Ostatnia sprawa

Rozdział 1

Babka bała się listów poleconych, matka – telegramów, a Joanna telefonów dzwoniących w środku nocy, takich jak ten, który obudził ją pamiętnej, lipcowejnocy.

Z ociąganiem wstała z łóżka i poczłapała do przedpokoju, żywiąc podświadomie nadzieję, że ten ktoś po drugiej stronie, kimkolwiek był, w końcu się rozmyśli. Niestety, komórka uparcie powtarzała durną melodyjkę. Plum, plum, plum, plum-plum… Plum, plum, plum, plum-plum…

Numer widoczny na wyświetlaczu niczego jej nie mówił. Nim zdążyła zadecydować, odebrać czy nie, telefon umilkł. Nie na długo. Po chwili znowu zabrzmiało znajome plum… plum… plum. Nieznana osoba nie dawała za wygraną. Z rezygnacją kliknęła ikonę zielonejsłuchawki.

– Halo?

– Dobry wieczór. – Rozległ się wysoki, zdenerwowany, kobiecy głos. – Czy pani JoannaTańska?

– Taaak… A z kim właściwie mam przyjemność? – odpowiedziała, jeszcze nie do końcarozbudzona.

– Przepraszam, powinnam się przedstawić. Pani mnie nie zna. Nazywam się Barbara Brodzka. – Głos drżał, rwał się, załamywał. Kobieta najwyraźniej z trudem dobierała słowa. Zdawało się, że nawet przypomnienie sobie własnego imienia sprawia jej trudność. – To wszystko… Nie wiem, od czego zacząć. Dzwonię odHeleny.

– Od Heleny? Jak to? – Joanna otrzeźwiała. Nagłe, nieokreślone złe przeczucie sprawiło, że po plecach przebiegł jej zimny dreszcz. – Przecież to nie jest jej numer – dodała zdezorientowana, jakby w czasach Internetu i telefonów komórkowych numer był w jakikolwiek sposób przypisany domiejsca.

– Tak, od Heleny. To znaczy z jej mieszkania, ale ze swojej komórki. Czy mogłybyśmy się spotkać? Powiedzmy za czterdzieści minut, w McDonaldzie na rogu, przy stacji benzynowej na Kościuszki. – Tym razem w głosie nieznajomej słychać było determinację. Kolejne słowa wręcz wyrzucała z siebie jednym tchem, jakby bała się, że nie zdąży. Że ktoś jej przerwie, nie pozwolidokończyć.

– Dobrze – automatycznie odpowiedziała Joanna i zanim dotarło do niej, co zrobiła, usłyszała trzask oznaczający koniecpołączenia.

Nerwowo wystukała numer Heleny, aby zapytać, o co właściwie chodzi, ale nikt nie odebrał. Przez dłuższą chwilę stała oszołomiona, wsłuchując się w jednostajny sygnał, tuuu… tuuu… tuuu… Czekała cierpliwie, aż do chwili, gdy mechaniczny, kobiecy głos oznajmił: „Abonent czasowo niedostępny”. W pierwszym odruchu chciała oddzwonić na numer tajemniczej nieznajomej, ale jakiś wewnętrzny głos podpowiadał jej, że Barbara Brodzka nic więcej przez telefon nie powie. Zrezygnowana, z westchnieniem, zaczęła sięubierać.

*

– Co ja wyprawiam? – zastanawiała się, jadąc pustymi ulicami. – Dzwoni do mnie jakaś nieznana baba, nie mówi, w czym rzecz, a ja gnam w ciemności na złamanie karku przez pół miasta. Tochore.

Włączyła radio. Samochód wypełniły ciche dźwięki kwartetu smyczkowego. Na zewnątrz mżył drobny, uparty deszcz. Wycieraczki cicho odmierzały rytmpodróży.

*

Helena. Starsza o kilka minut siostra Joanny. Podobno między bliźniakami istnieje jakaś tajemnicza, specjalna więź. Co jakiś czas w gazetach pojawiają się sensacyjne opowieści o rodzeństwie, które choć oddalone od siebie o setki kilometrów zachowywało się tak samo, wybierało ten sam zawód, w tym samym czasie zakładało rodziny, kupowało psy tej samej rasy i nadawało dzieciom takie same imiona. Być może to wszystko prawda, ale Joanna i Helena nic podobnego nie czuły. Rozdzielono je we wczesnym dzieciństwie, niedługo po tym, jak rodzice dziewczynek zginęli w wypadku. Joanną zajęła się rodzina matki, Helenę zabrała siostra ojca. Nigdy nie przyznano tego otwarcie, ale decyzję podjęto głównie ze względów finansowych. Żaden krewny nie czuł się na siłach ponieść kosztów utrzymania dwójki dzieci. Wobec takiego argumentu uczucia bliźniaczek zeszły na dalszy plan. Kto by się zresztą liczył ze zdaniemczterolatek?

Rodziny nigdy specjalnie się nie lubiły, choć nikt nie potrafił właściwie powiedzieć dlaczego. Jeszcze za życia rodziców Joanny i Heleny spotkania ograniczono do niezbędnego minimum – chrzciny, pogrzeby, śluby i wymiana kartek świątecznych dwa razy do roku, a po ich śmierci ustały nawet te sporadyczne kontakty. Nikt też nie zadbał o to, by dziewczynki mogły się bliżej poznać. Owszem, wiedziały o swoim istnieniu, owszem, początkowo tęskniły, dopytywały się o siebie, ale z czasem wspomnienia straciły ostrość, pozostała tylko pozbawiana jakichkolwiek emocjiwiedza.

Żyły tak aż do trzydziestych piątych urodzin, gdy powodowana nagłym impulsem Helena postanowiła odnaleźć siostrę. Ku zdumieniu obu kobiet okazało się, że od pewnego czasu mieszkają w tym samym mieście. No prawie tym samym: Helena, nie bacząc na cenę, kupiła niewielkie mieszkanie w samym centrum, w gomułkowskim bloku zwanym popularnie szarą szafą, podczas gdy Joanna wybrała kanadyjski dom na przedmieściach, w rejonie, który co prawda miał jakąś oficjalną nazwę, ale i tak wszyscy mówili o nim po prostu „Osiedle”. Początkowa euforia i towarzyszące spotkaniu po latach podniecenie szybko przerodziły się w rozczarowanie. Po pierwszej wymianie uprzejmości: „Ach, jak wspaniale wyglądasz”, „Co u ciebie”, „Świetna sukienka”, „Musisz mi zapisać adres twojego fryzjera”, zapadała krępująca cisza. Brakowało tematów do rozmowy. Każda z nich, będąc już przecież panią w wieku określanym delikatnie jako balzakowski, miała swój świat, swoje życie. Dzieliło je wszystko – zainteresowania, styl życia, zawody. Joanna była tłumaczem, Helena – grafikiem komputerowym. Nie miały ani wspólnych znajomych, ani chociażby wspomnień łączących zazwyczaj bliskie sobie osoby. Zabrakło nawet ratującego w takich sytuacjach konwersację, nieśmiertelnego: „A pamiętasz jak…?”. Nic ich nie łączyło poza genami. Zaniechały więc rozpaczliwych wysiłków, ograniczając znajomość przez kolejne lata do sporadycznych rozmów telefonicznych i jeszcze rzadszych, kurtuazyjnych wizyt. Nawet czterdzieste urodziny świętowałyoddzielnie.

*

– O kurczę! – Zahamowała z piskiem. W zamyśleniu o mały włos nie ominęła jasno oświetlonego budynku McDonalda. Zaparkowała. Kuląc się z zimna, przebiegła truchtem kilka metrów, ale i tak zdążyła przemoczyć buty, nim weszła do pełnego ludzi, gwarnego mimo późnej pory pomieszczenia. W nos uderzył ją odpychający zapach mokrych ubrań zmieszany z wonią smażonego mięsa i frytek. Nieprzyjemne odczucie jeszcze spotęgowało wątpliwości. Co ja tu robię? – pomyślała, czując narastająca falę irytacji zmieszanej z bezradnością. Stanęła przy drzwiach, rozglądając sięnieporadnie.

