Nowa droga do zniewolenia? O życiu w społeczeństwie konsumpcyjnym

Książka pokazuje różne oblicza społeczeństwa konsumpcyjnego i jego kultury, istniejące w nim możliwości wyboru i działania oraz ograniczenia i formy uprzedmiotowienia. Przedstawiony opis i interpretacja rzeczywistości w żadnym wypadku nie są jeremiadą. Przeciwnie, powstał obraz współczesnej kultury społeczeństwa konsumpcyjnego i jej nosicieli, namalowany w jasnych barwach lub, ostrożniej, z przewagą jasnych barw.

O konsumpcjonizmie, kulturze konsumpcyjnej oraz społeczeństwie konsumpcyjnym pisze się dużo. Czy można napisać jeszcze coś nowego i interesującego na te tematy? Lektura tomu Nowa droga do zniewolenia? O życiu w społeczeństwie konsumpcyjnym przekonuje, że można, i to co najmniej z dwu powodów. Kultura konsumpcyjna jest zjawiskiem dynamicznym, zmiennym i jego odmieniające się oblicze ukazują autorzy kolejnych rozdziałów książki. Stanowi ona interesującą lekturę także dlatego, że w odróżnieniu od wielu innych, również tych najbardziej znanych prac, autorzy nie poprzestają na charakterystyce kultury konsumpcyjnej, lecz próbują również opisać sposób, w jaki kształtuje ona współczesne społeczeństwo.
Dr hab. Andrzej Piotr Szpociński, prof. ISP PAN i Collegium Civitas


Posługując się w opisie konsumpcjonizmu metaforą klatki, można powiedzieć, że zaprasza do niej obietnica i iluzja bytowania lekkiego i przyjemnego, życia zabawą i rozrywką, bez odpowiedzialności, bez lojalności, bez zobowiązań. Zniewalająca moc konsumpcjonizmu tkwi więc także w uwodzeniu.

[…] hiperkonsumpcjonistyczny charakter ponowoczesności leży w braku możliwości innego niż zapośredniczone przez konsumpcję i towary funkcjonowania – a już na pewno udanych interakcji i występów w przestrzeni publicznej i kulturze.

[…] neomakdonaldyzacja ma charakter nie tylko opresyjny, ale tkwi w niej także pewien potencjał emancypujący. W wielu przypadkach stwarza szansę większej manipulacji, jednakże coraz częściej warunkiem (trzeba podkreślić – racjonalnie wykalkulowanym) zysku producenta czy sprzedawcy jest realizacja suwerennej woli, czasem wręcz urzeczywistnienie (także nieracjonalnych) kaprysów i fantazji klienta.

Fundamentalną charakterystyką współczesnego świata jest jego różnorodność, w której są zawarte także rozmaite wzory przygotowywania i spożywania posiłków. Mamy więc wybór czy próbę narzucenia kolejnych wzorów konsumpcji?

Konsumpcja jawi się […] jako sekwencja praktyk zmierzających do wytwarzania przedmiotów i uruchamiania ich właściwości, które na mocy ludzkich działań stają się twórczymi (i twórczo wykorzystywanymi) narzędziami w konstruowaniu jednostkowych biografii czy komunikowaniu preferencji estetycznych, określając jednocześnie jeden z fundamentów uspołecznienia – materialność.

Zielony konsumeryzm optuje za zmianą orientacji ku nowemu paradygmatowi: jakości kosztem ilości lub po prostu etyki rezygnacji.
Agata Neale