak nie chcecie przyjść do Mnie, aby zyskać życie.”

Trudno o lepsze ujęcie sprawy. Jeśli na kartach tych Pism zamierzasz szukać przede wszystkim racji, to zapewne ją znajdziesz, jak wielu innych – na własną miarę, jednym na pociechę, drugim na przekór. Może tej racji zechcesz bronić, a nawet za nią umrzeć. Jeśli jednak dzięki tej Księdze nie nawiążesz relacji z Osobą, z Panem wszechrzeczy, Jezusem Chrystusem, jeśli On sam nie stanie się rdzeniem Twojego życia, to uzbrojony w prawdziwe racje, możesz rozminąć się z prawdziwym życiem.

Księga ta nie należy do łatwych. I dobrze. Szczerzej przyjdą Ci słowa: „Panie, otwórz mi oczy na to, co na tych kartach czytam, a to, co zrozumiem, zastosuję w życiu.” Przy takiej postawie doznasz czegoś szczególnego: zauważysz, że Pismo Święte jest Księgą, którą czyta się w obecności jej Autora. Na tym polega wyjątkowość tej Księgi – i przygoda, do której Cię zapraszamy.

Wydawcy

Ważniejsze uwagi o przekładzieNiniejszy przekład i wcześniejsze wydania

Niniejsze, pierwsze wydanie Biblii, to jest Pisma Świętego Starego i Nowego Przymierza łączy w sobie tekst piątego wydania ksiąg Nowego Przymierza oraz tekst drugiego wydania Księgi Psalmów, odpowiednio, w stosunku do czwartego wydania Nowego Przymierza[1] oraz pierwszego wydania Księgi Psalmów opublikowanego w ramach Nowego Przymierza i Psalmów.[2]

Tekst źródłowy Nowego Przymierza

Podstawą prac przekładowych ksiąg Nowego Przymierza był tekst i aparat krytyczny zawarty zarówno w dwudziestym siódmym, jak i w dwudziestym ósmym wydaniu Novum Testamentum Graece Nestlego-Alanda (NA27 i NA28, odpowiednio: 1993 i 2012, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft).

W tekście głównym przekładu pozostawiono jednak kilkanaście wariantów występujących w Tekście większościowym. Są to: Mt 6:13b; Mt 17:21; Mt 18:11; Mt 18:15a; Mt 23:14; Mk 7:16; Mk 9:44; Mk 9:46; Mk 11:26; Mk 15:28; Łk 1:28; Łk 9:55-56; Łk 17:36; Łk 23:17; J 5:3b-4; 1Kor 11:29. Włączono też dwa warianty występujące w Tekście przyjętym: Dz 8:37 i Dz 15:34.

Tekst Listów Powszechnych zweryfikowano w oparciu o NA28, jako że tylko w obrębie tych Listów wydawcy tekstu greckiego dokonali zmian w oparciu o nowo opracowaną wytyczną, tzw. metodę genealogii spójnych wariantów (ang. Coherence-Based Genealogical Method, w skrócie CBGM). Zgodnie z tą nazwą opiera się ona na statystycznej spójności pomiędzy wariantami potencjalnego poprzednika danego świadectwa tekstowego a wariantami jego niekoniecznie bezpośredniego następnika. Metoda ta przywraca miejsce w tekście głównym NA28 tym wariantom tekstowym, które – jako późniejsze – w NA27 znajdowały się w aparacie krytycznym. W ten sposób tekst grecki najnowszego wydania Novum Testamentum Graece w obrębie Listów Powszechnych jest bardziej zbliżony do Tekstu większościowego. Czas pokaże, jakie rezultaty da zastosowanie CBGM do pozostałej części pism Nowego Testamentu i czy decyzja pozostawienia w niniejszym przekładzie wariantów Tekstu większościowego wskazanych w poprzednim akapicie nie okaże się tym bardziej uzasadniona.

Zgodnie z sygnalizowanym tłumaczom zainteresowaniem Czytelników ważniejsze warianty tekstowe zostały w przekładzie szczegółowo opisane. Sposób opisu jest w większości przypadków taki, jak w aparacie krytycznym NA27 lub, szczególnie w obrębie Listów Powszechnych, taki jak w NA28. Stąd zainteresowanych zachęcamy i odsyłamy do korzystania z obu wydań.

Ważniejsze zmiany w piątym wydaniu Nowego Przymierza

Wprowadzone zmiany i korekty wynikają, jak w przypadku wcześniejszych wydań, z poczytności przekładu, z uwag szerokiego grona Czytelników, ale także z rozszerzenia zakresu przełożonych ksiąg o wszystkie trzydzieści dziewięć ksiąg Starego Testamentu, określanego w przypadku niniejszego przekładu Starym Przymierzem. Zmiany obejmują: (1) cytaty ze Starego Przymierza w księgach Nowego Przymierza; zaznaczono przy tym przypadki, w których cytat nie koresponduje z dostępnym nam tekstem hebrajskim; (2) ujednolicenie pisowni imion i nazw własnych; (3) sposób zaznaczania współczesnych równoważników biblijnych miar i wag, w związku z czym na końcu publikacji zamieszczono Miary i wagi; (4) uaktualnienie przekładu Listów Powszechnych w obrębie zmian wprowadzonych w NA28; (5) formę literacką; tekst poprawiano mając na uwadze precyzję wyrazu myśli oraz rozwój języka polskiego; (6) korektę omyłek i niedociągnięć redakcyjnych zauważonych we wcześniejszych wydaniach.

Tekst źródłowy Starego Przymierza

Tekstem źródłowym dla przekładu ksiąg Starego Przymierza były: Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS),[3] Biblia Hebraica Quinta (BHQ)[4] (w zakresie ksiąg opublikowanych, to jest Księgi Powtórzonego Prawa, Księgi Sędziów, Ksiąg Pięciu Megilot, Ksiąg Ezdrasza i Nehemiasza oraz Proroków Mniejszych), Pięcioksiąg Samarytański (PS),[5] tekst zwojów znad Morza Martwego (ZMM)[6] w zakresie ksiąg biblijnych oraz tekst Septuaginty (G).[7]

Księga Psalmów, będąca częścią niniejszego wydania Pisma Świętego, jest – jak wspomniano – drugim wydaniem w stosunku do wcześniejszego wydania w ramach Nowego Przymierza i Psalmów.

Tekst główny niniejszego przekładu trzydziestu dziewięciu ksiąg Starego Przymierza nie jest konsekwentnym tłumaczeniem tekstu masoreckiego (MT) podanego w BHS. Znalazły w nim odzwierciedlenie również warianty tekstowe BHQ, PS, ZMM i G. Dobór wariantów tekstu wyjściowego podporządkowany był koncepcji spójności logicznej tekstu Starego Przymierza, ale także spójności logicznej jego tekstu z pismami Nowego Przymierza. Tam, gdzie tekst główny odbiega od MT, zostało to wyraźnie zaznaczone i opatrzone uwagami krytycznymi. Zaznaczyć przy tym należy, że w niniejszym wydaniu uwzględniono tylko ważniejsze warianty tekstowe BHQ, PS, ZMM i G.

Takie podejście uzasadnione jest trzema względami: (1) Odkrycie zwojów znad Morza Martwego rzuciło nowe światło na tekst masorecki, a przez to na Septuagintę, która dzięki temu zyskała na znaczeniu. (2) Sama Septuaginta, pojmowana w tych rozważaniach jako grecki przekład ksiąg Biblii hebrajskiej, podobnie jak niniejszy przekład, nie jest konsekwentnym tłumaczeniem tekstu masoreckiego w takiej formie, w jakiej podaje go BHS. Tekst Septuaginty jest w niektórych przypadkach bardziej zgodny z tekstem manuskryptów znad Morza Martwego, a w co najmniej dwóch przypadkach, z tekstem dokumentów dziś już nieznanych. Jest to o tyle ważne, że z Septuaginty korzystali autorzy Nowego Testamentu. (3) Konsekwentne przekładanie tekstu masoreckiego czasem niepotrzebnie wprowadza do Pisma Świętego Starego i Nowego Przymierza rozbieżności znaczeniowe, co jest szczególnie ważne w przypadku starotestamentowych cytatów w Nowym Przymierzu.

Tetragram JHWH

Występujące powszechnie w Starym Przymierzu imię własne Boga, oddawano w formie PAN równoważnej JHWH. Tam jednak, gdzie domagał się tego kontekst, użyto tetragramu JHWH, tj. hbr. יהוה, który zwokalizowany brzmi: Jahwe. W czasie lektury Czytelnik powinien odczytywać Tetragram jako „Pan”, chyba że wyjątkowe względy narzucają odczyt „Jahwe”.

W cytowaniu niniejszej publikacji zaleca się też zamienianie Tetragramu, jeśli występuje w cytacie, na „PAN”, szczególnie jeśli cytaty mają być wystawiane na widok publiczny lub odczytywane w miejscach publicznych.

Tetragram stosowano w zdaniach typu: „A Jego imię brzmi…”, w opisach kluczowych momentów objawienia, jak Wj 3 i 6, oraz w wyrażeniach o dużym nagromadzeniu określeń Boga.

Onomastykon

Co do imion i nazw własnych, w przekładzie literackim kierowano się zasadami podanymi w Onomastykonie Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu autorstwa Krzysztofa Sielickiego (2010. Warszawa: Vocatio), jednak nie bez odstępstw uznanych za konieczne. Odstępstwa te dotyczą głównie: (1) imion teoforycznych; (2) imion i nazw własnych z ustaloną w języku polskim pisownią; (3) imion i nazw własnych trudniejszych do odnalezienia, w podanej w Onomastykonie formie, w literaturze anglojęzycznej oraz na stronach internetowych; (4) imion i nazw własnych, których podana w Onomastykonie forma rodzi w języku polskim na przykład humorystyczne skojarzenia.

Przekład literacki i jego adresaci

Prezentowany przekład jest przekładem literackim. Znaczy to, że w procesie tłumaczenia starano się język greckiego, hebrajskiego i aramejskiego oryginału podporządkować wymogom języka polskiego.

Przekład adresowany jest do całego społeczeństwa, szczególnie jednak do osób: (1) nieobeznanych, lub słabo obeznanych, z kulturą czasów biblijnych; (2) zajmujących się ewangelizacją, wychowaniem chrześcijańskim, kaznodziejstwem i duszpasterstwem. Jako taki nie powinien on być traktowany jako przekład jedyny. Powinien wręcz zachęcać do korzystania z innych przekładów, w tym szczególnie do przekładu dosłownego przygotowanego przez Ewangeliczny Instytut Biblijny, a ostatecznie do jak najszerszego odwoływania się do tekstu greckiego, hebrajskiego i aramejskiego.