Siedząca w kącie nad kubkiem herbaty szczupła kobieta wstała gwałtownie i zdecydowanym krokiem ruszyła ku Joannie. Miała długie, proste, blond włosy. Ubrana w dżinsy, koszulową bluzkę i buty na płaskim obcasie nie mogła mieć więcej niż dwadzieścia pięć, dwadzieścia sześćlat.

– Dziękuję, że pani przyszła – wyciągnęła rękę na powitanie. Dłoń miała chłodną i drżącą. – Usiądźmy, proszę.

– Skąd… – chciała zapytać Joanna, ale przerwała po pierwszym słowie. – No tak, nietrudno mnie rozpoznać, jeśli zna się Helenę – zaśmiała się nerwowo. – Tak, tak. Siądźmy.

Chwilę siedziały w milczeniu, taksując sięwzrokiem.

– Dawno nie było tak chłodnego lata. Niby lipiec, a zimno jak w listopadzie. I ten deszcz.. – Żałosna próba wybrnięcia z niezręcznej sytuacji spaliła na panewce. Obca nic nie odpowiedziała, nie zdobyła się nawet na zdawkowe „tak” albo „nie”. Nieruchoma, blada, zapatrzona tępo gdzieś w przestrzeń, wyglądała niczym figurawoskowa.

– A więc, o co chodzi? – zapytała Joanna, widząc, że tamta ociąga się z rozpoczęciem rozmowy. Wyszło to jakoś niegrzecznie, wręczgrubiańsko.

– Helena nieżyje.

– Co?!

– Nie żyje. Dopiero co jąznalazłam.

– Jak to znalazła pani? Co się stało? Wypadek, napad czy co? I dlaczego to pani mi o tym mówi, a nie pogotowie czy policja? – zapytała zaskoczonaJoanna.

– Ja… ja… nie zawiadomiłam jeszcze policji – wyjąkała nieznajoma. – Zupełnie straciłam głowę. Nie wiedziałam, co robić. To może opowiem wszystko po kolei, a potem postanowimy, cozrobić?

– Tak. Oczywiście – odparła oszołomionaJoanna.

– Ja i Helena przyjaźnimy się… to znaczy przyjaźniłyśmy się od kilku lat. Pracowałyśmy razem. Ostatnio miałyśmy spore zaległości, więc nadganiałyśmy wieczorami. Najczęściej u niej, bo ja mieszkam z rodzicami i siostrą, a mieszkanie mamy małe. Dziś też się umówiłyśmy – przerwała, zaciskając nerwowo dłonie na papierowym kubku. Po chwili podjęła opowieść. – Przyszłam kilka minut przed ósmą, tak jak się umówiłyśmy. Dzwoniłam, pukałam, ale nikt nie otwierał. Pomyślałam, że gdzieś wyszła. Zezłościłam się, bo zmokłam, było mi zimno, chciałam zdjąć mokre buty i napić się czegoś ciepłego. Na szczęście kilka dni temu dała mi klucze. Bo widzi pani, mieszkam daleko, z drugiej strony miasta, nie ma sensu, żebym po pracy jechała do domu i potem wracała. No tak, ale to nieważne – rzuciła, widząc grymas zniecierpliwienia na twarzy Joanny. – Zrobiłam sobie herbatę, wróciłam do pokoju i czekałam. Coś tam zaczęłam dłubać na laptopie i ani się obejrzałam, jak minęły dobre trzy godziny z okładem. Tak mam, że jak się wezmę do roboty, to świat dla mnie przestaje istnieć. Pewnie dłużej bym tam siedziała, ale musiałam pójść do łazienki. Ciągle jeszcze niczego nie podejrzewałam. Teraz widzę, że to głupie. Przecież byłyśmy umówione. Helena mogła się spóźnić kwadrans, no pół godziny, ale nie tyle! Ale to przez tę robotę. Ja jak zacznę… – przerwała. Machnęła ręką, jakby sama siebie chciała skarcić. – Dopiero w łazience zaczęło do mnie docierać, że coś jest nie tak. Zdziwiło mnie, że wanna cała jest pełna ubrań, jakby ktoś szykował ogromne pranie. To nie w stylu Heleny, ona jest… była schludna, aż do przesady. Wszystko miała zawsze poukładane równiutko. Już miałam wyjść, gdy zauważyłam, że spod szmat wystaje ręka. Dotknęłam jej – była zimna – znowu przerwała i desperackim ruchem wlała do gardła herbatę tak, jakby to byławódka.

Milczały, wpatrując się w blat stołu. W końcu Joanna przerwałaciszę.

– Ale dlaczego nie zadzwoniła pani na policję? Albo na pogotowie? – zapytała, mimowolnie podnoszącgłos.

Siedząca przy sąsiednim stoliku nastolatka odwróciła się i zmierzyła ją zaciekawionym wzorkiem. Nie dostrzegła jednak niczego interesującego i po chwili wróciła dofrytek.

– Przestraszyłam się. Nie wiedziałam, co robić. W głowie miałam pustkę. Wróciłam do salonu i siedziałam, patrząc w ścianę. Nie wiem, jak długo. I nagle przypomniałam sobie, że Helena miała notes z adresami i telefonami znajomych. Taki relikt z czasów sprzed komórek. Pokazała mi go kiedyś. Niewinne, drobne dziwactwo. Archaizm, ale była do niego przywiązana. Żartowała, że to jej backupna wypadek utraty telefonu. Znalazłam pani numer, zadzwoniłam iczekałam.

– To dlatego nikt nie odebrał mojego telefonu – mruknęła Joanna, a po chwili dodała – widziała pani tylko dłoń, prawda?

– No tak. Od razu uciekłam złazienki.

– Może to wcale nie ona. – Joanna dostrzegła promyk nadziei i uczepiła się go z determinacją. – Może to wcale nie ona – powtórzyła.

Znowu zapanowała cisza. Sala powoli pustoszała, gwar rozmów ucichł, słychać było tylko uderzające w szybę kropledeszczu.

Do stolika podeszła młoda dziewczyna. Na piersi miała przypiętą tabliczkę z napisem „Agata”.

– Przepraszam – powiedziała bardzo cicho. – Zamykamy odrugiej.

Barbara zerknęła nazegarek.

– Jest za dwie – powiedziała ni to do siebie, ni to do kelnerki. – Już się zbieramy – dodała, starając się uśmiechnąć, ale mimo wysiłków na twarzy pojawił się jedynie żałosnygrymas.

*

Szły w milczeniu, powoli, nie zważając ani na siąpiący deszcz, ani chłodny wiatr. Po chwili skręciły w boczną uliczkę skąpo oświetloną błękitnym światłem samotnej latarni. Wokół było pusto, pogoda i późna pora zagnały do domów nawet najwytrwalszych nocnych marków. Tylko w nielicznych oknach widać było światło. Osiedlespało.

Gdy stanęły pod drzwiami, Joannę ogarnął paniczny strach. Nagle dotarło do niej, że to wszystko dzieje się naprawdę, że dotyczy jej, a nie kogośinnego.

Wilgotne dłonie, kropelka potu spływająca po skroni, dziwnychłód.

Miała ochotę uciec, zaszyć się w najdalszym kącie i zapomnieć o wszystkim. O mało nie zemdlała, gdy Barbara przekręcała klucz w zamku. Skrzypnęły drzwi. Kolejny głęboki wdech. Chwila wahania. Zaciśnięte pięści. Jeszcze jeden wdech i decyzja. Ze straceńczą determinacją, niczym skazaniec wstępujący na szafot, weszła dośrodka.

Rozejrzała się dookoła. Mieszkanie wyglądało najzwyczajniej na świecie. Wokół panował ład i porządek. Zasłony starannie zaciągnięte, na stoliku, obok fotela równo poukładane gazety. Obok nich stała pusta filiżanka na spodeczku, o którego krawędź oparto łyżeczkę, taką jakie sprzedają w sklepach z pamiątkami na całym świecie: z rączką zakończoną kiczowatym obrazkiem zwieńczonym napisem „Croatia”. Gdyby nie to, można by pomyśleć, że nikt tu nie mieszka. Wzięła kolejny głęboki wdech i ruszyła w stronę łazienki. Na widok dłoni wystającej spod sterty ubrań cofnęła się odruchowo, ale natychmiast zapanowała nad sobą. Szybkimi, nerwowymi ruchami zaczęła zdejmować kolejne rzeczy, rzucając je chaotycznie na podłogę: rozciągnięta koszulka, płócienne spodnie, poplamiony szlafrok, stary ręcznik, jeszcze jeden ręcznik, kolejna koszulka, bielizna, znowu koszulka. W końcu zobaczyła twarz. To była Helena. Ostatnia iskierka nadzieizgasła.

*

To, co było dalej, Joanna pamiętała jak przez mgłę. Jacyś ludzie krążyli po mieszkaniu, zadawali mnóstwo pytań, ktoś zrobił jej herbatę, ktoś odwiózł dodomu.

*

Komisarz Pucki zrezygnowanym wzrokiem wpatrywał się w stertę zalegających na biurku dokumentów. Do emerytury zostało mu niecałe pół roku i miał szczery zamiar przeczekać je, zajmując się papierkową robotą i planując karierę w firmie ochroniarskiej. Niestety, w samym środku sezonu wakacyjnego, gdy z powodu licznych urlopów komenda świeciła pustakami, Matuszkiewicz nie wytrzymał upałów i wylądował w szpitalu. Nie było szans, że wróci do służby wcześniej niż za dwa miesiące. I tak oto Puckiemu przydzielono ostatnie w karierze śledztwo. Sprawa śmierci HelenyRubiszewskiej,

Sytuacja nie wyglądała dobrze. Komisarz wiedział z doświadczenia, że większość spraw albo zostaje rozwiązana w ciągu dwudziestu czterech godzin, albo wcale. Wyrafinowane morderstwa zdarzają się głównie w książkach, rzadziej w kinie, za to w życiu – prawie nigdy. Rzeczywistość jest niezbyt romantyczna. Najczęściej trafiają się zbrodnie prostackie, popełnione po pijaku albo w ramach bandyckich porachunków. A jeśli już szary obywatel zdobędzie się w akcie desperacji na taki krok, to z reguły przestępcą okazuje się ktoś z najbliższych – mąż, żona, zięć, czasem ktoś z bliskich znajomych. W tym wypadku rodzinę można było praktycznie wykluczyć. Denatka mieszkała sama, jako takie stosunki utrzymywała z ciotką mieszkającą pod Jelenią Górą, ale z powodu znaczniej odległości od wielu lat spotykała się z nią stosunkowo rzadko. Była jeszcze siostra bliźniaczka, ale z nią też, o dziwo, ofiara spotykała się tylko sporadycznie. Początkowo wydało się to niewiarygodne, ale wszyscy świadkowie zgodnie potwierdzili tę wersję. Trudno było przypuszczać, że kilka zupełnie niepowiązanych ze sobą osób zawiązało spisek mający na celu wprowadzenie Puckiego wbłąd.

Z westchnieniem otworzył raport z sekcji zwłok. Przeczytał ich w ciągu dwudziestu lat pracy dziesiątki, a może nawet setki, ale wciąż nie mógł opanować złości, przekopując się przez kartki zapełnione zupełnie zbędnymi informacjami. Kolejne strony opisujące bardzo szczegółowo, czego nie stwierdzono. Narkotyków nie stwierdzono. Alkoholu nie stwierdzono. Śladów gwałtu nie stwierdzono. I tak dalej, i tak dalej. Niby wiedział, że są to bardzo ważne informacje pozwalające odrzucić mylne tropy, niby wiedział, że podstawą pracy patologa są skrupulatność i przestrzeganie procedur, ale czy nie można by zacząć od tego, co jednakowoż stwierdzono? Kolejna strona i kolejna, a czaspłynął.

Lekarz sądowy jednoznacznie wykluczył możliwość śmiercinaturalnej.

– A to ci nowina – prychnął Pucki. – A ja myślałem, że baba ubrała się w wyjściowe ciuchy, zrobiła makijaż, wlazła do wanny, nakryła brudnymi gaciami i czekała, aż ją ktoś znajdzie – mamrotał, wertując raport w poszukiwaniu istotnychdanych.

Z opisu wynikało, że denatka za życia była okazem zdrowia – żadnych zwyrodnień organów wewnętrznych ani systemu kostnego. Lekarz wspominał o jednej interwencji chirurgicznej – kilka lat temu przeszła operację cesarskiegocięcia.

Na twarzy Puckiego po raz pierwszy tego dnia pojawił się uśmiech. Wyciągnął z szuflady ukochany notes – temat dowcipów wszystkich młodszych, zakochanych w komputerach kolegów – i dużymi, wyraźnymi literami wpisał „Dziecko”. Popatrzył na swe dzieło i po chwili dopisał jeszcze dwawykrzykniki.

– Trzeba dowiedzieć się, co z tym dzieckiem – mamrotał, notując.– Dlaczego w mieszkaniu nie było nawet fotografii? Gdzie teraz jest? Czy żyje? – Wszystkie pytania zapisywał starannie jedno pod drugim wnotesie.

– Sam dzieciak nic mi nie powie – kontynuował – ale jeśli go znajdę, może doprowadzi mnie do innych członków rodziny. Była panną, może ojciec dziecka miał żonę, drugą rodzinę, szantażowała go albo domagała siępieniędzy?

Uśmiechnął się z zadowoleniem i dopisał do listy pytań: „Kto jestojcem?”.

W końcu uznał temat za wyczerpany i powrócił do lekturyraportu.

Wybroczyny podsiatkówkowe… Zasinienienia… Prowadzi to do jednoznacznej konkluzji, że bezpośrednią przyczyną śmierci było zagardlenie. Mechaniczne uciśnięcie narządówszyi…

– Czyli po bożemu, ktoś ją udusił gołymi rękami. I ten nieznośny styl. „Prowadzi do jednoznacznej konkluzji”! – Pucki burknął po nosem, odsunął dokument na bok, rozłożył na biurku zdjęcia i przez dobry kwadrans wpatrywał się w nie. W końcu westchnął i z rezygnacją wykręcił numer patologii. Odebrał doktor Jamski, zwany pieszczotliwie „dziadkiem”. Żywa legenda. Pasjonat, który nie wyobrażał sobie życia bez pracy, odparł skutecznie niejedną próbę przeniesienia w stan spoczynku. Był uznanym patologiem z niemałym doświadczeniem już wtedy, gdy komisarz – wszak też nie młodzik – rozpoczynał karierę w policji. Pracowali razem nad niejednąsprawą.

– Cześć, chciałem pogadać o raporcie zsekcji.

– Chodzi ci o tęuduszoną?

– Tak, czytałem, co napisałeś, oglądałem zdjęcia, ale chcę, żebyś potwierdził. Czy jest możliwe, że dusiciel zaszedł ją odtyłu?

– Nie sądzę, ślady na szyi są bardzo wyraźnie. Bez trudu można odtworzyć ułożenierąk.

– Brak naskórka pod paznokciami, nie broniłasię?

– Znowu nie doczytałeś do końca! Wyraźnie napisałem, że pod paznokciami znalazłem tylko odrobinę naturalnego włókna. Odesłałem do laboratorium, żeby określili, co to, ale sam wiesz najlepiej, że to nędzny ślad. Facet zawsze może się bronić, że kupił ubranie w supermarkecie i setki ludzi nosi takiesamo.