Literackość a wierność przekładu

Literackość przekładu nie oznacza, że jest on przekładem mniej wiarygodnym niż inne przekłady (na przykład tzw. przekłady dosłowne). Tam, gdzie chodziło o przekazanie myśli teologicznej, niniejszy przekład czyni to w sposób dosłowny, to znaczy podporządkowuje język polski sposobowi wyrażania myśli w języku oryginalnym. Literackość odnosi się głównie: (1) do realiów życia codziennego; (2) do narracji historycznych i geograficznych (jak na przykład w Dziejach Apostolskich); (3) do stosowania zaimków zamiast powtarzania tych samych słów lub do wtrącania imion autorów wypowiedzi tam, gdzie brak tego mógłby zamazywać znaczenie tekstu; (4) do przekładu idiomów (choć kulturowe ich brzmienia zostały podane w przypisach); (5) do związków frazeologicznych. Słowa dodane, nie występujące w tekście greckim, hebrajskim lub aramejskim, ujęto w nawiasy kwadratowe, ale tylko w tych przypadkach, gdzie nie wynikają one z tekstu. Nie zaznaczono słów dodanych ze względu na brak polskich odpowiedników (np. gr. hades przetłumaczono wyrażeniem świat zmarłych) lub ze względu na konieczność podziału bardzo długich zdań na krótsze.

Zagadnienia terminologiczne

Ze względu na adresatów przekładu zaproponowano nowe określenia dla niektórych terminów, na przykład: Opiekun (dla wcześniejszego Pocieszyciel), przełożony lub starszy (dla wcześniejszego biskup), opiekun lub przedstawiciel (dla wcześniejszego diakon), miejsce kary lub gęste mroki miejsca kary (dla poprzedniego piekło).

Oznajmujący, zachęcający i estetyczny wymiar zaleceń etycznych właściwych dla Nowego Przymierza starano się oddać słowami, które na taki wymiar wskazują (np. przymiotnikami: piękny, szlachetny, wspaniały zamiast dobry).

Słownictwo apostoła Pawła wyrażające wymiar rzeczywistości w Chrystusie tłumaczono bez wyjaśniających uproszczeń, założono bowiem, że po przeczytaniu wszystkich pism apostoła jego myśl stanie się dla Czytelnika jasna. Rozróżniono jednak wyrażenie wiara w Chrystusa (gr. pistis eis Christon) od wyrażenia wiara Chrystusa (gr. pistis Christou). To drugie tłumaczono jako zawierzenie lub zaufanie Chrystusowi.

Greckie aion zdecydowano się tłumaczyć konsekwentnie jako wiek, a to ze względu na nowotestamentową perspektywę dziejów.

Nie upraszczano słownictwa brzemiennego w znaczenie teologiczne, np. duch, dusza, grzech, odkupienie, potępienie, przebłaganie, ucisk, zbawienie itp.

Niektóre terminy świadomie tłumaczono niekonsekwentnie, aby Czytelnik mógł sobie poszerzyć ich zakres znaczeniowy. Na przykład gr. sodzo tłumaczono jako zbawić, ocalić lub uzdrowić, a gr. parabole jako podobieństwo, przykład i porównanie.

We fragmentych poetyckich Starego Przymierza pozostawiono znane z wcześniejszych przekładów wyrażenie bojaźń PANA, hbr.יִרְאַת יְהוָה (ir’at JHWH), gr. φόβος θεοῦ (fobos theou). Wyrażenie to oznacza cześć lub szacunek dla Niego, liczenie się z Nim przy formułowaniu poglądów, podejmowaniu decyzji i przyjmowaniu określonego punktu widzenia. W Nowym Przymierzu oddawano tę bojaźń wyrażeniem poczucie odpowiedzialności wobec Pana (np. Flp 2:12; 1P 1:17).

Jeśli chodzi o termin Słowo, hbr. דָּבָר (dawar), gr. λόγος (logos), tam, gdzie termin ten określa wolę Bożą wyrażoną w Prawie, obietnicy lub proroctwie, pisano go wielką literą; gr. ῥῆμα (rhema) pisano małą literą.

W kwestii terminów duch, dusza, serce, nerki i wątroba, tam, gdzie słowa te opisują niematerialną sferę życia człowieka, pierwsze trzy umieszczano w tekście głównym, natomiast występowanie dwóch pozostałych zaznaczano w przypisach, w kategorii idiomów.

Wokalizacja

Pojawiające się w przypisach wyrażenia hebrajskie zostały zwokalizowane w sposób uproszczony z wyjątkiem miejsc, w których wokalizacja pokrywa się z brzmieniem polskiego odpowiednika. Wokalizacja ta nie uwzględnia znaków akcentowych. Wyrażenia greckie nie zostały zwokalizowane.

Idiomy

Do idiomów zaliczono słowa, zwroty i wyrażenia charakterystyczne tylko dla hebrajskiego i greckiego sposobu opisywania rzeczywistości, a także antropomorfizmy, personifikacje przedmiotów nieożywionych oraz zwroty możliwe do zaklasyfikowania w kategorii wyrażeń symbolicznych lub metafor. Umieszczano je w przypisach, tłumacząc w tekście głównym ich znaczenie, ale też umieszczano w tekście głównym, podając w przypisach ich znaczenie. O wyborze miejsca umieszczenia idiomu decydował w każdym przypadku kontekst lub względy poznawcze i estetyczne.

Tabele informacyjne na początku ksiąg

Na początku każdej księgi zamieszczono tabele informacyjne. Każda składa się z pięciu wierszy: autor, czas, miejsce, cel i temat. Zwięzłość zawartych w nich informacji ułatwia szybkie umiejscowienie każdej z ksiąg w perspektywie dziejowej, jednak stopień ogólności tych informacji wymaga kilku ważnych komentarzy:

1. W przypadku ksiąg Nowego Przymierza stosunkowo nietrudno podać autora księgi oraz czas i miejsce jej napisania. W przypadku ksiąg Starego Przymierza rzecz ma się inaczej. W większości przypadków autor jest nieznany. Łączone z księgami imiona nie muszą oznaczać autorstwa. Trudny do zidentyfikowania wkład redakcyjny na przestrzeni dziejów, czyni te księgi czymś w rodzaju dzieł zbiorowych. W wierszu Czas w wielu przypadkach rozróżniono czas opisywanych wydarzeń od niełatwego do uchwycenia okresu lub okresów redakcji księgi. W wierszu Miejsce chodzi o miejsce akcji, chyba że wskazano inaczej.

2. W przypadku ksiąg Starego Przymierza tam, gdzie istniała taka możliwość, trzymano się opcji datowania wcześniejszego.

3. Poczucie niepewności związane z informacjami zawartymi w tabelach nie powinno podważać autorytetu samych ksiąg. Byłoby to niedorzecznością. Księgi te nie powstały, by zaspokajać współczesne normy. Niemniej, księgi te, z własnymi normami, nie przestają być dla nas pożyteczne i w twórczy sposób wyzywające.

Przekład dla wszystkich

Niniejszy przekład jest pierwszym powstającym w ramach polskiego chrześcijaństwa ewangelicznego. Nie jest jednak przekładem wyznaniowym. Adresowany jest – jak wspomniano – do całego społeczeństwa.

Przekład przyjazny przemianom

Celem tłumaczy i wydawców nie było dostarczenie Czytelnikowi przekładu na długie wieki. Chodziło raczej o przekład, który odpowiadałby aktualnym potrzebom zmieniającej się rzeczywistości. Wiele elementów niniejszego dzieła ma charakter eksperymentu, na przykład szczegółowość opisów wariantów tekstowych lub wielość odsyłaczy i słownik nazw własnych. Jeśli niniejsze wydanie Biblii, to jest Pisma Świętego Starego i Nowego Przymierza okaże się – jak poprzednie – wydarzeniem godnym zauważenia, to następne wydania na pewno będą bogatsze o sugestie wyrażone zarówno w aplauzie, jak i w krytyce.

Podziękowania

Naturalną rzeczą są wyrazy uznania i wdzięczności, choć jest oczywiste, że te najważniejsze pozostają w sferze rzeczywistości nadchodzącej.

Jesteśmy wdzięczni wszystkim – małym i wielkim – za wszelkie fachowe, duchowe i materialne wsparcie – małe i wielkie. Nie sposób wymieniać na tych stronicach setek osób w różnym stopniu zaangażowanych, lecz tak samo ważnych. Ich imiona i nazwiska zamieścimy w osobnej publikacji.

Piotr Zaremba
Ewangeliczny Instytut Biblijny

Pomiń przypisy

[1] Nowe Przymierze, Pismo Święte Nowego Testamentu. 2015. Poznań: Ewangeliczny Instytut Biblijny, Liga Biblijna w Polsce.

[2] Nowe Przymierze i Pslamy, Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. 2012. Poznań: Ewangeliczny Instytut Biblijny, Liga Biblijna w Polsce.

[3] Biblia Hebraica Stuttgartensia. 1997. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

[4] Biblia Hebraica Quinta. 2004-2011. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

[5] Samaritan Pentateuch Edited to MS 6 of the Shekhem Synagogue. 1994; 2015, Accordance 11.

[6] Discoveries from the Judean Desert. 1955-2002. Oxford: Claredon Press.

[7] Septuaginta: (1) Rahlfs, A. 1979. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft; (2) Ziegler J. 1931-2006. Göttingen: Vanderhoeck & Ruprecht.

Wykaz skrótówSkróty ksiąg biblijnych

Stare Przymierze: Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt, Joz, Sdz, Rt, 1-2Sm, 1-2Krl, 1-2Krn, Ezd, Ne, Est, Jb, Ps, Prz, Kzn, Pnp, Iz, Jr, Tr, Ez, Dn, Oz, Jl, Am, Ab, Jo, Mi, Na, Ha, So, Ag, Za, Ml.Nowe Przymierze: Mt, Mk, Łk, J, Dz, Rz, 1-2Kor, Ga, Ef, Flp, Kol, 1-2Ts, 1-2Tm, Tt, Flm, Hbr, Jk, 1-2P, 1-3J, Jd, Obj.

Nazwy znaków afabetu hebrajskiego

אalef,בbet, גgimel, דdalet, הhe, וwaw, זzain, חchet, טtet, יjod, כkaw, לlamed, מmem, נnun, סsamek, עain, פpe, צtsade, קkof, רresz, שszin, תtaw

Inne skróty

A — Kodeks Aleksandryjski

abc — kursywą zaznaczono cytaty ze Starego Przymierza, za 27. i 28. wydaniem Novum Testamentum Graece Nestlego-Alanda (Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1993 i 2012). W samym Starym Przymierzu zaznaczono w ten sposób nie tłumaczone wyrazy obcego pochodzenia, jak: Sela i pur.

ak. — akkadyjski

aor. — aoryst

arab. — arabski

aram. — aramejski

as. — asyryjski

B — Kodeks Watykański

bab. — babiloński

BHQ — Biblia Hebraica Quinta. 2010. Schenker. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft

BHS — Biblia Hebraica Stuttgartensia. 1997. K. Elliger, W. Rudolf, ed., wyd. 5. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.

chald. — chaldejski

cz —
czasownik

dat. — dativus

dat. instr. — dativus instrumentalis

dat. loc. — dativus locativus

defek. — defektywna (forma)

det. — determinatyw

dit. — dittografia

du — dualis

egip. — egipski

emf. — emfatyczne

euf. — eufemizm

fen. — fenicki

fut. — futuryczny, -a, -e

G, Gmss — Septuaginta, niektóre manuskrypty Septuaginty

gen. — genetivus

GK — fragmenty pochodzące z Genizy Kairskiej

gr. — grecki

H — przekład Hieronima

h – h wygłosowe w transkrypcji wyrażeń hbr., które przy wymowie pozostaje nieme

h. — homonim, homonimicznie

hbr. — hebrajski

hebr. — hebraizm

hend. — hendidys

Hex — źródła heksaplaryczne

hi — hifil

hier. egip. — hieroglificzny egipski

hitp — hitpael

hitpo — hitpolel

hl — hapax legomenon, słowo użyte tylko raz w tekście Biblii.

hl2,3 — słowo użyte w tekście Biblii, odpowiednio, dwa lub trzy razy

imp. — imperativus

impf. — imperfectum

JHWH — Imię własne Boga, Jahwe

Jub — Księga Jubileuszy

ketiw — wyrażenie zaświadczone w tekście głównym MT, co do którego istnieje sugestia — qere — że należy odczytywać je inaczej

L — recenzja Lucjana

l. — lub

lp, lm — liczba pojedyncza, liczba mnoga.

łac. —
łacińskie

mat. —
materiał(y)

Mdr – Księga Mądrości

met. —
metonimia

metaf. —
metafora, metaforycznie

min — minuta; w indeksie górnym: minuskuł(a)(owy)

m.in. —
między innymi

monet. — monetarny

ms, mss — manuskrypt, manuskrypty

MT, MTmss — tekst masorecki, manuskrypty tekstu masoreckiego

MTMs, MTMss — manuskrypt, manuskrypty hebrajskie średniowieczne

NA27, NA28 — Novum Testamentum Graece. Nestle-Aland. 1993, 2012. Deutsche Bibelgesellschaft: Stuttgart

NB — Niewola babilońska

NP — Nowe Przymierze (Nowy Testament)

ni — nifal

O — recenzja Orygenesa

OL — wersje starołacińskie

oryg. — tekst oryginalny

ozn. — oznacza

pd — południe

pd wsch — południowy wschód

pd zach — południowy zachód

pers. — perskie

pf. — perfectum

pi — piel

pilp — pilpel

pl — pluralis, lm

pn — północ

pn wsch — północny wchód

pn zach — północny zachód

poch. — pochodzenie

pod. — podobnie

poj. — pojęcie

pojem. — pojemność

polp — polpal

por. — porównaj

pow. — powierzchnia

PS — Pięcioksiąg Samarytański

Ps-J — Targum Psudo-Jonatana

qere — wyrażenie sugerowane jako właściwy odczyt wyrażenia zaświadczonego w tekście głównym MT, czyli ketiw.

rm — rodzaj męski

r. p. Chr. — rok przed Chrystusem

r. po Chr. — rok po Chrystusie

rz — rzeczownik

rzym. — rzymski

rż — rodzaj żeński

S — tekst syryjski

sc — status constructus

scp — scriptio plena, pisownia pełna

scd — scriptio defectiva, pisownia ułomna

SG — Salkinson-Ginsburg. 1886. Hebrew Nowy Testament, wyd. popr. 1999 w kierunku zgodności z Tekstem Przyjętym greckiego NT

sg — singularis, lp

SP — Stare Przymierze (Stary Testament)

Syr —Mądrość Syracha

T — talmud

tiq — tiqqune soferim

TB — Talmud Babiloński

Tb — Księga Tobiasza

Tg — targum

TgJo — Targum Jonatana

TgMs/Mss — kodeks, kodeksy Targumów

Th — grecki tekst Teodocjona

Vg — wulgata

w., ww. — werset, wersety

wsch — wschód

wsp. — współczesne

zach — zachód

zap. — zapożyczenie

zob. — zobacz

[…] — nawias kwadratowy zamyka wyrazy lub wyrażenia, których w oryginale wyraźnie brak, a które w odczuciu tłumaczy wyjaśniają lub stanowią opcję wyjaśnienia znaczenia tekstu.

’‘ — transkrypcja odpowiednio א (alef) i ע (ain)

α’ — przekład Akwili

ε’ — Quinta, warianty piątej kolumny Heksapli

εβρ’ — późniejsze przekłady tekstu na język grecki hebrajskiego, lecz bliżej nieokreślonego pochodzenia

ΘΨmP75 892txt 070 1241f1.13 — określenia świadectw tekstowych Nowego Testamentu.

θ’ — przekład Teodocjona

σ’ — przekład Symmacha

1En — 1 Księga Enocha

1Mch, 2Mch — Pierwsza, Druga Księga Machabejska

[ה] — znak lub znaki w nawiasie kwadratowym oznaczają, że nie zachowały się one w manuskryptach.

מֿה֯ל̇ש— brak znaku nad literą oznacza literę pewną, kropka prawdopodobną, kółko możliwą, kreska zaś niepewność co do identyfikacji liter podobnych

Księga RodzajuPierwsza Księga MojżeszowaGenesis

Autor: Mojżesz, Jozue i inni autorzy lub redaktorzy pomniejszych jednostek literackich na przestrzeni wieków.

Czas: (1) Opisywanych wydarzeń: sprzed 1876 r. p. Chr. tj. daty śmierci Józefa w Egipcie; (2) redakcji Księgi: pomniejsze jednostki literackie mogły powstać w czasach Mojżesza, tj. 2. poł. XV w. p. Chr. (Lb 33:2; Pwt 31:24).

Miejsce: Obszary wędrówek i pobytu bohaterów ksiąg.

Cel: Ukazanie początków świata, ludzkości, upadku, rozwoju relacji człowieka z Bogiem oraz formowania się narodu wybranego od początków do jego osiedlenia się w Egipcie.

Temat: Bóg Panem dziejów świata, człowieka, zbawienia i przymierza.

ROZDZIAŁY:1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50

Rodzaju 1Stworzenie świata

1.1 Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. 1.2 Ziemia zaś była[1] bezładna i pusta. Ciemność rozciągała się nad otchłanią, a Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód.

1.3 Wtedy Bóg powiedział: Niech się stanie światło! I stało się światło. 1.4 Bóg uznał, że światło jest dobre. Oddzielił je zatem od ciemności 1.5 i nazwał światło dniem, a ciemność nazwał nocą. Dokonało się to, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień pierwszy.

1.6 Następnie Bóg powiedział: Niech pomiędzy wodami powstanie sklepienie i niech je od siebie oddzieli! 1.7 I tak utworzył Bóg sklepienie. Oddzielił w ten sposób wodę pod sklepieniem od wody nad sklepieniem — i tak się stało. 1.8 Samo sklepienie Bóg nazwał niebem. Dokonało się to, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień drugi.

1.9 Wówczas Bóg powiedział: Niech woda spod nieba zbierze się na jedno miejsce i niech ukaże się suchy ląd! I tak się stało. 1.10 Suchy ląd Bóg nazwał ziemią, a zbiorniki wód morzem — i uznał to za dobre. 1.11 Następnie powiedział: Niech ziemię pokryje roślinność. Niech wyrosną zioła wydające nasienie oraz drzewa owocowe, których owoce zawierają nasiona stosownie do ich rodzaju! I tak się stało. 1.12 Na ziemi pojawiła się roślinność: zioła wydające nasienie, stosownie do ich rodzaju, i drzewa rodzące owoce z nasionami, stosownie do ich rodzaju. Bóg uznał to za dobre. 1.13 Dokonało się to, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień trzeci.

1.14 Wtedy Bóg powiedział: Niech na sklepieniu nieba pojawią się światła. Niech oddzielają dzień od nocy i służą do oznaczania pór, dni oraz lat! 1.15 Niech też, jako światła na niebie, oświetlają ziemię! I tak się stało. 1.16 Bóg utworzył dwa wielkie światła: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą. Utworzył On również gwiazdy. 1.17 Umieścił je na sklepieniu nieba, by oświetlały ziemię, 1.18 rządziły dniem i nocą oraz oddzielały światło od ciemności. Bóg uznał to za dobre. 1.19 Dokonało się to, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień czwarty.

1.20 Następnie Bóg powiedział: Niech się zaroją wody mrowiem żywych istot! Niech też nad ziemią wzniesie się wszystko, co ma skrzydła, i lata pod niebem! 1.21 Tak więc stworzył Bóg wielkie potwory i przeróżne pełzające istoty. Nimi — stosownie do ich rodzajów — zapełniły się wody. Stworzył też istoty skrzydlate stosownie do ich rodzajów — i uznał to Bóg za dobre. 1.22 Następnie pobłogosławił im, mówiąc: Rozradzajcie się i rozmnażajcie! Napełniajcie morza! To zaś, co skrzydlate, niech się rozmnaża na ziemi! 1.23 Dokonało się to, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień piąty.

1.24 Wtedy Bóg powiedział: Niech ziemia wyda istoty żywe stosownie do ich rodzajów: bydło, płazy i dzikie zwierzęta — wszystko w swoim rodzaju. I tak się stało. 1.25 Bóg stworzył dzikie zwierzęta według ich rodzajów, bydło według jego rodzajów i wszelkie płazy ziemi według ich rodzajów — i uznał to Bóg za dobre.