– Powiedziałeś, „facet”? – Komisarz ożywiłsię.

– Sądząc po śladach na szyi, raczej tak. Ale przed sądem nie przysięgnę. Teoretycznie mogła być kobieta o bardzo dużych dłoniach. – Zaśmiał sięironicznie.

– Poraża mnie twoje poczuciehumoru.

– A poważnie, zastanawia mnie jedna rzecz. Wygląda, jakby się wcale nie broniła. Powinna mieć połamane paznokcie, że o tych nieszczęsnych resztkach naskórka nie wspomnę. Żadnych siniaków, żadnych śladów walki. Jakby po prostu stała i czekała, aż jąudusi.

– Może była pod wpływem środków odurzających? Albo jązwiązał?

– Masz jeszcze jakieś pomysły? – prychnął Jamski. – Za kogo ty mnie masz?! Za studenta pierwszego roku?! Myślisz, że pominąłbym to wraporcie!

– Przepraszam, stary, ale to brzmi idiotycznie. Wyobraź sobie tylko: ktoś cię dusi, a ty stoisz jak słup soli i co? Uśmiechasz się? Konwersujeszuprzejmie?

– Dobra, powiem ci, co o tym myślę. Ale zapamiętaj, mówię to prywatnie, w razie czego się wyprę. Sądzę, że była z gatunku sado-maso. Pewnie zabawiała się ze swoim facetem i trochę przeholowali. Gość się wystraszył i uciekł. Co prawda nie znaleźliśmy żadnych śladów stosunku, ale przecież wszystko mogło się wydarzyć, zanim przystąpili do rzeczy. Wiesz, taka gra wstępna. – Zachichotałlubieżnie.

– Ale po co wsadził ją do wanny? I przykryłszmatami?

– Za zboczeńcami nie trafisz – odparł z przekonaniem Jamski. Mimo podeszłego wieku był człowiekiem o szerokich horyzontach, otwartym na nowe idee. Nie dotyczyło to tylko jednej sfery życia. W sprawach seksu był tradycjonalistą. Mentalnie tkwił w epoce wiktoriańskiej. To on był autorem wiekopomnego zdania wygłoszonego podczas dyskusji o homoseksualizmie: „Jako lekarz rozumiem, jako obywatel nie akceptuję”. Nic więc dziwnego, że w jego mniemaniu, po ludziach „robiących te rzeczy inaczej” można się było spodziewać wszystkiego. Ukrywania zwłok w wannieteż.

Pucki nie podjął dyskusji. Porozmawiał jeszcze przez chwilę z Jamskim, podziękował za informacje i odłożyłsłuchawkę.

Był to jakiś krok naprzód. Wiedział teraz przynajmniej, że zabójca był mężczyzną. Nie mógł odrzucić wersji zaproponowanej przez lekarza – niezbyt w nią wierzył, ale zawsze było to coś, co mógł w razie czego zaprezentowaćprzełożonym.

– A więc szukamy napalonego kochanka – mruknął, choć tak naprawdę szczerze w to wątpił, jednak szefowi coś trzeba byłopowiedzieć.

Rozdział 2

Niewielka grupka tłoczyła się nad świeżo wykopaną mogiłą. Nawet niewprawny obserwator już na pierwszy rzut oka odgadłby, że żałobnicy są to ludzie zupełnie sobie obcy. Ot, taka dość przypadkowa zbieranina, osoby, które spotkały się po raz pierwszy i, najprawdopodobniej, ostatni.

Mały, niedawno jeszcze podmiejski, a obecnie wchłonięty przez aglomerację cmentarz od kilku lat był praktycznie zamknięty, ale Joannie udało się ubłagać proboszcza i zdobyć miejsce w cieniu ogromnej, starej, pełnej dostojeństwalipy.

Ksiądz Janusz, człowiek wielkiej dobroci i niezmierzonej cierpliwości, był postacią niezwykle barwną. Od dziecka kochał muzykę. Już jako nastolatek, z własnej woli, bez poganiania, spędzał godziny, doskonaląc grę na skrzypcach. Miał wszystko: talent, umiejętności, pracowitość i tę iskrę bożą, która różni grajka od artysty. Wróżono mu ogromną karierę. Nieoczekiwanie w połowie trzeciego roku rzucił konserwatorium i wstąpił do seminarium. Po święceniach był przerzucany z parafii do parafii, aż w końcu trafił do Szajmowa. Tu znalazł swój sposób na życie. Tu spotkał obie swe miłości i obu mógł służyć: muzyce iBogu.

Chór, który założył, składał się początkowo z kilkorga zapaleńców – głównie znudzonych gospodyń domowych w średnim wieku gotowych na wszystko, by tylko na kilka godzin tygodniowo wyrwać się z szarej codzienności. Rozrastał się jednak, powoli, acz systematycznie, i z czasem stał się nie tylko ozdobą niedzielnych mszy, ale także chlubą, najpierw parafii, potem gminy, a w końcu zasłynął w całym województwie, wygrywając kilka regionalnych i ogólnopolskich konkursów. Joanna, choć głos miała przeciętny, w chórze śpiewała od samego początku – na solistkę się nie nadawała, ale była sumienna, nie opuszczała prób i, czym najbardziej zaskarbiła sobie względy proboszcza, nie żałowała czasu na wyszukiwanie nowych pieśni wzbogacających repertuar. Gdy więc pełna obaw zwróciła się do księdza z prośbą, ten po chwili namysłu uśmiechnął się iodparł:

– Moje dziecko, ciasno tu u nas, oj, ciasno, ale mam jedną małą kwaterę w starej części cmentarza od północnej strony. Daleko od bramy, ale może ci sięspodoba…

I tak oto stał teraz nad mogiłą, polecając Bogu duszę kobiety, której nigdy za życia nie widział. A jednak modlił się za nią szczerze, całym sercem, pełen wiary, że ludzie, choć czasem błądzą, są dobrzy, a więc i ta owieczka z pewnością zasłużyła na radość w domuPana.

Joanna słuchała go niezbyt uważnie. Całą uwagę skupiła na żałobnikach. Większości z nich nie znała. Rozpoznała Barbarę oraz siostrę ojca, domyśliła się też, że stojący obok niej mężczyzna w kiepskim, źle skrojonym i mocno już zużytym garniturze, ukradkiem ocierający spływający po twarzy pot, to pewnie drugi, poślubiony niespełna dwa lata temu, mąż ciotki. Trzy starsze panie, jakby żywcem wyjęte z lat siedemdziesiątych, nie kojarzyły jej się z niczym, podobnie jak wyglądająca na ich dzieci grupka młodych ludzi. Taką samą zagadką był młodzieniec w dziwnej, płóciennej, seledynowej szacie przypominającej krojem arabską galabiję. Ale, o dziwo, to nie on najbardziej przyciągnął uwagę Joanny, ale szpakowaty pan około czterdziestki stojący nieco z boku, jakby niepewny, czy znalazł się we właściwym miejscu. Elegancki strój, niezwykle prosty, a jednak niepozostawiający wątpliwości, że ta przemyślana w każdym calu prostota musiała kosztować majątek. I oczy. Zimne, pewne siebie, pełne smutku, bólu, a jednocześnie pogardy i nienawiści. Tak musiał wyglądać Heathcliff – pomyślała Joanna, z trudem odrywając wzrok od nieznajomego, by powrócić do dalszego lustrowania gości. Zatrzymała spojrzenie na niepozornej, niskiej postaci okutanej w tandetną, ortalionową kurtkę. Mężczyzna stał z dala od głównej grupy, częściowo ukryty za pniem drzewa. W dłoniach niezdarnie miętosił sfatygowany, czarny beret. Jako jedyny wyglądał na naprawdę zmartwionego. Nagle skulił się jeszcze bardziej, schylił głowę i cofnął dwa, trzy kroki, znikając całkiem za rozłożystą lipą. Może zauważył wbity weń wzrok Joanny i poczuł się nieswojo? A może był to tylkoprzypadek?