1.26 Następnie Bóg powiedział: Uczyńmy człowieka na nasz obraz, na nasze podobieństwo. Niech panuje nad rybami mórz, nad tym, co lata pod niebem, nad bydłem, nad całą ziemią i nad wszelkim płazem, który po niej pełza. 1.27 Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz. Stworzył go na obraz Boga — stworzył ich jako mężczyznę i kobietę. 1.28 Potem błogosławił im Bóg i tak do nich powiedział: Rozradzajcie się i rozmnażajcie! Napełniajcie ziemię i podporządkowujcie ją sobie. Panujcie nad rybami w morzach, nad tym, co lata pod niebem, oraz nad wszelkim zwierzęciem, które pełza po ziemi! 1.29 Następnie Bóg powiedział: Oto daję wam wszelkie rośliny wydające nasienie, na całej ziemi, oraz wszelkie drzewa, których owoc ma w sobie nasienie — niech wam to służy za pokarm! 1.30 Wszystkim zaś dzikim zwierzętom, wszystkiemu, co lata pod niebem, i wszelkim płazom na ziemi, w których jest tchnienie życia, daję za pokarm wszystkie rośliny. I tak się stało.

1.31 W końcu Bóg spojrzał na wszystkie swoje dzieła — i rzeczywiście, były bardzo dobre. Dokonały się, gdy nastał wieczór, a potem poranek — dzień szósty.

Rodzaju 2

2.1 Tak zostało ukończone niebo wraz z całym swym niebieskim zastępem oraz ziemia. 2.2 Stało się to, zanim nastał siódmy dzień. Bóg ukończył swoje dzieło i w siódmym dniu zaprzestał wszelkiej pracy. 2.3 Pobłogosławił On siódmy dzień i poświęcił go,[2] w nim bowiem sam odpoczął po tym, czego dokonał w swoim twórczym działaniu.

Szczegółowy opis stworzenia człowieka

2.4 A oto dzieje nieba i ziemi podczas ich tworzenia, w dniu, w którym PAN, Bóg, stworzył już ziemię i niebo, 2.5 ale na polach nie pojawił się jeszcze żaden krzew ani nie wyrosło żadne zioło, ponieważ PAN, Bóg, wciąż nie zraszał ziemi deszczem ani nie było człowieka, który uprawiałby rolę. 2.6 Tylko mgła podnosiła się wówczas z ziemi i nawilżała całą jej powierzchnię. 2.7 Wtedy to PAN, Bóg, ukształtował z prochu ziemi człowieka, tchnął w jego nozdrza dech życia i człowiek stał się żywą istotą.[3]

2.8 A PAN, Bóg, zasadził ogród na wschodzie, w Edenie, i tam umieścił człowieka, którego ukształtował. 2.9 PAN, Bóg, sprawił też, że wyrosły na ziemi najróżniejsze drzewa, piękne z wyglądu, rodzące wspaniałe owoce, w tym drzewo życia w środku ogrodu oraz drzewo poznania dobra i zła.

2.10 Z Edenu wypływała także rzeka. Nawadniała ona sam ogród i dalej rozdzielała się na cztery odnogi. 2.11 Pierwsza odnoga nosiła nazwę Piszon. Opływała ona cały kraj Chawila. Słynął on ze złota, 2.12 bardzo czystego, jak również z [żywicy] bdellium oraz kamieni onyksu. 2.13 Druga rzeka nosiła nazwę Gichon i opływała całą ziemię Kusz. 2.14 Trzecia rzeka nazywała się Tygrys. Płynęła ona na wschód od Asyrii. A czwarta rzeka to Eufrat.

2.15 PAN, Bóg, wziął człowieka i osadził go w ogrodzie Eden, tak aby człowiek uprawiał go i doglądał. 2.16 PAN, Bóg, przykazał też człowiekowi:[4] Z każdego drzewa tego ogrodu możesz jeść do woli, 2.17 ale z drzewa poznania dobra i zła spożywać ci nie wolno, bo gdy tylko z niego zjesz, na pewno umrzesz.

2.18 PAN, Bóg, stwierdził też: Niedobrze jest być człowiekowi samemu. Uczynię[5] mu pomoc pasującą do niego.[6]2.19 PAN, Bóg, ukształtował zaś z ziemi przeróżne zwierzęta polne oraz ptactwo niebios i przyprowadził je do człowieka, chcąc zobaczyć, jak człowiek je nazwie, tak by każda żywa istota nosiła nazwę nadaną jej przez niego. 2.20 I człowiek nadał nazwy wszelkiemu bydłu i ptactwu, i wszystkim zwierzętom pól, ale nie znalazł pomocy, która odpowiadałaby jemu.

2.21 Wówczas PAN, Bóg, zesłał na człowieka głęboki sen — i ten zasnął. Wtedy wziął część z jego boku,[7] a miejsce po niej wypełnił ciałem. 2.22 Z tej części, wziętej z człowieka, ukształtował PAN, Bóg, kobietę i przyprowadził ją do człowieka. 2.23 Widząc ją, człowiek zawołał:

Ta dopiero

jest kością z mych kości

i ciałem z mego ciała!

Będzie nazwana mężatką,

ponieważ z męża

została wzięta.

2.24 Właśnie dlatego mąż opuści[8] ojca i matkę, złączy się[9] ze swą żoną i stanie się z nią jednym ciałem.

2.25 A człowiek i jego żona byli oboje nadzy, a jednak nie odczuwali przed sobą nawzajem wstydu.

Rodzaju 3Upadek: dramat wiary

3.1 Wąż natomiast był przebieglejszy niż wszystkie inne zwierzęta stworzone przez PANA Boga. Zapytał on kobietę: Czy rzeczywiście Bóg powiedział, że nie wolno wam jeść owoców z żadnego drzewa ogrodu? 3.2 Kobieta odpowiedziała: Możemy jeść owoce z drzew w ogrodzie. 3.3 Bóg zabronił nam jedynie jeść owoce z drzewa, które rośnie w środku ogrodu. Polecił: Nie jedzcie z niego ani go nie dotykajcie, abyście nie pomarli. 3.4 Wówczas wąż zapewnił kobietę: Na pewno nie pomrzecie.[10]3.5 Bóg wie, że gdy tylko zjecie z tego drzewa, otworzą się wam oczy i staniecie się jak Bóg — poznacie dobro i zło.[11]

3.6 Kobieta przyjrzała się owocom. Wydały jej się warte spróbowania, wyglądały pięknie, a ponadto dzięki nim mogło się ziścić jej pragnienie poznania. Sięgnęła więc po owoc, zerwała i zjadła. Podała też mężowi, który z nią przebywał. On również zjadł. 3.7 Wówczas otworzyły się oczy im obojgu i zobaczyli — że są nadzy. Spletli więc figowe liście i sporządzili sobie z nich przepaski.

3.8 Wkrótce jednak usłyszeli PANA Boga. Przechadzał się On po ogrodzie w powiewie dnia.[12] Słysząc to, człowiek[13] ukrył się wraz z żoną przed PANEM Bogiem między drzewami ogrodu. 3.9 Jednak PAN, Bóg, zaczął wołać człowieka: Gdzie jesteś? 3.10 A on na to: Usłyszałem, że jesteś w ogrodzie, i przestraszyłem się, bo jestem nagi — dlatego ukryłem się! 3.11 Kto ci powiedział, że jesteś nagi? — zapytał Bóg. — Czy zjadłeś owoc z drzewa,[14] z którego zakazałem ci jeść? 3.12 Człowiek odparł: To kobieta, którą mi dałeś, aby była ze mną! Ona dała mi owoc z tego drzewa — i zjadłem. 3.13 PAN Bóg zwrócił się do kobiety: Cóż ty takiego zrobiłaś? Wąż mnie zwiódł — wyjaśniła — i zjadłam. 3.14 PAN Bóg zatem zwrócił się do węża:

Ponieważ to uczyniłeś, będziesz szczególnie przeklęty

wśród bydła i dzikich zwierząt. Będziesz pełzał na brzuchu i karmił się prochem

przez resztę dni swego życia!

3.15 Wzbudzę też nieprzyjaźń

między tobą i między kobietą,

między twoim potomstwem

i między jej potomstwem — 

ono zrani ci głowę,

a ty zranisz mu piętę.

3.16 Natomiast do kobiety powiedział:

Bądź pewna, że pomnożę

twój trud i bóle rodzenia.

W bólach będziesz rodziła

dzieci,

na mężu będziesz skupiać

pragnienia[15] — 

a on będzie nad tobą panował.

3.17 W końcu zwrócił się do Adama: Ponieważ posłuchałeś swojej żony i zjadłeś z drzewa, o którym ci powiedziałem: Nie wolno ci z niego jeść!

Z powodu ciebie ziemia

będzie przeklęta!

W trudzie będziesz zdobywał

pożywienie[16]i to po wszystkie dni swojego

życia!

3.18 Będzie ci rodzić ciernie i osty, a pokarmem ci będą zbiory pól.

3.19 W pocie czoła będziesz jadł chleb,

aż powrócisz do ziemi,

gdyż z niej zostałeś wzięty — 

bo jesteś prochem

i obrócisz się w proch.

3.20 Potem człowiek nadał swej żonie imię Ewa, gdyż ona stała się matką wszystkich żyjących.

3.21 PAN, Bóg, ubrał Adama i jego żonę w odzienie, które sporządził ze skór. 3.22 Potem PAN, Bóg, powiedział: Ponieważ człowiek stał się taki, jak jeden z Nas[17] — zna dobro i zło — to oby teraz nie wyciągnął ręki i nie zerwał owocu również z drzewa życia; oby nie zjadł i nie żył przez to na wieki! 3.23 Dlatego PAN, Bóg, usunął człowieka z ogrodu Eden, aby uprawiał ziemię, z której został wzięty.

3.24 Tak to właśnie go wygnał, a na wschód od ogrodu Eden ustawił cheruby z płomieniem wirującego miecza. Ich zadaniem było strzec drogi do drzewa życia.

Rodzaju 4Dzieje pierwszej rodziny

4.1 Następnie Adam zbliżył się do swojej żony Ewy. Poczęła ona zatem i urodziła Kaina. Dałam początek mężczyźnie, podobnie jak PAN[18] — powiedziała. 4.2 Potem urodziła jeszcze jego brata, Abla. Abel został pasterzem owiec, Kain zaś uprawiał rolę.