– Mój Boże, co się ze mną dzieje? – żachnęła się. – Przecież to pogrzeb mojej siostry. A ja nic nie czuję. Kompletnie nic. Jakbym uczestniczyła w przedstawieniu albo oglądała film. Urządzam sobie zgadywankę. Chociaż… zawsze tak było. Ludzie obok mnie pojawiają się, trwają przez chwilę i znikają, a mnie martwi to mniej niż przemijanie pór roku. Bardziej tęsknię za minionym latem niż za utraconymi przyjaciółmi. Gdy odchodzą, przybieram smutny wyraz twarzy, powtarzam, jak mi smutno, jaka jestem niepocieszona, a przecież nie czuję nic. Kompletnie nic. Teraz też stoję ze zbolałą miną, wystrojona w czarny trencz, czarny szal i toczek z woalką – ach, jakie to eleganckie! – ale kogo chcę oszukać i po co? Siebie? Ciotkę, którą zobaczę ponownie za kilka lat, a i to, jak dobrze pójdzie? Czy jestem takzakłamana?

Do rzeczywistości przywrócił ją odgłos ziemi padającej na trumnę. Minęło jeszcze kilka chwil i uroczystość dobiegła końca. Grabarze skończyli pracę, pokryli mogiłę kwiatami i dyskretnie się wycofali. Ksiądz Janusz podążył w ichślady.

Joanna stała tuż obok ciotki, uprzejmie odpowiadała na zdawkowe kondolencje, dziękowała mechanicznie niczym porządnie nakręcony automat, cały czas czując się nie jak uczestnik wydarzeń, ale jak postronny, przypadkowywidz.

– Mamo, chodźmy! – usłyszała lekko zniecierpliwiony, cichygłos.

– Momencik, synku, chcę jeszcze porozmawiać z ciocią – odparła. – Ciocia wejdzie do nas na chwileczkę, na kawę i ciasto, prawda?

– Niestety, kochanie, ostatni pociąg mam zagodzinę.

– Niech ciocia u nas przenocuje. Mam wolny pokój, mąż jest w rejsie. Ostatnio awansował na pierwszego mechanika – namawiała bez przekonania, w duszy modląc się, by ciotka nie zmieniała zdania. Wizyta dawno niewidzianej krewnej, sztywna rozmowa o niczym, udawanie zainteresowania, to były ostatnie rzeczy, na jakie miała w tej chwiliochotę.

– Nie, nie, naprawdę nie mogę. Dziękuję ci bardzo, dziecko. Za wszystko. Chodźmy, kochanie – zwróciła się do spoconego, zmęczonego męża i oboje szybkim krokiem ruszyli kubramie.

Nie przebrzmiał jeszcze odgłos ich kroków, gdy za plecami Joanny rozległ się teatralnyszept:

– Mamo, to ja też jużpójdę.

– Dobrze syneczku, oczywiście – odparła. – O którejwrócisz?

– Jakoś tak wieczorem, pa!

Joanna została sama na szerokiej, żwirowej alejce. Odetchnęła zulgą.

*

Wyjeżdżając z przycmentarnego parkingu, zauważyła stojącą na przystanku Barbarę. Zatrzymała się, otwarła okno izawołała:

– Może wpadnie pani do mnie na chwilę? Zapraszam na kawę, rozgrzejemy się. Dobrze nam tozrobi.

– No nie wiem, nie chcę robićkłopotu.

– Żaden kłopot, wręcz przeciwnie, miło będzie z kimś porozmawiać, powspominaćHelenę.

– Dobrze – zgodziła się po chwili wahania. – Prawdę mówiąc, nigdzie mi się nieśpieszy.

*

– Ze śmietanką czy z mlekiem? – dobiegł głos zkuchni.

– Czarną, bez cukru, poproszę.

Usiadły, a raczej zapadły się w ogromnych, skórzanych fotelach. Przez moment panowała niezręczna cisza. Po chwili Joanna podjęłarozmowę:

– Może przejdziemy na ty? – zaproponowała. – Strasznie nie lubiękonwenansów.

– Z przyjemnością. – Barbara niezbyt zachwycona i kompletnie zaskoczona propozycją nie miała innego wyjścia, jak tylko się zgodzić. Od Joanny dzieliła ją przepaść całego pokolenia. „Tykanie” wydawało się jakiejś takie pretensjonalne. Ale cóż było robić? Nie chciała wyjść nasztywniaczkę.

– No to bez kieliszka się nie obejdzie. – Gospodyni podeszła do barku i zaczęła przeglądać butelki. – Wódki nie mam, zresztą i tak byłaby ciepła. To co, wino czykoniak?

– Może odrobinkękoniaku…

– Dziękuję, że przyszłaś. – Joanna podjęła przerwaną rozmowę, nalewając jednocześnie koniak do pękatych kieliszków ozdobionych u góry cienkim, złotym paskiem – i że zawiadomiłaś znajomych. A propos, kim byli ciludzie?

– Którzy?

– No tak, głupie pytanie – zaśmiała się nerwowo. – Prawdę mówiąc, nie znam większości znich…

– Rozumiem. A więc tak… Były tam trzy kobiety z dziekanatu, to one chyba powiadomiły studentów. Swoją drogą, ciekawe, jak ich dopadły w środkuwakacji.

– Ci młodzi ludzie to jej studenci, tak? – upewniła sięJoanna.

– Tak, Helena prowadziła jakiś duży grant. Pomagali jej. Dopiero rozkręcała pracę, więc nie wiem dokładnie, czegodotyczył.

– A ten dziwak w seledynowej sukience? – Nie mogła powstrzymać niestosownego chichotu. Koniak najwyraźniej zaczynaładziałać.

– Nie wie pani? To znaczy, nie wiesz? – poprawiła się, czując na sobie karcące spojrzenieJoanny.

– Oczym?

– Helena przez jakiś czas należała do sekty. Jakże się oni nazywali… „Prawdziwe światło”… „Światło prawdy”… Jakoś tak. A, już wiem! „Promień prawdy”. To było tak ze trzy, cztery lata temu. Może nawet więcej. Hmm… ich też nie zawiadamiałam. Ty chyba teżnie?

– Ależ skąd. Nawet o nich nie wiedziałam. Wiesz co! – krzyknęła podekscytowana – to na pewno oni. Zabili ją za to, żeodeszła!

– No nie wiem. Po co by czekali tyle lat? I do tego pchali się na pogrzeb? Chyba za dużo naoglądałaś siętelewizji.

– Pewnie masz rację. Jeszcze po jednym? – zapytała i nie czekając na odpowiedź, ponownie napełniłakieliszki.

– Zresztą nie sądzę, żeby byli groźni – kontynuowała Barbara. – Helena trochę mi o nich opowiadała. To była tylko banda znudzonych, zblazowanych smarkaczy szukających rozrywki. Szybko ich rozgryzła i zerwała wszelkiekontakty.

– Wiesz o Helenie więcej niż ja – powiedziała Joanna w zadumie. – Nie potrafiłam się do niej zbliżyć. A teraz jest za późno. Tyle bym się chciała dowiedzieć – westchnęła.

– Wszyscy tak mają. Wiem, co mówię – rzuciła szybko, widząc, że Joanna chce zaprotestować. – Po maturze pracowałam przez rok jako salowa. Chciałam zdawać na medycynę, zbierałam dodatkowe punkty, ale i tak nic z tego nie wyszło – pociągnęła zdrowy łyk koniaku. – Nieważne. Pamiętam starych ludzi, u których tygodniami nikt się nie pojawiał. Dopiero gdy było po wszystkim, zjawiały się dzieci. Syn albo córka, eleganccy, wykształceni, zamożni. Chodził taki albo taka po oddziale i dopytywał się „Powiedzcie, jak umarł mój ojciec” albo „Jak umarła moja matka?”. Troskliwi, psia kość! – urwała nagle i zasłoniła usta dłonią, pojąwszy, jaką strzeliła gafę. – Ojej, przepraszam, nie to miałam na myśli. Głupiozabrzmiało.

– To nic, to nic. – Joanna machnęła ręką. – Wiesz, sama się nad tym zastanawiałam na cmentarzu. Było mi głupio, że nie jest mi przykro. – Znowu napełniła kieliszki. – Czuć żal, że się nie czuje żalu. Cóż za paradoks. Doprawdy, zabawne.

– Widziałaś, Rafał też przyszedł. – Barbara rozpaczliwie pragnęła zmienićtemat.

– Kto?

– Rafał, przyjaciel Heleny. Chyba.

– Ten przystojniak w garniturze? – W głosie słychać było szczere zainteresowanie. – Jak to „chyba”?

– A bo widzisz, to dziwna historia. Wiem, że przez jakiś czas się spotykali. Helena wspominała czasem, ze idą do teatru albo na kolację. Raz czy dwa wyjechali nawet wspólnie na wakacje. Ale mieszkali oddzielnie. I rzadko pokazywali się razem. Na wszystkie imprezy Helena przychodziła sama. Widziałam go kilka razy, przypadkiem. Ale nigdy nie zamieniłam z nim nawet słowa. Taki tajemniczy wielbiciel. A wiesz, jego też nie zawiadamiałam. Popatrz, jak to się wieścirozchodzą!

Sączyły koniak, gawędziły. W końcu Barbara spojrzała dyskretnie nazegarek.

– Ojej, jak późno, muszę już iść. Do mnie stąd to niezły kawałekdrogi.

– Nie martw się, odwiozęcię.

– Po tym?! – Spojrzała znacząco na opróżnioną do połowy butelkę koniaku. – Mowy niema!

– Masz rację – skapitulowałaJoanna.

Przy drzwiach pożegnały się jak najserdeczniejsze przyjaciółki, choć znały się tylko kilkadni.

*

Po latach pracy w policji Pucki wiele potrafił wyczytać z twarzy rozmówcy. Właściwie w kryminalnym nie była to aż tak wielka sztuka, jakby to się mogło wydawać. Osobnicy o twarzach pokerzysty trafiali raczej do kolegów z gospodarczego, a i to tylko wtedy, gdy rzecz dotyczyła naprawdę grubych afer. Zresztą siedząca naprzeciwko niego sympatyczna blondyneczka nawet nie próbowała ukrywać emocji. Bo i po co? W szeroko otwartych, niebieskich oczach widać było mieszaninę uczuć typową dla osób, które po raz pierwszy zetknęły się z organami ścigania: ekscytacja, ciekawość i lekkiniepokój.

Dziewczynę wezwał na przesłuchanie bardziej z obowiązku niż z rzeczywistej potrzeby. Przeczytał zeznania spisane przez funkcjonariusza na miejscu zdarzenia. Typowy przypadek: kobieta mówiła dużo i chętnie, choć w rzeczywistości nie miała nic do powiedzenia. Chciała nie tyle pomóc, co chociaż przez chwilę znaleźć się w centrum uwagi. Przeżyć coś niezwykłego, o czym będzie mogła potem opowiadać znajomym przy piwie. Dla spokoju sumienia i żeby się przełożeni w razie czego nie czepiali, postanowił mimo wszystko porozmawiać z niąosobiście.

Barbara Brodzka… Urodzona… Zamieszkała…

Ciekawe, jak stosunek komisarza do tych rutynowych pytań zmieniał się z biegiem lat. Jako młodzik stawiający pierwsze kroki w zawodzie zadawał je z pełną powagą, przejęty rolą stróża prawa. Potem przyszła rutyna – zadawał pytania szybko, nie kryjąc zbytnio znudzenia. Z czasem jednak, o dziwo, docenił uspokajająca rolę takiej rutynowej procedury. Te pytania to było coś, czego świadkowie się spodziewali. Sztampa znana z filmów i książek. Znane słowa, znane procedury. Rytuał. Dzięki niemu czuli się mniej obco. Świat stawał się znajomy, jeśli nie przyjazny, to przynajmniej mniej wrogi. Stres powoli ustępował, rozmówca rozluźniał się i stawał znacznie bardziej skory do współpracy. Bo jakoś tak jest, że nawet kryształowo uczciwy człowiek, gdy zasiądzie w pokoju przesłuchań, nabiera wody w usta. Na wszelki wypadek. Właściwie to dużo gadają tylko winni lub spragnieni pięciu minut sławy sensaci. O, tak, tym zazwyczaj usta się nie zamykają. Szkoda tylko, że tak rzadko z ust tych spływają słowaprawdy.

Twierdzi pani, że drzwi do mieszkania denatki były zamknięte? – Przeszedł w końcu dokonkretów.

Tak, na pewno. Gdyby były otwarte, zapamiętałbym.

Czy to możliwe, żeby morderca ukrył się w mieszkaniu i wymknął już po paniprzyjściu?

Popatrzyła na niego zprzestrachem.

Skąd tenpomysł?

Widzi pani, to proste. Jeśli drzwi były zamknięte od środka, morderca musiał być wewnątrz. Biorąc pod uwagę stan, w którym znalazła pani zwłoki, możemy wykluczyć, że to denatka je zamknęła. A jeśli zostały zamknięte od zewnątrz, to cóż… wynika z tego, że zabójca miał klucz. W takim przypadku musiał to być ktoś znajomy. I tobliski.

Zastanawiała się przez chwilę. Pucki był zadowolony. Widział, że dziewczyna podchodzi do zeznań poważnie. Jeśli nawet nic do sprawy nie wniesie, to przynajmniej nie naopowiada głupot. Zawsze tocoś.

Wie pan – podjęła rozmowę po chwili. – Teoretycznie ktoś mógł skorzystać z chwili, gdy poszłam do kuchni. Potem byłam dość mocno pogrążona w pracy, więc w zasadzie ktoś mógł zaryzykować i wymknąć się niepostrzeżenie, ale… – zawahała się, jakby jeszcze raz chciała rozważyć wszystkie za i przeciw – …ale to mocno naciągane. Mieszkanie jest malutkie. Z dużego pokoju bardzo dobrze widać, co się dzieje w przedpokoju. Ten ktoś musiałby mieć stalowe nerwy i niebywałe szczęście. Nie, nie sądzę, żeby to byłomożliwe.

A czy zauważyła pani coś dziwnego? Nietypowego?

W jakim sensie dziwnego? – zapytałaskonsternowana.

Coś co przykuło pani uwagę? Jakiś zapach albo dźwięk? Może coś stało nie na swoim miejscu? Może czegoś brakowało? Albo przeciwnie, zauważyła pani coś, czego tam nie powinno być? Nawet zupełny drobiazg może miećznacznie.

Panie komisarzu! – Zaśmiała się. Śmiech brzmiał szczerze, radośnie. Nie było w nim ani cienia złośliwości. – To nie było moje mieszkanie. Owszem, często tam bywałam, ale specjalnie się nie rozglądałam. Gdyby chodziło o jakąś istotną zmianę… Bo ja wiem… Nowe meble, malowanie, gruntowny remont, może bym zauważyła. A i tego nie jestem pewna. Ale drobiazgi! Zresztą ze mnie kiepski obserwator. Gdy zajmę się pracą, mało co dostrzegam. Zwłoki w wannie zauważyłam dopiero po kilku godzinach, a to trudno nazwaćdrobiazgiem.

Nie da się pani odmówić logiki – odparł z lekką nutąsarkazmu.

Rzucił jeszcze kilka pytań. Zgodnie z przewidywaniami odpowiedzi nie wniosły nic nowego. Nie było sensu marnować czasu. Tak szybko, jak to tylko możliwe, uporał się z formalnościami. Na zakończenie, w przypływie kurtuazji, wylewnie podziękowałBarbarze.