4.3 Po pewnym czasie[19] Kain złożył PANU ofiarę z plonów ziemi. 4.4 Abel również złożył ofiarę — z tłuszczu swych pierworodnych owiec. PAN odniósł się przychylnie do Abla i jego ofiary. 4.5 Kaina zaś i jego ofiary nie przyjął. Kain rozgniewał się bardzo z tego powodu i posmutniał. 4.6 Wówczas PAN zapytał Kaina: Dlaczego jesteś zagniewany? I dlaczego tak posmutniałeś? 4.7 Gdybyś postępował właściwie, czyż wszystko nie byłoby w porządku?[20] Ponieważ jednak tak nie postępujesz, u progu czyha grzech. Chciałby tobą zawładnąć, lecz ty masz nad nim panować.

4.8 Kain jednak zwrócił się do swego brata Abla: Wyjdźmy razem w pole. A kiedy tam się znaleźli, Kain rzucił się na swego brata i zabił go.

4.9 Wtedy PAN zapytał Kaina: Gdzie jest Abel, twój brat? Nie wiem — odpowiedział. — Czy ja jestem stróżem mojego brata? 4.10 Cóż ty zrobiłeś? — spytał PAN. — Rozlana krew twojego brata woła do Mnie z ziemi. 4.11 Odtąd będziesz wyklęty z tej ziemi, która rozwarła swe wnętrze, by przyjąć krew twojego brata przelaną twoją ręką! 4.12 Gdy będziesz tę ziemię uprawiał, nie użyczy ci już swoich bogactw. Będziesz teraz na niej tułaczem i wędrowcem.

4.13 Wtedy Kain zwrócił się do PANA: Kara za moją winę jest zbyt wielka.[21]4.14 Skoro wypędzasz mnie z tych pól i mam kryć się przed Tobą, być tułaczem i wędrowcem na ziemi, to teraz może zabić mnie każdy, kto odkryje, kim jestem. 4.15 Lecz PAN mu odpowiedział: Będzie inaczej. Kto by zabił Kaina, ściągnie na siebie siedmiokrotną pomstę! I umieścił PAN znak na Kainie, aby nie zabił go nikt, kto odkryje, kim jest. 4.16 I tak Kain odszedł sprzed oblicza PANA. Przemierzał ziemię tułaczą[22] na wschód od Edenu.

4.17 W tym czasie Kain zbliżył się do swojej żony, a ona poczęła i urodziła Henocha. Henoch rozpoczął później budowę miasta, które nazwał imieniem swego syna.[23]

4.18 Henochowi urodził się Irad. Iradowi zaś Mechujael. Mechujael został ojcem Metuszaela, a Metuszael ojcem Lamecha.

4.19 Lamech pojął dwie żony. Jednej było na imię Ada, a drugiej Sylla. 4.20 Ada urodziła Jabala. Od niego wywodzą się ci, którzy mieszkają w namiotach i przy stadach. 4.21 Jego brat miał na imię Jubal. Był on praojcem wszystkich grających na cytrze i flecie. 4.22 Sylla z kolei urodziła Tubal-Kaina. Był on wytwórcą wszelkich narzędzi z miedzi i żelaza. Siostrą Tubal-Kaina była natomiast Naama.

4.23 Pewnego razu Lamech oznajmił swoim żonom:

Ado i Syllo,posłuchajcie mego głosu! Żony Lamecha, zważcie na to, co powiem:

Tak, zabiłem mężczyznę,

ponieważ mnie

zranił,chłopca natomiast, ponieważ mnie

uderzył.

4.24 Kain miał być pomszczony surowo,

razy siedem,

ja, Lamech, surowiej — 

siedemdziesiąt siedem!

4.25 Co do Adama, to znów zbliżył się do żony i urodziła ona syna. Dała mu na imię Set, bo — jak mówiła — Bóg dał mi innego potomka zamiast Abla, którego zabił Kain. 4.26 Setowi z kolei też urodził się syn. Dał mu na imię Enosz. W tym czasie zaczęto wzywać imienia PANA.[24]

Rodzaju 5Potomkowie Adama

5.1 Oto księga potomków Adama:[25]

Gdy Bóg stworzył człowieka, uczynił go na własne podobieństwo. 5.2 Stworzył mężczyznę i kobietę, pobłogosławił ich i w dniu ich stworzenia określił ich mianem: człowiek.

5.3 Gdy Adam miał sto trzydzieści lat, urodził mu się syn — na jego podobieństwo i na jego obraz — a on dał mu na imię Set. 5.4 Po urodzeniu się Seta Adam żył jeszcze osiemset lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.5 Adam przeżył dziewięćset trzydzieści lat — i umarł.

5.6 Set miał sto pięć lat, kiedy urodził mu się Enosz. 5.7 Po urodzeniu się Enosza Set żył jeszcze osiemset siedem lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.8 Set przeżył dziewięćset dwanaście lat — i umarł.

5.9 Enosz miał dziewięćdziesiąt lat, kiedy urodził mu się Kenan. 5.10 Po urodzeniu się Kenana Enosz żył jeszcze osiemset piętnaście lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.11 Enosz przeżył dziewięćset pięć lat — i umarł.

5.12 Kenan miał siedemdziesiąt lat, kiedy urodził mu się Mahalalel. 5.13 Po urodzeniu się Mahalalela Kenan żył jeszcze osiemset czterdzieści lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.14 Kenan przeżył dziewięćset dziesięć lat — i umarł.

5.15 Mahalalel miał sześćdziesiąt pięć lat, kiedy urodził mu się Jered. 5.16 Po urodzeniu się Jereda Mahalalel żył jeszcze osiemset trzydzieści lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.17 Mahalalel przeżył osiemset dziewięćdziesiąt pięć lat — i umarł.

5.18 Jered miał sto sześćdziesiąt dwa lata, kiedy urodził mu się Henoch. 5.19 Po urodzeniu się Henocha Jered żył jeszcze osiemset lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.20 Jered przeżył dziewięćset sześćdziesiąt dwa lata — i umarł.

5.21 Henoch miał sześćdziesiąt pięć lat, kiedy urodził mu się Metuszelach. 5.22 Po urodzeniu się Metuszelacha Henoch przyjaźnił się z Bogiem przez dalsze trzysta lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.23 Henoch przeżył trzysta sześćdziesiąt pięć lat. 5.24 Henoch przyjaźnił się z Bogiem, a potem już nikt go nie widział, ponieważ zabrał go Bóg.

5.25 Metuszelach żył sto osiemdziesiąt siedem lat, kiedy urodził mu się Lamech. 5.26 Po urodzeniu się Lamecha Metuszelach żył jeszcze siedemset osiemdziesiąt dwa lata i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.27 Metuszelach przeżył dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć lat — i umarł.

5.28 Lamech miał sto osiemdziesiąt dwa lata, kiedy urodził mu się syn. 5.29 Nadał mu on imię Noe, mówiąc: Ten nam będzie pociechą w naszej pracy i w trudzie naszych rąk na tej ziemi, którą PAN przeklął. 5.30 Po urodzeniu się Noego Lamech żył jeszcze pięćset dziewięćdziesiąt pięć lat i w tym czasie został ojcem kolejnych synów i córek. 5.31 Lamech przeżył siedemset siedemdziesiąt siedem lat — i umarł.

5.32 Gdy zaś Noe miał pięćset lat, urodzili mu się Sem, Cham i Jafet.

Rodzaju 6Upadek moralny ludzkości

6.1 A gdy ludzie zaczęli rozmnażać się na ziemi, a przy tym rodziły im się córki, 6.2 synowie Boży zauważyli, że córki ludzkie są piękne. Wzięli sobie zatem za żony te wszystkie, które im się spodobały.

6.3 PAN powiedział wówczas: Nie będzie przebywał[26] mój duch[27] w człowieku na zawsze, ponieważ jest on tylko ciałem. Ograniczę więc czas jego życia do stu dwudziestu lat.

6.4 W tym czasie — a także potem, gdy synowie Boży obcowali z córkami ludzi i rodzili się im potomkowie — żyli na ziemi nefilici,[28] okryci sławą od najdawniejszych czasów.

6.5 PAN zaś widział, że wielka jest niegodziwość człowieka na ziemi. Zauważył, że każda myśl ludzkiego serca jest ustawicznie zła. 6.6 Dlatego żałował PAN, że stworzył na ziemi człowieka, bolał nad tym w swym sercu. 6.7 Postanowił zatem: Zgładzę z powierzchni ziemi człowieka, którego stworzyłem. Usunę także bydło, płazy oraz ptaki, bo żałuję, że powołałem to wszystko do istnienia!

6.8 Noe jednak znalazł łaskę w oczach PANA.

Noe i arka

6.9 Oto dzieje rodu Noego:

Noe był człowiekiem sprawiedliwym. Na tle swojego pokolenia był nieskazitelny. Noe przyjaźnił się z Bogiem. 6.10 Urodziło mu się także trzech synów: Sem, Cham i Jafet.

6.11 Ziemia natomiast była wobec Boga skażona. Panowały na niej gwałt i przemoc. 6.12 Bóg patrzył na ziemię i widział jej zepsucie, ponieważ wszystko, co żyło, postępowało niegodziwie.

6.13 Postanowiłem położyć kres wszystkiemu, co żyje — powiedział Bóg do Noego. — Ludzie napełnili ziemię gwałtem. Zniszczę ich razem z nią. 6.14 Zbuduj sobie arkę z żywicznego drewna, przygotuj w niej klatki,[29] a od wewnątrz i na zewnątrz pokryj smołą. 6.15 Wymiary arki mają być takie: długość — trzysta łokci, szerokość — pięćdziesiąt łokci; wysokość — trzydzieści łokci.[30]6.16 Arkę pokryj dachem, niech wystaje na łokieć ku górze,[31] z jej boku umieść wejście, a w środku zrób trzy pokłady. 6.17 Ja natomiast sprowadzę na ziemię potop, zaleję ją wodą. Zniszczę pod niebem wszelkie ciało, w którym jest duch życia,[32] wszystko, co jest na ziemi, zginie. 6.18 Z tobą jednak ustanowię[33] moje przymierze. Wejdziesz więc do arki ty, twoi synowie, twoja żona i żony twoich synów.

6.19 Ponadto ze wszystkiego, co żyje, z każdej żywej istoty, wprowadzisz do arki po parze, samca i samicę, by je zachować przy życiu. 6.20 Dotyczy to ptactwa, bydła oraz płazów — wszystkich stworzeń według ich rodzajów. Niech wejdą do arki po parze, po to, aby nie zginąć. 6.21 Przygotuj też stosowne pożywienie i zgromadź odpowiednie zapasy, tak abyś miał co jeść zarówno ty, jak i wszystkie zwierzęta.