Bardzo pani dziękuję. Niezwykle mi pani pomogła informacjami o kluczu. To bardzo zawęziło krągpodejrzanych.

Nieoczekiwanie z twarzy kobiety znikł uprzejmy uśmiech. Zasępiła się. Czyżby wyczuła nieszczerość w głosie Puckiego? Fakt, jej opowieści nic nie wniosły. O zamkniętych drzwiach wiedział z poprzednich zeznań. Po prostu chciał byćmiły.

Panie komisarzu – bąknęła przepraszającym tonem. – Nie chciałam pana wprowadzić w błąd. Dopiero teraz coś sobieuświadomiłam.

Słucham? – W sercu Puckiego zrodziła się iskierka nadziei. Czyżby jednak spotkanie nie poszło na marne? Czyżby coś sobieprzypomniała?

Bo widzi pan, tam, w mieszkaniu Heleny był taki stary zamek. Chyba jeszcze z lat siedemdziesiątych. Aż dziw, że toto jeszcze działa. Yale. Samozatrzaskujący. Zapamiętałam, bo u rodziców był taki sam. W dzieciństwie kilka razy siedziałam na wycieraczce, czekając aż ktoś wróci do domu, bo zatrzasnęłam klucze w środku. Morderca mógł zrobić to samo – po prostu trzasnąć. Nie potrzebowałklucza.

Pucki milczał. Nie dał po sobie poznać, że aż się cały gotuje ze złości. Już on powie technikom do słuchu, co o nich myśli! Banda leni! Patałachy! Jak mogli taki fakt pominąć! Grzecznie pożegnał Barbarę i dopiero, gdy za kobietą zamknęły się drzwi, z całych sił walnął pięścią w biurko. Pomogło. Wróciłspokój.

– A taka była piękna koncepcja – mruknął sam do siebie. Zdegustowany podreptał do kantyny. Powinni mieć coś chłodnego dopicia.

Rozdział 3

Życie biegło własnym rytmem. Joanna wpadła w wir codziennych obowiązków, dziwiąc się samej sobie, jak szybko wszystko wróciło do normy. Było w tym coś nienormalnego, nieludzkiego. Jedynym trwałym śladem po owej tragicznej nocy pozostała znajomość z Barbarą, powoli przeistaczająca się w przyjaźń. Spotykały się nie tak często, jakby sobie tego życzyły, ale prawie codziennie rozmawiały przez telefon lub przynajmniej ucinały sobie krótką pogawędkę naFacebooku.

Przesyłała właśnie Barbarze adres sklepu z tanią, markową bielizną, gdy rozdzwoniła się komórka. Dźwięczna melodia – motyw lorda Vadera – mogła oznaczać tylko jedno: dzwoni naczelny. Ciekawe, co się urodziło? – pomyślała. – Zwykle ze zleceniami dzwoni ktoś z redakcji, ale żeby sam szef… – Nie ociągając się dłużej, odebrałarozmowę.

– Dzień dobry! Jak tam się czuje moja ulubiona tłumaczka? – zawołał tak sztucznym entuzjazmem, że Joanną aż zatrzęsło z odrazy. Na pewno coś knuje – pomyślała, ale nie powiedziała tego na głos, zamiast tego ograniczyła się do sztampowej formułki.

– Dzień dobry, miło panasłyszeć.

– Pani Joanno najdroższa, mam dla pani coś bardzo pilnego, dałaby pani radę wpaść dzisiaj potekst?

– Dobrze, będę za jakieś dwie godzinki. Pasujepanu?

– Ależ tak, czekam na panią. Do widzenia! – I nie czekając na odpowiedź, rozłączyłsię.

*

Sprawa, jak zwykle, okazała się „tekstem na wczoraj”. Potem przyszło kolejne zlecenie – tym razem na opasłe, durne tomiszcze dla egzaltowanych nastolatek pełne scen seksu napisanych tak upiornie, że od samej lektury człowiekowi mogła przejść ochota na cokolwiek. Na seks w szczególności. Praca wciągnęła Joannę bez reszty. A może dała jej schronienie? Cukierkowy świat zakochanych licealistek i ich infantylnych dylematów pozwalał zapomnieć o realnych problemach. Czas mijał jak z bicza trzasnął. Ani się obejrzała, jak dni dzielące je od tragedii zaczęły zmieniać się wtygodnie.

*

Śledztwo posuwało się naprzód w ślimaczym tempie. Prowadzący sprawę komisarz Pucki bez oporu odpowiadał na wszystkie pytania Joanny w sposób tyleż uprzejmy, co kompletnienieprzydatny.

– Tak, pobraliśmy odciski palców. Tak, bardzodużo…

– Tak, zidentyfikowaliśmy. Należały głównie do ofiary iznajomych…

– Nie, nie są podejrzani. Każdy z nich rozsądnie uzasadnił, skąd sięwzięły…

Do przekazanych przez Joannę rewelacji na temat sekty podszedł z dużąrezerwą.

– Tak, wiemy. Tak, sprawdzamy ten trop. Tak, mamy teżinne…

– Ależ oczywiście, będę paniąinformował…

– Skądże, nie przeszkadzapani…

*

W końcu policja zakończyła badanie śladów na miejscu zbrodni i zezwoliła rodzinie na powrót domieszkania.

Koszmar powrócił. Trzeba było opuścić bezpieczny świat małego, amerykańskiego miasteczka, odłożyć na bok duchowe rozterki dorastającej młodzieży i wrócić do rzeczywistości. Skrzeczącej. Nakazującej posprzątać, posegregować rzeczy, zacząć załatwiać formalnościspadkowe.

Zastanawiała się, czy nie zadzwonić do Barbary i nie poprosić jej o pomoc przy porządkowaniu rzeczy Heleny, ale ostatecznie zrezygnowała. To wszystko było zbyt intymne, by dopuszczać do udziału obcych. Kilka razy, pod byle pretekstem, odkładała niemiłe zadanie na później, aż nadszedł czas, gdy wymówki sięskończyły.

*

Była tu dopiero po raz drugi. Jakoś tak wyszło, że za życia siostry spotykały się albo na mieście, albo u Joanny. Owej pamiętnej, lipcowej nocy nie zwracała uwagi na otoczenie. Dopiero teraz miała szansę się rozejrzeć. Ciasna, duszna klitka – bo trudno nazwać mieszkaniem dwie dziuple zwane dumnie pokojami, łazienkę i niewielką kuchnię – o mało nie przyprawiła Joanny o atak klaustrofobii. Ledwie mogła się obrócić, stojąc w niewielkim, kwadratowym przedpokoju, zdominowanym przez upchniętą w kącie, sięgającą sufitu szafę. Tuż nad głową zwisał pawlacz w tym samym ponurym, ciemnym kolorze. Resztę pomieszczenia zajmowały otwarte drzwi do kuchni i łazienki. Ciemnobrązowy, ubłocony chodnik pogłębiał uczucie przygnębienia. Stała tak przez chwilę, walcząc z przemożną chęcią ucieczki. Nic dziwnego, że Helena tak pedantycznie dbała o porządek. I bez bałaganu nie było się gdzieruszyć.

Po chwili opanowała się i ruszyła do dużego pokoju. Gdy otwarła drzwi, poczuła na twarzy uderzenie gorącego powietrza – w wychodzącym na południe, niewietrzonym od dawna pomieszczeniu panował okropny zaduch. Ruszyła śpiesznie w stronę okna. Cały parapet zastawiony był różnokolorowymi doniczkami, z których smętnie sterczały kikuty uschniętych kwiatów. Wypaczona futryna stawiała opór, Joanna musiała nieźle się naszarpać i napocić, nim w końcu, po kilku minutach walki, zdołała otworzyć okno. Przez chwilę wdychała łapczywie świeże powietrze, zastanawiając się, co dalej. Nie miała pomysłu, od czego zacząć. Postanowiła więc najpierw po prostu sięrozejrzeć.

W salonie straszyła okropna, pamiętająca jeszcze lata siedemdziesiąte meblościanka. Taka na wysoki połysk. Skąd Helena wytrzasnęła takie paskudztwo? Może zostało po poprzednim właścicielu? Wszystkie otwarte półki zapełniały książki. Tomów było tak wiele, że ustawiono je w dwóch rzędach, spora kupka leżała też na podłodze obok koszmarnego mebla. Joanna zaczęła je przeglądać z zainteresowaniem, zapominając na chwilę, gdzie jest i po co tu przyszła. Kochała książki, uwielbiała czytać, potrafiła tkwić w księgarni godzinami, buszując wśród półek. Dobór lektury Heleny świadczył albo o niezwykle szerokich zainteresowaniach nieboszczki, albo o kompletnym ich braku. Pozycje sprawiały wrażenie dobranych losowo. Obok siebie stały romanse, kryminały, klasyka, powieści wojenne i sensacyjnie, a nawet kilka tomików poezji. Dziwne. Wyglądało to tak, jakby mieszkało tu kilka osób i każda dostawiała swe ulubione lektury – pomyślała.

Była rozczarowana. Liczyła w duchu, że biblioteczka powie jej coś o siostrze: kim była, czym się interesowała, jak żyła. Jednakże z tego bezładnego zbioru nie można było wysnuć żadnych wniosków. Może poza tym, że gospodyni lubiła czytać. Jej przyjaciele chyba o tym wiedzieli i często obdarowywali książkami. A może wręcz przeciwnie, nie mieli pojęcia co kupić, więc wybierali bezpieczny, niezobowiązujący prezent? Wiele tomów miało na stronie tytułowejdedykacje.

Drogiej Heluni, w dniu urodzin Basia¸ Dla Heleny pod choinkę, Pomyśl o mnie, odwracając kartkę – najdroższej HelenieR.

Nagle dostrzegła na najwyższej półce albumy ze zdjęciami. Stały równo, na grzbietach miały przyklejone kolejne numery: 1, 2, 3…

Sięgnęła po pierwszy. Różowa, infantylna okładka w motylki przywodziła na myśl egzaltowaną nastolatkę, jakież więc było zdziwienie Joanny, gdy zamiast spodziewanych zdjęć z dzieciństwa znalazła fotografie sprzed zaledwie dziesięciu lat. Co do tego nie było wątpliwości – pod każdym zdjęciem widniała data i krótki opis. Oprócz zdjęć w albumie wklejone były także wycinki z gazet, bilety, suszone liście i kwiaty, a nawet ozdoby wycięte z kolorowego papieru. Wiele fotografii umieszczono na ozdobnym tle. Wszystkie opatrzono krótkim notkami. Ściągnęła z półki kolejne albumy, ułożyła z nich spory stosik obok kanapy i zaczęła powoli, metodycznie przeglądać je strona po stronie, starając się nie uronić żadnejinformacji.

Ze stron albumu uśmiechała się do niej elegancka, zadbana kobieta po trzydziestce. Nawet na zdjęciach z wakacji była zawsze starannie uczesana i w nienagannym makijażu. Dopiero teraz, po śmierci, opowiadała siostrze osobie.

Helsinki, konferencja „Grafika fraktalna – nowy kierunek czy moda”, wygłaszamreferat.

Egipt, rejs po Nilu, dzień pierwszy – wsiadamy nastatek.

Ja i Rafał wZakopanem.

Zdjęcia robiono z zadziwiającą regularnością, Helena prawie co tydzień wklejała nową fotografię, dokumentując nie tylko istotne wydarzenia, ale i sprawy błahe lub wręczbanalne.

Ja i Rafał wparku.

ImieninyBasi.

Dziś kupiłam nowefiranki.

Czego jak czego, ale tego się nie spodziewała. Szczególnie po kimś, kto zawodowo zajmował się komputerami. Jakiś zagorzały technofob mógł nadal, niczym w dziewiętnastym wieku, pracowicie wklejać zdjęcia do albumu, ale Helena? Grafik komputerowy! Zrozumiałaby jeszcze jakieś stare, pamiątkowe fotografie sprzed lat, z czasów, gdy nie wymyślono jeszcze aparatów cyfrowych ani słitfoci trzaskanych masowo komórkami Zrozumiałaby jakieś wyjątkowo udane ujęcie powiększone i powieszone w ozdobnej ramce na ścianie, ale żeby tak drukować i układać w albumach zupełnie zwyczajnie zdjęcia! Dziwne. Chociaż, z drugiej strony, ludzie robią mnóstwo irracjonalnych rzeczy: dziergają godzinami skarpetki, stoją nad garami, gotując dżemy, szyją ubrania, chociaż wszystko można dostać za grosze na pobliskim bazarku albo w markecie. To nie album, tylko pamiętnik – pomyślała w przebłysku nagłego olśnienia, odkładając tom oznaczony cyfrą jeden. Przeciągnęła się leniwie i zaczęła przeglądać drugi, niecocieńszy.

Analizując kolejne zdjęcia, ze zdziwieniem zauważyła subtelną zmianę w wyglądzie siostry. Mężczyzna nie zwróciłby na to uwagi, a gdyby nawet dostrzegł, to i tak by zignorował. Różnica była ledwo dostrzegalna, a jednak istotna. W pierwszej chwili Joanna bardziej poczuła, niż zrozumiała, że coś jest nie tak. Uważniej przyjrzała się fotografiom i po chwili dostrzegła pierwszy konkret. Im dłużej patrzyła na podobiznę siostry, tym więcej dostrzegała detali. Nienaganna dotąd fryzura oklapła, dodatki nie pasowały do stroju, tak jakby Helena bez zastanowienia zakładała pierwsze kolczyki czy korale, które nawinęły się jej pod rękę. Eleganckie, niebotyczne szpilki zastąpiły płaskie buty bez wyrazu. Coś się stało. Ze wzmożonym zainteresowaniem zaczęła przerzucać stronice. Nagle o mało nie krzyknęła – brakowało co najmniej dziesięciu kartek. Ktoś je wyrwał. Świadczyły o tym dobitnie postrzępione, sterczące niechlujnie brzegi. To nie pasowało do Heleny – pomyślała Joanna. – Nawet gdyby chciała pozbyć się jakichś stron, wycięłaby je starannie. Albumy prowadziła wręcz pedantycznie. Zerknęła na datę. Ponad sześć lat temu, prawie siedem – obliczyła szybko. Co się zdarzyło? Czy chciała coś zachować w sekrecie? O czymś zapomnieć? A może zrobił to ktoś inny, ktoś, kto chciał ukryć swą twarz uwiecznioną na zdjęciach? Morderca! – Przemknęło jej przez głowę. Muszę porozmawiać o tym z Barbarą – postanowiła.

Ostatnia sprawa

Copyright © Agnieszka Chodkowska–Gyurics

Copyright © Wydawnictwo Literate

Copyright © MORGANA Katarzyna Wolszczak

Copyright © for the cover photo by Artem Furman

Wszelkie prawa zastrzeżone. All rightsreserved.

Wydanie pierwsze, Bydgoszcz, 2019

druk ISBN 978-83-7995-384-4

epub ISBN 978-83-7995-385-1

mobi ISBN 978-83-7995-386-8

Redaktor prowadzący: Marcin A. Dobkowski

Redakcja: Aleksandra Zok-Smoła

Korekta: Bożena Walewska

Projekt i adiustacja autorska wydania: Marcin A. Dobkowski

Grafika na okładce: Aleksandra Bartczak

Skład i typografia: www.proAutor.pl

Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgodywydawcy.

MORGANA Katarzyna Wolszczak

ul. Kormoranów 126/31

85-453 Bydgoszcz

sekretariat@literate.pl

www.literate.pl

Książka najtaniej dostępna w księgarniachwww.MadBooks.pl

www.eBook.MadBooks.pl