6.22 Noe postąpił tak, jak mu polecił Bóg — dokładnie i we wszystkim.

Rodzaju 7Potop

7.1 Wówczas PAN powiedział do Noego: Wejdź do arki wraz ze swoją rodziną. Widzę bowiem, że na tle tego pokolenia jesteś człowiekiem sprawiedliwym. 7.2 Spośród wszystkich zwierząt czystych weź ze sobą po siedem, samca i samicę,[34] a ze zwierząt nieczystych weź tylko po parze. 7.3 Podobnie uczyń z ptactwem. Weź po siedem, samca i samicę, aby zachować przy życiu ich potomstwo na ziemi. 7.4 Za siedem dni bowiem spuszczę deszcz na ziemię. Będzie padał przez czterdzieści dni i czterdzieści nocy. W ten sposób zgładzę z ziemi wszystko, co istnieje, wszystko to, co stworzyłem.

7.5 Noe postąpił dokładnie tak, jak mu polecił PAN.

7.6 A kiedy nastał potop, gdy woda zalała ziemię, Noe miał sześćset lat. 7.7 Schronił się przed potopem do arki on i jego synowie, żona i żony jego synów. 7.8 Spośród zwierząt czystych i nieczystych, z ptactwa i z tego, co pełza po ziemi, 7.9 weszły wraz z Noem do arki samiec i samica, jak Bóg polecił Noemu. 7.10 Po siedmiu zaś dniach ziemię zaczęły zalewać wody potopu.

7.11 W sześćsetnym roku życia Noego, w drugim miesiącu, w siedemnastym dniu tego miesiąca trysnęły w górę wszystkie źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba. 7.12 Deszcz padał na ziemię czterdzieści dni i czterdzieści nocy! 7.13 W tym czasie Noe i jego synowie, Sem, Cham i Jafet, żona Noego i trzy żony jego synów byli już w arce. 7.14 Przebywali tam oni sami, a także zwierzęta, bydło, płazy żyjące na lądzie i ptactwo, skrzydlate stworzenia — wszystko według swojego rodzaju. 7.15 Do Noego, do arki, weszła para z każdego rodzaju zwierząt obdarzonych duchem życia — 7.16 samiec i samica ze wszystkiego, co żyje, tak jak polecił mu Bóg. Następnie PAN zamknął za Noem drzwi.

7.17 Potop trwał na ziemi czterdzieści dni. Woda wezbrała, dotarła do arki i uniosła ją ponad ziemię. 7.18 Potem, gdy poziom wody podniósł się jeszcze bardziej, arka unosiła się na jej falach. 7.19 W końcu woda wezbrała tak bardzo, że okryła wszystkie szczyty piętrzące się ku niebu. 7.20 Jej poziom przewyższał je nawet o piętnaście łokci,[35] stąd również góry skryły się w jej toni.

7.21 W ten sposób przyszedł kres na wszystko, co żyło na ziemi, na ptactwo, bydło, wszystkie zwierzęta, na mrowia istot rojących się na jej powierzchni — i na człowieka. 7.22 Wszystko, co miało w nozdrzach tchnienie ducha życia, wszystko, co żyło na lądzie, zginęło.

7.23 Bóg zgładził z powierzchni ziemi każdą żywą istotę, od człowieka po bydło, po płazy i po ptaki. Wszystko wymarło! Pozostał tylko Noe i to, co było z nim w arce. 7.24 Woda zaś wznosiła się nad ziemią przez sto pięćdziesiąt dni.

Rodzaju 8Opadanie wód potopu

8.1 Wówczas Bóg skupił uwagę na Noem oraz na zwierzętach i bydle, które było z nim w arce. Sprawił, że nad ziemią powiał wiatr. Wody zaczęły opadać. 8.2 Zamknęły się źródła otchłani oraz upusty niebios i przestał padać deszcz. 8.3 Stopniowo zaczęły cofać się wody i po stu pięćdziesięciu dniach ustąpiły z ziemi.

8.4 Arka natomiast osiadła w siódmym miesiącu i w siedemnastym dniu tego miesiąca. Spoczęła na górach Ararat. 8.5 Wody tymczasem opadały dalej, aż do dziesiątego miesiąca. W pierwszym dniu tego właśnie miesiąca ukazały się szczyty gór.

8.6 Następnie, po upływie czterdziestu dni, Noe otworzył wykonane przez siebie okno. 8.7 Wypuścił przez nie kruka. Ptak wylatywał i wracał, póki nie ustąpiła z ziemi woda. 8.8 Następnie wypuścił również gołębicę. Chciał się przekonać, czy woda ustąpiła z pól. 8.9 Gołębica jednak nie znalazła miejsca na spoczynek i wróciła z powrotem do arki. Woda wciąż pokrywała powierzchnię całej ziemi. Noe wyciągnął rękę, ujął gołębicę i wniósł ją do siebie do arki. 8.10 Odczekał kolejnych siedem dni. Wypuścił ją ponownie. 8.11 Tym razem, pod wieczór, gołębica przyniosła mu w dziobie świeżo zerwany liść oliwki. Noe wiedział już zatem, że woda cofa się z ziemi. 8.12 Odliczył więc następnych siedem dni i znów wypuścił gołębicę. Tym razem jednak już do niego nie wróciła.

8.13 Tak więc w sześćsetnym pierwszym roku, w pierwszym miesiącu, w pierwszym dniu tego miesiąca, woda znikła z ziemi. Noe zdjął pokrycie arki i zobaczył, że pola niemal wyschły. 8.14 A w drugim miesiącu, w dwudziestym siódmym dniu tego miesiąca, ziemia była już sucha.

8.15 Wtedy Bóg polecił Noemu: 8.16 Wyjdź z arki ty i twoja żona, twoi synowie i żony twoich synów! 8.17 Wyprowadź też z arki wszystkie zwierzęta, które były z tobą. Niech wyjdzie wszystko, co żyje: ptactwo, bydło i to, co pełza po ziemi — niech się zaroją, rozrodzą i niech się rozmnożą na ziemi!

8.18 Wyszedł więc Noe i jego synowie. Wyszła żona Noego i żony jego synów. 8.19 Opuściły też arkę wszystkie zwierzęta, przeróżne płazy i ptactwo — wyszły one według swojego gatunku.

8.20 Noe zaś zbudował ołtarz dla PANA. Z każdego rodzaju bydła zaliczanego do zwierząt czystych oraz z każdego rodzaju czystych ptaków złożył on na tym ołtarzu ofiarę całopalną. 8.21 Gdy PAN poczuł miłą woń ofiary, postanowił w swym sercu: Już więcej nie przeklnę ziemi z powodu człowieka, mimo że plany ludzkiego serca już od młodości są złe. Nie zniszczę już niczego, co żyje, tak jak to uczyniłem tym razem.

8.22 Dopóki trwać będzie ziemia,siew oraz żniwo, chłód i gorąco, lato i zima, dzień oraz noc —nie ustaną.

Rodzaju 9Przymierze z Noem

9.1 Następnie Bóg pobłogosławił Noego oraz jego synów. Powiedział: Rozradzajcie się i rozmnażajcie, i napełniajcie ziemię. 9.2 Wielki strach przed wami spadnie na każde zwierzę ziemi i na całe ptactwo niebios, na wszystko, co się porusza po ziemi i na wszystkie ryby morskie — powierzam je wszystkie waszej władzy. 9.3 Wszystko, co się rusza i żyje, może być dla was pokarmem — daję wam to wszystko, podobnie jak warzywa i owoce.

9.4 Nie wolno wam jednak jeść mięsa z jego duszą, z jego krwią. 9.5 Na pewno też będę domagał się waszej krwi, waszych dusz, od wszelkiego zwierzęcia i od każdego człowieka. Od każdego człowieka będę żądał krwi jego brata.

9.6 Kto przelewa ludzką krew, tego krew też przeleje człowiek, Bóg bowiem stworzył człowieka na swój obraz.

9.7 Wy zaś rozradzajcie się

i rozmnażajcie! Niech was na ziemi przybywa,

bądźcie na niej liczni!

9.8 Następnie oświadczył Bóg Noemu oraz jego synom: 9.9 Oto Ja, Ja ustanawiam[36] moje przymierze z wami i z waszym potomstwem po was, 9.10 z wszystkimi zwierzętami, które są przy was, to jest z ptactwem, z bydłem, z każdym zwierzęciem ziemi, które jak wy wyszło z arki — z całą zwierzyną ziemi. 9.11 Ustanawiam z wami moje przymierze, że już nie zniszczę potopem żadnej żywej istoty i że już nie będzie potopu, który by zniszczył ziemię.

9.12 To będzie znakiem przymierza — mówił dalej Bóg — które Ja ustanawiam między Mną a wami i między każdym zwierzęciem, które jest z wami — po wszystkie pokolenia: 9.13 Otóż umieszczam na obłoku mój łuk.[37] On będzie znakiem przymierza między Mną a ziemią. 9.14 Gdy skłębię obłok nad ziemią, a na obłoku ukaże się łuk, 9.15 wówczas wspomnę na moje przymierze, zawarte między Mną a wami oraz między wszystkimi zwierzętami, i nie dopuszczę już do potopu, który zniszczyłby wszystko, co żyje. 9.16 Gdy więc na obłoku pojawi się łuk, spojrzę na niego, by wspomnieć wieczne przymierze między Bogiem a wszelkim zwierzęciem, wszelkim ciałem, które żyje na ziemi. 9.17 Oto znak przymierza — oświadczył Bóg Noemu — które ustanowiłem między Mną a wszelką istotą, która żyje na ziemi.

Noe i jego synowie

9.18 Synami Noego, którzy wraz z nim wyszli z arki, byli: Sem, Cham i Jafet. Cham natomiast był ojcem Kanaana. 9.19 Ci trzej byli synami Noego i od nich pochodzi cała ludzkość na ziemi.

9.20 Noe został rolnikiem i zasadził winnicę. 9.21 Pewnego razu upił się winem i zasnął odkryty w swoim namiocie. 9.22 Cham, ojciec Kanaana, zobaczył wówczas nagość swego ojca, wyszedł na zewnątrz i opowiedział o tym swoim braciom. 9.23 Wtedy Sem i Jafet wzięli szatę, narzucili ją sobie na ramiona, podeszli tyłem i przykryli swego nagiego ojca. Nie zobaczyli go jednak nagiego, ponieważ ich twarze były odwrócone.

9.24 A gdy Noe zbudził się po upiciu i dowiedział się, co mu uczynił jego młodszy syn, 9.25 powiedział:

Kanaan będzie przeklęty,[38]niewolnikiem niewolników[39]będzie dla swoich braci!

9.26 Oświadczył też:

Błogosławiony niech

będzie PAN, Bóg Sema, a Kanaan będzie jego sługą!

9.27 Bóg poszerzy granice Jafeta[40]i zamieszka on w namiotach Sema, a Kanaan będzie jego sługą!

9.28 Noe żył po potopie jeszcze trzysta pięćdziesiąt lat. 9.29 W sumie zatem żył lat dziewięćset pięćdziesiąt — i umarł.

Rodzaju 10Dzieje potomków NoegoSpis narodów

10.1 Oto pokolenia synów Noego: Sema, Chama i Jafeta, gdyż po potopie urodzili się im synowie.

10.2 Synowie Jafeta to: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Tubal, Meszech i Tiras.

10.3 Synowie Gomera to: Aszkanaz, Rifat i Togarma.

10.4 Synowie Jawana to: Elisza i Tarszisz, Kitim i Dodanim. 10.5 Od nich wywodzą się narody zamieszkujące wyspy,[41] stosownie do swych grup językowych i plemion w obrębie swoich narodów.

10.6 Synowie Chama to: Kusz, Misraim, Put i Kanaan.

10.7 Synowie Kusza to: Seba, Chawila, Sabta, Rama i Sabteka.

Synowie Ramy to: Saba i Dedan.

10.8 Kuszowi natomiast urodził się Nimrod, który jako pierwszy zaczął sobie odważnie poczynać na ziemi. 10.9 Był on dzielnym myśliwym przed PANEM.[42] Stąd bierze się powiedzenie: Myśliwy dzielny przed PANEM jak Nimrod. 10.10 Jego królestwo obejmowało najpierw Babilon, Erek, Akad i Kalne w ziemi Szinear. 10.11 Potem objął on swym panowaniem Aszur, gdzie zbudował Niniwę, Rechobot-Ir, Kalach 10.12 i Resen, wielkie miasto pomiędzy Niniwą a Kalach.

10.13 Od Misraima z kolei pochodzą Ludyci, Anamici, Lehabici, Naftuchici, 10.14 Patrusyci i Kasluchici, od których pochodzą Filistyni i Kaftoryci.

10.15 Kanaanowi natomiast urodził się Sydon, jego pierworodny, i Chet. 10.16 Od niego pochodzą Jebuzyci, Amoryci, Girgaszyci, 10.17 Chiwici, Arkici, Synici, 10.18 Arwadyci, Semaryci i Chamatyci. Potem rozproszyły się plemiona Kananejczyków.

10.19 Granice Kananejczyków rozciągały się od Sydonu w kierunku Gerary do Gazy, następnie w kierunku Sodomy i Gomory, Admy i Seboim — aż do Leszy.

10.20 To są synowie Chama, jeśli chodzi o ich podział na plemiona, języki i obszary zamieszkania powstałych z nich narodów.

10.21 Semowi, bratu Jafeta, starszemu, również urodzili się synowie. Był on przodkiem wszystkich synów Hebera. 10.22 Synowie Sema to: Elam, Aszur, Arpakszad, Lud i Aram.

10.23 Synowie Arama to: Us, Chul, Geter i Masz.

10.24 Arpakszadowi natomiast urodził się Szelach,[43] któremu z kolei urodził się Heber.

10.25 Heberowi urodzili się dwaj synowie. Jeden miał na imię Peleg, gdyż za jego dni podzieliła się ziemia, a jego brat miał na imię Joktan.

10.26 Joktanowi urodził się Almodad, Szelef, Chasarmawet, Jerach, 10.27 Hadoram, Uzal, Dikla, 10.28 Obal, Abimael, Saba, 10.29 Ofir, Chawila i Jobab — wszyscy oni byli synami Joktana. 10.30 Zamieszkiwali oni obszary począwszy od Meszy w kierunku Sefar, aż do gór wschodnich.

10.31 To są synowie Sema według ich plemion, według grup językowych, na obszarach, które zajmowały pochodzące od nich narody.

10.32 Tak zatem przedstawia się sprawa plemion pochodzących od synów Noego z podziałem na ich rodowody i narody. Od nich właśnie wywodzą się narody, które zamieszkały ziemię po potopie.

Rodzaju 11Wieża Babel

11.1 Cała ziemia miała jeden język i używała jednakowych słów. 11.2 Podczas swojej wędrówki ze wschodu ludzie dotarli do równiny w kraju Szinear i tam się osiedlili.

11.3 Tam też uradzili: Chodźmy, zacznijmy wyrabiać i wypalać cegłę. W ten sposób zaczęli używać cegły zamiast kamienia, a smoły zamiast zaprawy.

11.4 Następnie postanowili: Chodźmy, wybudujmy sobie miasto z wieżą, która sięgałaby nieba! Nadajmy sobie jakieś imię, abyśmy nie rozproszyli się po całej ziemi.

11.5 PAN natomiast zstąpił, aby przyjrzeć się miastu oraz wieży, które budowali ludzie. 11.6 I powiedział: Oto jeden lud, wszyscy posługują się tym samym językiem, a to dopiero początek ich dzieła. Teraz już nic nie będzie dla nich niemożliwe, cokolwiek zamierzą uczynić. 11.7 Chodźmy, zstąpmy tam i pomieszajmy im język, tak aby jeden nie rozumiał mowy drugiego!

11.8 W ten sposób PAN rozproszył ich stamtąd po całej ziemi i tak przestali budować miasto. 11.9 Dlatego właśnie nazwano je Babel. PAN pomieszał tam język mieszkańcom ziemi i stamtąd rozproszył ich po całym jej obliczu.

Dzieje rodu Sema

11.10 Oto dzieje rodów Sema: Gdy Sem liczył sobie sto lat, został ojcem Arpakszada. Było to dwa lata po potopie. 11.11 Potem, gdy urodził się Arpakszad, Sem żył jeszcze pięćset lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.12 Kiedy Arpakszad miał trzydzieści pięć lat, został ojcem Szelacha. 11.13 Po urodzeniu się Szelacha Arpakszad żył jeszcze czterysta trzy lata i został ojcem dalszych synów i córek.

11.14 Gdy Szelach z kolei dożył trzydziestu lat, został ojcem Hebera. 11.15 Po urodzeniu się Hebera Szelach żył jeszcze czterysta trzy lata i został ojcem dalszych synów i córek.

11.16 Heber zaś żył trzydzieści cztery lata i został ojcem Pelega. 11.17 Po urodzeniu się Pelega Heber żył jeszcze czterysta trzydzieści lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.18 Peleg przeżył trzydzieści lat i został ojcem Reu. 11.19 Po urodzeniu się Reu Peleg żył jeszcze dwieście dziewięć lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.20 Gdy Reu skończył trzydzieści dwa lata, został ojcem Seruga. 11.21 Po tym, jak urodził się Serug, Reu żył jeszcze dwieście siedem lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.22 Kiedy Serug dożył trzydziestu lat, został ojcem Nachora. 11.23 Po urodzeniu się Nachora Serug żył jeszcze dwieście lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.24 Nachor żył dwadzieścia dziewięć lat i został ojcem Teracha. 11.25 Po urodzeniu się Teracha Nachor żył jeszcze sto dziewiętnaście lat i został ojcem dalszych synów i córek.

11.26 Terach w końcu żył siedemdziesiąt lat i został ojcem Abrama, Nachora i Harana.

Dzieje rodu Teracha

11.27 Oto dzieje pokoleń Teracha: Terach został ojcem Abrama, Nachora i Harana, a Haran — ojcem Lota. 11.28 Haran umarł za życia swojego ojca Teracha w swojej ojczyźnie — w Ur chaldejskim. 11.29 Abram i Nachor wzięli sobie żony. Żona Abrama miała na imię Saraj, a żona Nachora — Milka. Była ona córką Harana, ojca Milki oraz ojca Jiski.

11.30 Saraj była niepłodna, nie miała dzieci. 11.31 Terach zaś wziął swojego syna Abrama, swojego wnuka Lota, syna Harana, swoją synową Saraj, żonę swojego syna Abrama, i wyszedł z nimi z Ur chaldejskiego, aby udać się do ziemi Kanaan. Wędrując tak, przybyli do Charanu — i tam zamieszkali. 11.32 Terach dożył dwustu pięciu lat[44] i umarł w Charanie.

Rodzaju 12Powołanie Abrama

12.1 PAN powiedział do Abrama: Wyjdź ze swojej ziemi, zostaw swoich krewnych i dom swojego ojca i idź do ziemi, którą ci wskażę, 12.2 a wywiodę z ciebie wielki naród i będę ci błogosławił, rozsławię twoje imię i staniesz się błogosławieństwem.[45]12.3 Będę błogosławił błogosławiącym tobie, a gardzących tobą przeklnę, i będą błogosławione w tobie[46] wszystkie plemiona ziemi.

12.4 Abram wyruszył więc, tak jak mu polecił PAN, a poszedł z nim również Lot. Abram miał siedemdziesiąt pięć lat, gdy wyszedł z Charanu. 12.5 Zabrał ze sobą Saraj, swoją żonę, oraz Lota, swojego bratanka. Zabrał też cały dobytek, który zgromadzili, oraz służbę nabytą w Charanie. Wyszli, aby pójść do ziemi Kanaan. Tam też w końcu przybyli.

12.6 Abram przeszedł Kanaan, aż doszedł do miejscowości Sychem, do dębu More. W kraju tym mieszkali wówczas Kananejczycy.

12.7 Pewnego razu Abramowi ukazał się PAN. Ziemię tę — obiecał — dam twojemu potomstwu. Wówczas Abram zbudował tam ołtarz PANU, który mu się ukazał.

12.8 Stamtąd Abram przeniósł się w kierunku góry na wschód od Betel. Tam rozbił swój namiot. Betel miał po stronie zachodniej, a Aj po stronie wschodniej. Zbudował tam również ołtarz PANU i wzywał imienia PANA.[47]12.9 Potem Abram powędrował dalej i dotarł aż do Negebu.

Abram w Egipcie

12.10 Tymczasem w kraju nastał głód i Abram udał się do Egiptu. Postanowił zatrzymać się tam na pewien czas, ponieważ głód ten okazał się naprawdę dotkliwy. 12.11 W drodze, zanim dotarli do Egiptu, Abram poprosił swoją żonę Saraj: Wiem, że jesteś piękną kobietą. 12.12 Egipcjanie na pewno to zauważą. To jego żona! — powiedzą. I zabiją mnie, ciebie zaś pozostawią przy życiu. 12.13 Mów więc, proszę, że jesteś moją siostrą. Wtedy, ze względu na ciebie, będzie mi się dobrze wiodło i dzięki tobie nie zginę.

12.14 Po przybyciu do Egiptu Egipcjanie rzeczywiście zauważyli, że Saraj jest wyjątkowo piękna. 12.15 Dworzanie faraona tak wychwalali ją przed swoim panem, że zabrano Saraj do pałacu. 12.16 Ze względu na nią faraon obchodził się z Abramem bardzo przyjaźnie, tak że nie brakowało mu owiec, bydła, osłów, niewolników, niewolnic, oślic i wielbłądów.

12.17 PAN jednak, z powodu żony Abrama Saraj, dotknął faraona i jego dom ciężkimi plagami. 12.18 Wówczas faraon wezwał Abrama do siebie: Cóż to mi zrobiłeś? — zapytał. — Dlaczego mnie nie uprzedziłeś, że to twoja żona? 12.19 Dlaczego utrzymywałeś: Ona jest moją siostrą? Przez to wziąłem ją sobie za żonę. A teraz posłuchaj: Oto twoja żona. Weź ją i odejdź!

12.20 Po czym rozkazał faraon swoim sługom, aby odprawili[48] Abrama wraz z jego żoną i wszystkim, co do niego należało.

Rodzaju 13Rozstanie Abrama z Lotem

13.1 Abram wyruszył więc z Egiptu wraz z żoną i całym swoim dobytkiem. Towarzyszył im także Lot. Skierowali się do Negebu. 13.2 Abram zaś posiadał wiele stad, srebra oraz złota. 13.3 Zatrzymując się po drodze, wędrował z Negebu do Betel, do miejsca, w którym obozował na początku, między Betel a Aj, 13.4 gdzie też zbudował swój pierwszy ołtarz i wzywał imienia PANA.

13.5 Lot, który wędrował z Abramem, również miał owce i bydło. Rozstawiał on własne namioty. 13.6 Dobytek obu stał się tak wielki, że nie mogli obozować obok siebie, brakowało na to miejsca. 13.7 Na tym tle doszło do sporu między pasterzami stad Abrama a pasterzami stad Lota. W kraju mieszkali wówczas Kananejczycy i Peryzyci. 13.8 Abram zwrócił się więc do Lota: Nie dopuśćmy do sporu między nami. Niech też nie kłócą się nasi pasterze. Ostatecznie jesteśmy braćmi. 13.9 Czyż cały ten kraj nie stoi przed tobą otworem? Rozstańmy się. Jeśli zechcesz pójść w lewo, ja udam się w prawo, a jeśli postanowisz iść w prawo, ja wyruszę w lewo.

13.10 Lot podniósł oczy i przyjrzał się obszarom nad Jordanem. A działo się to, zanim PAN zniszczył Sodomę i Gomorę. Cały ten okręg, aż po Soar, był dobrze nawodniony, niczym ogród PANA, niczym ziemia egipska. 13.11 Lot wybrał więc okręg nadjordański i wyruszył na wschód — tak się ze sobą rozstali. 13.12 Abram zamieszkał w ziemi kananejskiej, a Lot trzymał się miast nadjordańskich i rozbijał namioty aż po Sodomę, 13.13 miasto, którego mieszkańcy byli bardzo zepsuci i grzeszni w stosunku do PANA.

13.14 Po odejściu Lota PAN powiedział do Abrama: Podnieś oczy i z miejsca, w którym jesteś, spójrz na północ, na południe, na wschód i na zachód. 13.15 Całą tę ziemię, którą widzisz, dam tobie i twojemu potomstwu — na wieki. 13.16 Uczynię też twoje potomstwo niczym proch ziemi. Trudno będzie je zliczyć, tak jak trudno jest zliczyć proch ziemi. 13.17 Wstań, przejdź tę ziemię wzdłuż i wszerz, bo właśnie tobie ją dam.

13.18 Wtedy Abram zwinął namioty i przybył zamieszkać pośród dębów Mamre pod Hebronem. Tam też zbudował ołtarz PANU.

Rodzaju 14Uwolnienie Lota

14.1 Za czasów Amrafela, króla Synearu, Ariok, król Elasaru, Kedorlaomer, król Elamu, i Tidal, król narodów,[49]14.2 prowadzili wojnę z Berą, królem Sodomy, z Birszą, królem Gomory, z Szinabem, królem Admy, z Szemeberem, królem Seboim, i z królem miasta Beli, czyli Soaru. 14.3 Wszyscy oni połączyli siły w dolinie Syddim, gdzie teraz rozciąga się Morze Słone. 14.4 Przez dwanaście lat podlegali oni Kedorlaomerowi, jednak w trzynastym roku zbuntowali się.

14.5 W związku z tym w czternastym roku wyruszył Kedorlaomer oraz sprzymierzeni z nim królowie i pobili Refaitów w Aszterot-Karnaim, Zuzytów w Ham, Emitów na równinie Kiriataim 14.6 i Chorytów w ich górach Seir aż do El-Paran, które leży przy pustyni. 14.7 Potem zawrócili i przybyli do En-Miszpat, czyli do Kadesz, i podbili ziemie Amalekitów, a także Amorytów, którzy mieszkali w Chaseson-Tamar.

14.8 Wtedy wyruszyli: król Sodomy, król Gomory, król Admy, król Seboim oraz król Beli, czyli Soaru, i ustawili się w dolinie Syddim do bitwy 14.9 z Kedorlaomerem, królem Elamu, Tidalem, królem narodów, Amrafelem, królem Synearu, i Ariokiem, królem Elasaru. Czterech królów stanęło zatem przeciw pięciu.

14.10 Dolina Syddim zaś usiana była dołami wypełnionymi smołą. W czasie ucieczki królowie Sodomy i Gomory ugrzęźli w nich, pozostali zaś schronili się w górach. 14.11 Najeźdźcy natomiast zabrali cały dobytek Sodomy i Gomory oraz wszystkie zgromadzone w miastach zapasy żywności i odeszli. 14.12 Uprowadzili przy tym Lota, bratanka Abrama, ze wszystkim, co posiadał, ponieważ mieszkał on w Sodomie.

14.13 Wówczas przybył pewien uchodźca i doniósł o tym Hebrajczykowi Abramowi. W tym czasie Abram mieszkał w dąbrowie Amoryty Mamrego. Jego bracia, Eszkol i Aner, też byli sprzymierzeńcami Abrama. 14.14 Na wieść o uprowadzeniu brata Abram uzbroił trzystu osiemnastu służących, mężczyzn wypróbowanych, urodzonych w jego domu, i ruszył w pościg aż po Dan. 14.15 Tam pod osłoną nocy podzielił swój zastęp między siebie i służących — i uderzył na najeźdźców. Odniósł nad nimi zwycięstwo i ścigał ich aż po Chobę, leżącą na północ od Damaszku. 14.16 W ten sposób odzyskał zagrabione dobra. Uratował też swego brata Lota wraz z jego dobytkiem, kobietami i pozostałymi ludźmi.

Abram i Melchizedek

14.17 W drodze powrotnej po zwycięstwie nad Kedorlaomerem i sprzymierzonymi z nim królami, wyszedł Abramowi naprzeciw król Sodomy. Chciał go przywitać w dolinie Szawe, to jest w Dolinie Królewskiej. 14.18 Melchizedek natomiast, król Szalemu, wyniósł chleb i wino. Był on kapłanem Boga Najwyższego. 14.19 Błogosławił on Abrama tymi słowy:

Niech Bóg Najwyższy,Stwórca[50] nieba i ziemi,błogosławi ci, Abramie.

14.20 Niech też będzie błogosławiony sam Bóg Najwyższy za to, że wydał

twych nieprzyjaciółw twoje ręce!

Następnie Abram złożył Melchizedekowi dziesięcinę ze wszystkiego.

14.21 Król Sodomy z kolei powiedział do Abrama: Oddaj mi, proszę, ludzi, a dobytek zatrzymaj sobie! 14.22 Abram odparł jednak: Wznoszę swą rękę[51] do PANA, Boga Najwyższego, Stwórcy nieba i ziemi, 14.23 że ani nitki, ani rzemyka sandałów, ani niczego innego nie wezmę z tego wszystkiego, co należy do ciebie. Nie chciałbym, abyś kiedyś mówił: To ja wzbogaciłem Abrama. 14.24 Pokryj tylko to, co spożyli moi wojownicy, oraz rozlicz się z ludźmi, którzy poszli ze mną, to jest z Anerem, Eszkolem i Mamrem — niech oni wezmą swój dział.

Rodzaju 15Przymierze z Abramem

15.1 Po tych wydarzeniach PAN skierował do Abrama, w widzeniu, Słowo takiej treści: Nie bój się, Abramie, Ja jestem twoją tarczą. Twoja zapłata będzie bardzo obfita!

15.2 Abram odpowiedział: Wszechmocny PANIE,[52] co możesz mi dać, skoro odchodzę bezdzietny, a dziedzicem mienia mojego domu będzie Eliezer[53] z Damaszku?[54]15.3 I dodał: Nie dałeś mi potomka. Dziedziczyć będzie po mnie sługa, który urodził się w moim domu.

15.4 Wtedy usłyszał Słowo PANA: Nie on będzie twym dziedzicem. Dziedziczyć po tobie będzie ten, który wyjdzie z twojego wnętrza!

15.5 Następnie wyprowadził go na dwór i polecił: Spójrz ku niebu! Policz gwiazdy, jeśli zdołasz je policzyć! I oświadczył: Tak liczne będzie twoje potomstwo. 15.6 Wtedy uwierzył PANU, a On poczytał mu to za sprawiedliwość.

15.7 Dalej powiedział: Ja jestem PAN, który cię wywiódł z Ur chaldejskiego, aby dać ci tę ziemię w posiadanie. 15.8 Wszechmocny PANIE — zapytał Abram — po czym poznam, że ją posiądę?

15.9 Przyprowadź mi — polecił PAN — trzyletnią jałówkę, trzyletnią kozę, trzyletniego barana, synogarlicę i młodą gołębicę. 15.10 Abram przyprowadził Mu to wszystko, rozciął — oprócz ptaków — na połowy i ułożył te połowy naprzeciw siebie. 15.11 Ptaki drapieżne przyleciały wówczas na żer, lecz Abram je odpędził.

15.12 Kiedy słońce zachodziło, zmorzył Abrama twardy sen. Opadły go też lęk i głęboka ciemność. 15.13